Własność intelektualna (Intellectual Property) to wynik ludzkiej inwencji twórczej, pomysłowości, kreatywności, wysiłku intelektualnego. Jej ochrona uregulowana jest w prawie własności intelektualnej

Własność przemysłowa Uniwersytetu Śląskiego

Własność przemysłowa to pojęcie węższe od własności intelektualnej. Jej przedmioty podzielić należy na dwie grupy: rozwiązania i oznaczenia. Wśród rozwiązań można wymienić: wynalazki, wzory użytkowe, wzory przemysłowe, topografie układów scalonych, projekty racjonalizatorskie, nowe odmiany roślin, tajemnice przedsiębiorstwa, natomiast wśród oznaczeń: nazwy handlowe (oznaczenia przedsiębiorstw), znaki towarowe (oznaczenia towarów i usług) i oznaczenia geograficzne. Spośród wymienionych przedmiotów własności przemysłowej, Uniwersytet Śląski chroni przede wszystkim wynalazki oraz znaki towarowe, a także kilka wzorów przemysłowych i użytkowych.

Obraz świecących polimerów pod wpływem działania promieni ultrafioletowych
Obraz świecących polimerów pod wpływem działania promieni ultrafioletowych

Niewątpliwie najbardziej istotnym elementem ochrony własności intelektualnej Uniwersytetu Śląskiego, zarówno pod względem naukowym, prestiżowym, jak i komercyjnym, jest ochrona patentowa wynalazków, które są wynikiem pracy naukowej. Potrzebę ochrony innowacyjnych rozwiązań technicznych powstających w pracowniach czy laboratoriach UŚ dostrzega już nie tylko kadra zajmująca się ich ochroną i komercjalizacją, ale także sami naukowcy, których coraz większa grupa, oprócz tworzenia innowacyjnych rozwiązań, myśli również o ich efektywnej komercjalizacji poprzez wdrożenie w przemyśle. Efektywna komercjalizacja zależna jest w dużej mierze od zapewnienia tym rozwiązaniom skutecznej ochrony prawnej. Stąd od kilku lat zauważalny jest wyraźny wzrost liczby zgłoszeń do ochrony różnych przedmiotów własności przemysłowej (głównie wynalazków). W poprzednich latach liczba zgłoszeń w Urzędzie Patentowym dochodziła do 10 na rok. Wzrost nastąpił od 2010 roku, w którym odnotowano 13 zgłoszeń. W 2011 roku złożono już 21 zgłoszeń, natomiast w 2012 – aż 24 zgłoszenia. W pierwszej połowie 2013 roku Uniwersytet dokonał już dwunastu zgłoszeń wynalazków, a kolejnych kilkanaście jest w opracowaniu u rzecznika patentowego. Wśród nich są pierwsze w historii Uniwersytetu Śląskiego zgłoszenia międzynarodowe, w tym 3 zgłoszenia wzorów przemysłowych (prawo z rejestracji już zostało udzielone, wzory uzyskały ochronę na terenie całej Unii Europejskiej) oraz jedno zgłoszenie wynalazku do ochrony patentowej w Europejskim Urzędzie Patentowym. Tak duża liczba zgłoszeń plasuje nas w ścisłej czołówce krajowej wśród uczelni nietechnicznych. Potwierdził to tegoroczny ranking szkół wyższych „Perspektyw”, według którego UŚ pod względem innowacyjności zajmuje czwarte miejsce w Polsce wśród uniwersytetów. Jednym z ważniejszych kryteriów opublikowanego rankingu był stopień prawnej ochrony innowacji, zwłaszcza liczba zgłoszeń patentowych na wynalazki. W liczbie zgłoszeń przodują już tradycyjnie naukowcy z Instytutu Chemii, Instytutu Informatyki oraz Instytutu Nauki o Materiałach.

Współtwórcami kolumny głośnikowej są dr inż. Robert
Koprowski i prof. zw. dr hab. inż. Zygmunt Wróbel
Współtwórcami kolumny głośnikowej są dr inż. Robert Koprowski i prof. zw. dr hab. inż. Zygmunt Wróbel

We wskazanych p r z y p a d k a c h „ilość” szła w parze z „jakością”, coraz większa część rozwiązań wzbudza bowiem zainteresowanie przedstawicieli przemysłu, a niektóre zostały docenione między innymi na targach i konkursach innowacji, np. złotym medalem podczas VII Międzynarodowych Targów Innowacji Gospodarczych i Naukowych INTARG – KATOWICE 2012, które odbyły się w październiku 2012 roku na terenie Śląskiego Centrum Targowego (Katowice, ul. Bytkowska 1B), zostało nagrodzone rozwiązanie pod nazwą „Świecące polimery” – polimery syntetyczne o właściwościach fotoluminescencyjnych, działające jak barwnik, który można dodać do farb czy lakierów; jest on przeźroczysty, a swoje właściwości świetlne i koloryzujące uaktywnia dopiero w promieniach UV. Obecnie naukowcy są w stanie stworzyć całą paletę barw RGB (model przestrzeni barw: czerwonej, zielonej i niebieskiej).

W ostatnich latach nasi naukowcy zgłosili do ochrony wiele innych bardzo ciekawych przedmiotów własności przemysłowej z różnych dziedzin, w tym: „Sposób otrzymywania 1,4-bis(2,2’-bitiofen-5-ylo)- -1,3-butadiynu” (Instytut Chemii), „Modyfikowane włókna na bazie polimerów syntetycznych i/lub naturalnych oraz sposób ich otrzymywania” (Instytut Materiałoznawstwa) czy „Foliowy czujnik taktylny” (Instytut Informatyki).

Autorzy: Mariusz Grzesiczak
Fotografie: Małgorzata Kłoskowicz, Robert Koprowski