2 kwietnia br. na Wydziale Prawa i Administracji UŚ odbyła się konferencja pt. "Jaka Unia Europejska, jaka Polska, jaki Śląsk w 2020 roku?" zorganizowana z okazji 50. rocznicy podpisania Traktatów Rzymskich.

Na konferencję pracowników naszej Uczelni, młodzież studencką i szkolną zaprosili: JM Rektor Uniwersytetu Śląskiego prof. zw. dr hab. Janusz Janeczek, dziekan Wydziału Prawa i Administracji UŚ prof. dr hab. Zygmunt Tobor oraz poseł do Parlamentu Europejskiego prof. dr hab. Genowefa Grabowska. Honorowy patronat objął dr Tomasz Pietrzykowski, wojewoda śląski.

Podczas swojego wystąpienia prof. Genowefa Grabowska mówiła o wizji Unii Europejskiej w świetle Traktatu Konstytucyjnego. Pani poseł przypomniała, że projekt Traktatu ustanawiającego Konstytucję dla Europy, przedstawiony został Radzie Europejskiej w Salonikach 20 czerwca 2003 roku. Po oprotestowaniu niektórych postanowień Traktatu (głównie przez Hiszpanię i Polskę) podczas kolejnego, grudniowego szczytu Rady w Brukseli, państwa spędziły kolejne sześć miesięcy na dyskusjach i poszukiwaniu kompromisu. Cel osiągnięto w czerwcu 2004 roku, kiedy to szefowie rządów państw członkowskich UE ostatecznie uzgodnili tekst przyszłej Konstytucji dla Europy (lub Konstytucji Europejskiej, jak zaczęto potocznie nazywać ten Traktat). Traktat Konstytucyjny został uroczyście podpisany 29 października 2004 roku w Rzymie.

Prof. Grabowska stwierdziła, że Konstytucja nie jest dokumentem idealnym, ale stanowi satysfakcjonujący kompromis wprowadzający znaczące zmiany w stosunku do już istniejących Traktatów. Według prof. Grabowskiej wnosi ona wiele korzyści, w tym m.in.: Unia staje się bardziej przejrzysta i przyjazna obywatelowi, przyniesie poprawę skuteczności tego organizmu, w znaczącym stopniu zostały wzmocnione kompetencje Parlamentu Europejskiego, lepiej będą chronione prawa obywatelskie, ponadto znacznej poprawie ulegnie pozycja samych państw członkowskich - Konstytucja zapewnia im równe traktowanie oraz potwierdza poszanowanie ich tożsamości narodowej, ich ustroju politycznego i struktury wewnętrznej. Pani poseł podkreśliła, że Traktat Konstytucyjny jest dużym krokiem naprzód w procesie integracji europejskiej i stanowi prawdziwie demokratyczną bazą dla funkcjonowania Unii Europejskiej. Swoje wystąpienie zakończyła mottem prezydencji niemieckiej, które brzmi: "Europa uda nam się tylko wtedy, kiedy będziemy pracowali wspólnie".

O perspektywach rozwoju nauki polskiej i szkolnictwa wyższego w kontekście członkostwa w Unii Europejskiej mówił JM Rektor UŚ prof. zw. dr hab. Janusz Janeczek

Ks. prof. dr hab. Remigiusz Sobański, kierownik Zakładu Prawa Kanoniczego WPiA UŚ w swoim wystąpieniu zatytułowanym "Aksjologiczne podstawy Unii Europejskiej" powiedział, że integracja europejska należy do jednych z najważniejszych wydarzeń naszego kontynentu, zaś podpisanie Traktatów Rzymskich jest kolejnym ogniwem w procesie formowania się Europy. Ks. Sobański podkreślił jednak, że pojęcia (o dużym nasyceniu aksjologicznym), którymi operują Traktaty Rzymskie nie są "wynalazkiem" współczesnej Europy. Takie terminy jak "wolność", "prawo" czy "demokracja" wymyślono znacznie wcześniej niż powstała idea integracji Europy. Świadczy to jednak o ważności i uniwersalności tych pojęć. Są to bowiem fundamentalne zasady Unii, które powinny być wspólne dla wszystkich krajów członkowskich. Unia pozostaje także otwarta dla tych państw, które są gotowe przestrzegać owych wartości, zaś kryterium geograficzne ma znaczenie wtórne. Wspomniane, przez ks. Sobańskiego, wartości wynikają ponadto z jednej podstawowej i nadrzędnej - godności człowieka, gdyż to właśnie człowiek powinien być wartością najwyższą. Ponadto Unia to wspólnota państw - nie obywateli (nie ma obywatela europejskiego, są obywatele państw w Unii), ale ma na oku ich dobro.

