Nierówności w dostępie do pożądanych dóbr – a edukacja niewątpliwie do nich należy – to zjawisko uniwersalne, o charakterze ponadnarodowym; przejawia się subtelnie lub drastycznie, dotyczy różnych kategorii osób. Można, warto i trzeba spotykać się i rozmawiać o trudnych zagadnieniach, dzielić się refleksją, wynikami badań, praktyką – z bliskiego środowiska (konkretnej placówki, miasta, kraju) i z dalekich rejonów świata, także odmiennych kulturowo. A wszystko po to, aby wspólnie budować edukację włączającą, sprawiedliwą, otwartą na inność i dla Innych.

Od lewej: Guo Ling (tłumaczka) i prof. Zhang Mei

20 listopada 2019 roku przedstawiciele kilkunastu ośrodków akademickich w kraju, ich zagraniczni koledzy (z Chin, Czech, USA), a także przedstawiciele środowisk praktyki edukacyjnej spotkali się w Cieszynie na konferencji międzynarodowej „Nierówna Edukacja. Forum wymiany myśli i doświadczeń”. Organizatorami przedsięwzięcia byli pedagodzy z Wydziału Sztuki i Nauk o Edukacji UŚ, Związek Nauczycielstwa Polskiego oraz Fundacja Paradygmat. Nad całością prac organizacyjnych i merytorycznych czuwała dr hab. Elżbieta Górnikowska-Zwolak, prof. UŚ.

Debata miała różnorodne formy, począwszy od sesji plenarnej, poprzez panel dyskusyjny do obrad w sekcjach. Profesor Milon Potmešil z Univerzita Palackeho w Olomouci w swym wystąpieniu Unequal education – searching for equality podjął temat nierównego traktowania osób z niepełnosprawnościami w procesie edukacji w szkołach ogólnodostępnych. Zauważył, że powodzenie procesu inkluzji jest zależne od wielu czynników, a jednym z ważniejszych jest czynnik kulturowy – nastawienie społeczne wobec uczniów z niepełnosprawnością. Szczególnie znaczące w tym względzie są postawy nauczycieli. Referent zaprezentował wyniki szeroko zakrojonych badań (z Australii, Czech, Hongkongu i Kanady), które prowadzone były z wykorzystaniem wspólnego narzędzia – skali badania nastrojów, postaw i obaw nauczycieli mających do czynienia z osobami niepełnosprawnymi (SACIE). Profesor Zhang Mei z Leshan Normal University (visiting professor UŚ) przygotowała referat pt. Developing special education to promote educational equity. Mówczyni przedstawiła aktualny stan edukacji osób niepełnosprawnych w Chinach oraz przybliżyła osiągnięcia chińskiego rządu w tym obszarze. Zwróciła uwagę na specjalistyczne dokumenty promujące edukację specjalną, miliardowe inwestycje wspierające ten sektor edukacji, uwzględnienie specjalnych szkoleń nauczycieli. Podkreśliła, że w ciągu kilkunastu ostatnich lat kształcenie specjalne w jej kraju weszło w okres najszybszego rozwoju. Kolejna prelegentka, prof. dr hab. Marzenna Zaorska z Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, również zagadnienie nierówności w edukacji odniosła do osób z niepełnosprawnością. Zaprezentowała opinie na temat edukacji integracyjnej trzech kategorii osób: nauczycieli szkoły podstawowej ogólnodostępnej, uczniów klas ósmych szkoły podstawowej ogólnodostępnej oraz rodziców tych uczniów.

Odmienne było wystąpienie prof. dr Gracieli Slearansky- Poe z Arcadia University w Glenside, zarówno ze względu na formę (kontakt z uczestnikami konferencji za pośrednictwem Internetu), jak i treść. Założycielka i dziekan The School of Education przybliżyła cele i wizję nowo powołanego organu: Komisji do spraw Sprawiedliwości, Równości, Różnorodności i Inkluzji (temat: Visions and Goals of the President’s Commission on Justice, Equity, Diversity and Inclusion, JEDI, at Arcadia University in USA). Z entuzjazmem i nadzieją mówiła o wartościach, którymi chcą się kierować i które postrzegają jako nadrzędne w procesie edukacji jego realizatorzy, pedagodzy uniwersyteccy.

O wielowymiarowym charakterze cieszyńskiego przedsięwzięcia i ambicjach jego organizatorów – realnego budowania wrażliwości i otwartości wobec Innych – świadczył też ogólnopolski konkurs dla dzieci i młodzieży (na pracę plastyczną i krótką formę literacką) pt. Równiacha – lajk na tak!, sprawozdawany w czasie konferencji przez jej sekretarzy: mgr Iwonę Donocik i mgr. Sebastiana Mrózka.