Nauczyciel i pedagog, wychowawca, opiekun i nauczyciel akademicki, doc. dr Henryk Gąsior urodził się 28 marca 1928 roku w Cząstkowie Starym (w woj. świętokrzyskim), zmarł 5 lipca 2017 roku.

Doc. dr Henryk Gąsior (drugi z lewej)

Szkołę podstawową ukończył w 1940 roku we wsi Pokrzywianka, potem (1940–1943) uczestniczył w tajnym nauczaniu – w zakresie gimnazjum i liceum ogólnokształcącego – w Nowej Słupi. Od marca 1943 roku pełnił funkcję łącznika w tajnej organizacji „Świt” związanej z Batalionami Chłopskimi. Tegoż samego roku jesienią 13 października – jako zaledwie 15-latek – był aresztowany przez gestapo, wywieziony i osadzony najpierw w hitlerowskim obozie koncentracyjnym Gross-Rosen, gdzie był przetrzymywany do listopada 1944 roku, kiedy został przetransportowany do obozu w Buchenwaldzie, a następnie przeniesiony do Ausltänder-Lager w Bawarii. Po zakończeniu działań wojennych mógł w 1945 roku wrócić do Polski.

Ambitnie kontynuował przerwaną naukę, najpierw w liceum ogólnokształcącym, a następnie w liceum pedagogicznym. Równolegle, już 1 września 1946 roku, podjął pracę nauczyciela w szkole w Pokrzywiance.

Przeniósłszy się na Górny Śląsk, pracował jako wychowawca w świetlicy dziecięcej przy Zakładach Azotowych w Chorzowie, a następnie jako nauczyciel w szkole podstawowej Chorzowie. Zdobyta praktyka nauczycielska owocowała coraz dojrzalszymi efektami zawodowymi. Doceniono je, w 1951 roku powierzono bowiem Henrykowi Gąsiorowi stanowisko podinspektora oświaty dorosłych w Chorzowie, a po roku awansowano do funkcji starszego wizytatora do spraw wychowania pozaszkolnego dzieci i młodzieży w Kuratorium Okręgu Szkolnego w Katowicach. W latach 1954–1962 Henryk Gąsior pełnił funkcję dyrektora ds. pedagogicznych w Pałacu Młodzieży w Katowicach.

W latach 1955–1961 studiował ponadto na Wydziale Psychologii i Pedagogiki Uniwersytetu Warszawskiego. Studia magisterskie z zakresu pedagogiki i psychologii ukończył w 1961 roku na podstawie pierwszej rozprawy pt. Jawne i ukryte niepowodzenia szkolne, opracowanej pod kierunkiem cenionego uczonego prof. dr. hab. Jana Barteckiego. Drugą pracę magisterską, tym razem z zakresu psychologii pt. Zainteresowania młodzieży w wieku 16–18 lat, napisał pod kierunkiem wybitnego badacza prof. dr. Mieczysława Kreutza.

Henryk Gąsior został powołany na stanowisko zastępcy dyrektora ds. studiów dziennych już w półwyższym Studium Nauczycielskim nr 1 i równocześnie nauczyciela w Studium Nauczycielskim Wychowania Fizycznego w Katowicach (1962–1969).

12 maja 1970 roku na Wydziale Pedagogiki i Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego obronił pracę doktorską pt. Zajęcia pozaszkolne a kultura czasu wolnego w środowisku wielkoprzemysłowym, którą przygotował pod kierunkiem wysoko cenionego mistrza pedagogiki społecznej prof. dr. hab. Ryszarda Wroczyńskiego. Zdobyte nieprzeciętne osiągnięcia naukowe i profesjonalne Henryka Gąsiora zaowocowały kolejnymi zadaniami: został organizatorem i pierwszym dziekanem (1970–1973) teraz już w Wyższej Szkole Wychowania Fizycznego (obecnie Akademii Wychowania Fizycznego w Katowicach), gdzie w 1971 roku został też powołany na stanowisko docenta.

Henryk Gąsior nieustannie dbał o podwyższanie kwalifikacji. W 1973 roku ukończył studia podyplomowe z zakresu teorii organizacji i zarządzania oświatą na Uniwersytecie Łódzkim. W 1973 roku powierzono mu funkcję pierwszego dyrektora nowo utwartego Instytutu Kształcenia Nauczycieli i Badań Oświatowych w Katowicach. Henryk Gąsior w listopadzie 1975 roku został powołany na stanowisko dyrektora Instytutu Pedagogiki na Wydziale Nauk Społecznych wówczas już Uniwersytetu Śląskiego. Tę pięknie rozwijającą się karierę uhonorowano od 1 września 1976 roku: powierzono mu funkcję pierwszego dziekana nowo powołanego Wydziału Pedagogiki i Psychologii UŚ, gdzie utworzył Zakład Pedagogiki Społecznej. Tam też pracował 30 września 1981 roku, tj. do chwili wymuszonego przejścia (także ze względu na stan zdrowia) na czasową emeryturę. Po dwuletniej przerwie profesor powrócił jednak do pracy i ponownie podjął pracę naukowo-dydaktyczną w Katedrze Pedagogiki Społecznej UŚ na stanowisku kierownika Pracowni Pedagogiki Resocjalizacyjnej i Patologii Społecznej, gdzie pracował do 1995 roku.

