Dziesięć artykułów na dziesięciolecie Szkoły Języka i Kultury Polskiej UŚ (2)

ABSOLWENT - AMBASADOR

Wyprawa na Ukrainę - w falach Prutu

W drugim roku działalności Szkoły Języka i Kultury Polskiej stworzyliśmy kurs polskiego języka biznesu. Była bowiem luka na rynku w tej dziedzinie, którą należało natychmiast wypełnić. Na pierwszy taki kurs przyjechała 5-osobowa grupa pracowników naukowych i studentów z Uniwersytetu im. Marcina Lutra w Halle. Kurs uznali za niezwykle przydatny, atmosfera spodobała im się niesłychanie, więc się szybko zaprzyjaźniliśmy. Zanim wyjechali z Polski, postanowiliśmy doprowadzić do podpisania umowy między tamtejszą slawistyką a Szkołą. Bazą tej umowy miała być stara umowa między naszymi dwiema uczelniami, która teoretycznie była wciąż aktualna, ale w nowych czasach po przemianach politycznych nie realizowana. W pół roku później powstał projekt programu współpracy. Latem 1992 roku program został podpisany przez rektorów obu uczelni: z naszej strony przez prof. dr. hab. Maksymiliana Pazdana, ze strony niemieckiej przez prof. dr. Gerharda Berga. I tak zaczęła się międzynarodowa działalność pozakursowa Szkoły. Od tamtej pory bardzo wiele osób z polonistyki Uniwersytetu Śląskiego gościło w Uniwersytecie Marcina Lutra, by swoją wiedzą zasilać polonistykę w Halle, która jest wprawdzie małą, ale niezwykle prężną katedrą. Zaczęło się od wykładów dr Jolanty Tambor i dr. Romualda Cudaka, a później w ramach umowy wykładały tam panie profesor: Urszula Żydek-Bednarczuk i Danuta Ostaszewska oraz adiunkci: Magda Pastuchowa, Aleksandra Janowska, Aldona Skudrzykowa, Romualda Piętkowa. A w Katowicach z kolejnymi wykładami gościł m. in. znakomity indoeuropeista z Halle prof. dr hab. Gerhard Meiser, który zainicjował serię odczytów dla filologów o językach dawnych i egzotycznych - mówił m. in. o sanskrycie i języku Etrusków. Jego teksty zostały opublikowane w kwartalniku Szkoły "Postscriptum". Częstymi gośćmi były też Martina Kuhnert (szefowa polonistyki w Halle) i Jutta Frach, które prowadziły przy okazji wiele zajęć z języka niemieckiego w Kolegium Języka Biznesu, w językowych kolegiach nauczycielskich i na naszej germanistyce. Rok temu podpisaliśmy umowę w ramach programu Sokrates z Instytutem Indogermanistyki i Językoznawstwa Stosowanego. Wspólnie zbieramy teksty biznesowe w języku polskim i niemieckim i tworzymy komputerową bazę danych, będącą podstawą do powstania współczesnego słownika biznesowego.

Ołomuniec - na dziedzińcu uniwersytetu Wiele satysfakcji przyniosło nam zainicjowanie współpracy z Uniwersytetem im. Iwana Franki we Lwowie. Tę współpracę podjęliśmy również dzięki byłym studentom Szkoły. Byli to Andrzej Porytko i Sasza Ławrynowicz. Najpierw zaprosili do Lwowa na rozmowy i spotkanie pracowników naukowych, a potem dzięki ich pomocy i zaangażowaniu udało się zorganizować kolejny wyjazd do Lwowa w maju 1996 r. Była to wyprawa dydatyczno-naukowa studentów i pracowników naukowych. Wzięły w niej udział: prof. dr hab. Danuta Ostaszewska, dr Ewa Sławek, dr Jolanta Tambor, mgr Danuta Krzyżyk i 8 studentek polonistyki. Pięć spośród nich to dziś najbardziej zaangażowane pracownice i współpracownice Szkoły: Aleksandra Achtelik, Agnieszka Szol-Łebkowska, Barbara Serafin, Jagna Malejka, Ewa Biłas. W czasie naszego pobytu na Ukrainie zdarzyło się bardzo wiele. Uczestniczyłyśmy we wspólnych zajęciach w Katedrze Polonistyki we Lwowie z udziałem polskich i ukraińskich studentów, hospitowałyśmy zajęcia w polskiej Szkole Podstawowej nr 10 oraz w Szkole Oficerskiej (w grupie z językiem polskim). Oczywiście, skoro była z nami specjalistka od metodyki nauczania mgr Danuta Krzyżyk z Katedry Dydaktyki Języka Polskiego, hospitacje te zakończone zostały rzetelnym omówieniem i dyskusją. Studentki - dziś już w większości doktorantki - wykonały nagrania magnetofonowe i magnetowidowe w środowiskach polskich we Lwowie, w Żółkwi i Kołomyi. Kasety z tymi nagraniami zasilają obecnie pracownię dialektologiczną Instytutu Języka Polskiego w Katowicach.