Ks. prof. dr hab. Remigiusz Sobański zauważył, że "Europa" jako pojęcie polityczne i prawne powstało w wyniku napięć. Z jednej strony wyrosła na wielości i różnorodności, ale z drugiej także na otwartości i chłonności. Ponadto wciąż zmienia się, organizuje, jest procesem. Od nas wszystkich zatem zależy jak się ostatecznie ukształtuje. Ksiądz profesor zakończył swoje wystąpienia słowami: "nie mówmy o Unii w trzeciej osobie, ale jako o NASZEJ wartości".

Podczas konferencji o perspektywach rozwoju nauki polskiej i szkolnictwa wyższego w kontekście członkostwa w Unii Europejskiej mówili także JM Rektor UŚ prof. zw. dr hab. Janusz Janeczek oraz Prorektor ds. Nauki i Informatyzacji UŚ prof. dr hab. Wiesław Banyś. JM Rektor m.in. wymienił liczne korzyści dla szkolnictwa wyższego, jakie płyną z naszego członkostwa w UE. Korzyści te można rozpatrywać w kilku aspektach, np. w aspekcie: infrastrukturalnym (wzrost nakładów na szkolnictwo wyższe); edukacyjnym (np. program TEMPUS wspierający reformy w krajach Europy Środkowo-Wschodniej, a którego liderem jest właśnie Uniwersytet Śląski w Katowicach. Do jego rezultatów należą m.in.: zmiana programów studiów, modernizacja systemu finansowego i Biblioteki UŚ, udział pracowników i studentów w wielu programach międzynarodowych, np. Socrates-Erasmus); europejskim (otwarcie Europy na studentów, tzw. Proces Boloński, będący "rewolucyjną" reformą kształcenia w Europie i powrotem do korzeni europejskich uniwersytetów). JM Rektor przypomniał, że Deklaracja Bolońska z 1999 roku sformułowała ideę tzw. Europejskiego Obszaru Edukacji Wyższej. Od tego momentu narodowe ciała ministerialne i instytucje kształcenia wyższego dążą do poszerzenia współpracy między uniwersytetami i do promowania akademickiej mobilności wśród studentów i ich nauczycieli, a także do przeobrażenia uniwersytetu w przestrzeń, w której europejskie wartości demokratyczne będą przestrzegane i współwyznawane, a bogata różnorodność kultur, języków i systemów edukacyjnych będzie mogła swobodnie się rozwijać. Jest to zatem wielka szansa, ale i wielka odpowiedzialność, gdyż polskie uniwersytety stają przed fundamentalnym pytaniem "umiędzynarodowienie czy zaściankowość?" Rektor Janeczek podkreślił, że polscy rektorzy opowiadają się za umiędzynarodowieniem.

W auli Wydziału Prawa i Administracji UŚ zgromadził się tłum młodzieży

W tej części konferencji Prorektor ds. Nauki i Informatyzacji UŚ prof. dr hab. Wiesław Banyś przedstawił także założenia i działania Programów Ramowych (V, VI i VII) oraz scharakteryzował uczestnictwo w nich naszego kraju. W VII Programie Ramowym wskazał m.in. na korzyści płynące dla młodych uczonych, programy strukturalne wspierające rozwój edukacji i nauki oraz sytuację nauk humanistycznych.

O perspektywach województwa śląskiego w Unii Europejskiej wypowiedział się wojewoda śląski dr Tomasz Pietrzykowski. Wskazał na potrzebę przeobrażenia się Śląska, które może przynieść ogromne korzyści dla nas wszystkich. Jednak na drodze tych przemian znajdują się opóźnienia historyczno-społeczne, które wpierw trzeba nadgonić. Według wojewody, jesteśmy na dobrej drodze ku temu, gdyż już dziś można mówić o dużym tempie rozwoju naszego regionu.

Na koniec konferencji nastąpiło oficjalne ogłoszenie wyników konkursu zatytułowanego "A jaka - Twoim zdaniem - będzie Unia Europejska w 2020 roku?" będącego kolejną inicjatywą realizowaną w ramach cyklu przedsięwzięć zatytułowanych "Bliżej Unii". Tym razem akcja była adresowana do studentów szkół wyższych oraz uczniów szkół średnich z województwa śląskiego. Zwycięzcą konkursu został Marcin Nowak - student Uniwersytetu Śląskiego, który w nagrodę odbędzie miesięczny staż w Parlamencie Europejskim w Brukseli. Paweł Kozak - uczeń III LO w Zawierciu oraz Yousif Rasheed - uczeń II LO w Katowicach zajęli II miejsce i w nagrodę na zaproszenie profesor Genowefy Grabowskiej pojadą na studyjną wizytę do Brukseli. Ponadto wyróżniono pięć prac: Macieja Chrapkiewicza - ucznia V LO w Bielsku Białej, Moniki Duszyńskiej - studentki Uniwersytetu Śląskiego, Michała Grządziela - studenta Uniwersytetu Śląskiego, Nastazji Piątek - uczennicy I LO w Będzinie oraz Mateusza Wrony - studenta Wyższej Szkoły Pedagogicznej Towarzystwa Wiedzy Powszechnej.

AGNIESZKA SIKORA