Pełniąc różnorodne funkcje naukowe, profesjonalne i kierownicze, znajdował czas i na pasje – była to działalność społeczna ukierunkowana na problematykę oświatowo-wychowawczą i naukową. W Związku Nauczycielstwa Polskiego przez wiele lat pełnił funkcję wiceprezesa Zarządu Okręgu ZNP. Był również aktywnym członkiem pielęgnującym i szerzącym dorobek Towarzystwa Wolnej Wszechnicy Polskiej. Nie szczędził sił i uwagi wówczas stworzonemu katowickiemu oddziałowi Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego, a także Towarzystwa Naukowego Kultury Fizycznej (na AWF w Katowicach) oraz międzynarodowym towarzystwom naukowym.

Położył duże zasługi w organizowaniu wydawniczej działalności pedagogicznej na Górnym Śląsku, szczególnie przysłużył się czasopismu „Chowanna” (wydawanemu od 1929 roku). Henryk Gąsior organizował serie takich tytułów wydawnictw ciągłych, jak: „Roczniki Naukowe Kultury Fizycznej” publikowane w Wyższej Szkole Wychowania Fizycznego; „Prace Pedagogiczne” wydawane na Wydziale Pedagogiki i Psychologii Uniwersytetu Śląskiego czy „Wydawnictwa Pedagogiczne” Ośrodka Usług Pedagogicznych i Socjalnych ZNP w Katowicach, był też ich pierwszym redaktorem naczelnym. Publikował ponadto na łamach znanych czasopism fachowych: „Biuletyn Pedagogiczny”, „Kultura Fizyczna”, „Nowa Szkoła”, „Poradnik Dydaktyczno-Wychowawczy”, „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze”, „Ruch Pedagogiczny” i „Szkoła Specjalna”.

Dorobek naukowy Henryka Gąsiora okazał się rozległy, obejmował: pedagogikę ogólną, pedagogikę resocjalizacyjną, pedagogikę społeczną, pedeutologię, dydaktykę jako teorię kształcenia i teorię wychowania oraz pedagogikę czasu wolnego. Z tych też zakresów opublikował swoje podstawowe rozprawy i studia monograficzne: Wychowanie pozaszkolne a kultura czasu wolnego w środowisku wielkoprzemysłowym (1973), Wybrane zagadnienia wychowania środowiskowego. Z badań nad wychowaniem środowiskowym (1974), Praca wychowawcy klasowego (analiza wyników badań) (1975), Wybrane zagadnienia z metodyki wychowania resocjalizacyjnego (1980), Teoretyczne podstawy pracy opiekuńczo-wychowawczej (wspólnie z dr Anielą Winiarską) (1981), Programowanie dydaktyczne w szkole ogólnokształcącej i zawodowej (1982), Nauczanie społecznie niedostosowanych (1993). Był redaktorem naukowym oraz autorem wielu części w skryptach z pedagogiki resocjalizacyjnej i opiekuńczej oraz artykułów w czasopismach specjalistycznych.

Docenta Gąsiora poznałem, pracując jako nauczyciel w szkole podstawowej. Później mieliśmy częste kontakty – gdy byłem dyrektorem tejże szkoły, następnie już jako student i starosta roku na kierunku pedagogiki opiekuńczo-wychowawczej na Wydziale Pedagogiki i Psychologii Uniwersytetu Śląskiego, gdzie doc. Henryk Gąsior był naszym dziekanem, ale i na wykładach, potem jeszcze podczas studiów podyplomowych z zakresu organizacji i kierowania oświatą, a następnie jako recenzent prac magisterskich. Był człowiekiem mądrym i zacnym, łagodnym i taktownym, dobrym i opiekuńczym, promieniującym spokojem, życzliwością i uśmiechem. Dał się poznać jako wzorowy pracownik społeczności oświatowej i akademickiej, który traktował uprawianie nauk o edukacji jako styl spójnej – intelektualnie, emocjonalno-motywacyjnie i sprawczo – aktywności humanistycznej. Pozostał autorytetem dla wszystkich, którzy uczestniczyli w Jego zajęciach nie ze względu na pełnione funkcje, ale przez to, jaką był postacią, człowiekiem, pedagogiem. Zostawił po sobie trwałe ślady w umysłach swoich wychowanków i uczniów.

Na podkreślenie jego empatii i odpowiedzialności społecznej można przytoczyć fakt, że oprócz wychowania dwójki rodzonych dzieci poświęcił się opiece nad 18 dzieci, którym zapewnił wraz z żoną pomoc i wsparcie nie tylko w ukończeniu szkoły zawodowej, lecz nawet studiów wyższych (aż 16 wychowanków).

Za osiągnięcia naukowe, organizacyjne i dydaktyczne był wielokrotnie odznaczany i nagradzany. Otrzymał: Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, Medal Komisji Edukacji Narodowej, Złoty Krzyż Zasługi, Srebrną Odznakę „Działacza Kultury Fizycznej”, Odznakę Towarzystwa Przyjaciół Dzieci, Złotą Odznakę „Zasłużony dla województwa katowickiego”, Złotą Odznakę, „Zasłużony dla Uniwersytetu Śląskiego”, Złotą Odznakę Związku Nauczycielstwa Polskiego oraz kilka razy nagrodę rektora Uniwersytetu Śląskiego.