Wyprawa na Zaolzie Podobną wyprawę w rok później udało nam się odbyć na Zaolzie. Rzecz jasna w ramach współpracy nawiązanej z Uniwersytetem Ostrawskim w Republice Czeskiej. Zaolzie to dla językoznawców teren wyjątkowo interesujący z powodu trójjęzyczności ludności polskiej zamieszkałej na tym terenie - ludność ta posługuje się językiem czeskim, językiem polskim jako wyuczanym w szkołach i gwarą śląską jako językiem rodzimym. W wyprawie tej wzięły udział: dr Jolanta Tambor, dr Ewa Sławek i 7 studentek polonistyki. Podczas tej wyprawy zorganizowano wspólne zajęcia w Katedrze Polonistyki i Folklorystyki w Ostrawie z udziałem polskich i czeskich studentów - z zakresu historii literatury polskiej prowadzone przez dr. Kazimierza Kaszpra z Uniwersytetu Ostrawskiego oraz z zakresu współczesnego języka polskiego prowadzone przez dr Ewę Sławek. Mogłyśmy hospitować zajęcia w polskiej Szkole Podstawowej w Karwinie-Frysztacie oraz w Szkole Podstawowej i polskim przedszkolu w Oldrzychowicach. Tak jak na Ukrainie i tutaj przeprowadziłyśmy nagrania magnetofonowe i magnetowidowe w środowiskach polskich w Ostrawie, Karwinie, Oldrzychowicach i Czeskim Cieszynie, które zostały spisane przez uczestniczki wyprawy i są do dziś pomocą dydaktyczną do dialektologii, językoznawstwa pragmatycznego i metodyki nauczania języka i literatury polskiej - przedmiotów na filologii polskiej w UŚ. Materiał z tej wyprawy posłużył uczestniczącym w niej studentkom do napisania referatów, które zostały wygłoszone na międzynarodowej konferencji studenckiej w Ostrawie i na Ogólnopolskim Zjeździe Studenckich Kół Naukowych zorganizowanym przez Uniwersytet Wrocławski.

Wykłady dla nauczycieli

W 1996 roku Szkoła rozpoczęła bliższą współpracę z polonistyką Uniwersytetu Palackiego w Ołomuńcu. Prof. dr hab. Maria Sobotkova z Ołomuńca recenzowała kolejną publikację przygotowywaną w Szkole dla cudzoziemców - była obok prof. dr. hab. Stanisława Barańczaka drugą recenzentką książki Józefa Olejniczaka Czytając Miłosza. Szkoła wzięła udział w międzynarodowym festiwalu filmów oświatowych AFO w Ołomuńcu w maju 1997 roku. Został tam zaprezentowany program komputerowy do nauki gramatyki polskiej Grampol. Odbyło się wiele wspólnych seminariów, zapraszaliśmy się nawzajem na konferencje. Pracownicy ołomunieckiej polonistyki i slawistyki uczestniczyli w seminariach Szkoły poświęconych wykorzystaniu multimediów w nauczaniu kultury polskiej i języka polskiego wśród cudzoziemców, pracownicy i współpracownicy Szkoły (dr J. Tambor, dr R. Cudak, dr hab. M. Pytasz) przeprowadzili kilkanaście wykładów i seminariów z zakresu zagadnień współczesnego języka polskiego i literatury polskiej. Wygłosiliśmy także referaty na międzynarodowej konferencji poświęconej życiu i twórczości Adama Mickiewicza.

Dla studentów polonistyk z Halle, z Ołomuńca i z Ostrawy - z uniwersytetów, z którymi współpraca nasza układała się najlepiej i najtrwalej - zorganizowano kilkakrotnie praktyki polonistyczne w Katowicach. Studenci wraz ze swoimi opiekunami (mgr Martiną Kuhnert z Halle, dr Ivaną Dobrotovą z Ołomuńca, dr Janą Raclavską z Ostrawy) uczestniczyli w różnych zajęciach polonistycznych oraz w zajęciach specjalnie dla nich przygotowanych w Szkole. Brali udział w przygotowanym dla nich programie kulturalnym. Studentom z zaprzyjaźnionych uniwersytetów organizowaliśmy bardzo intensywny kurs językowy oraz cykl zajęć polonistycznych: językoznawczych i literaturoznawczych, których nie ma w programach polonistyk zagranicznych, np. poetyka, analiza i interpretacja dzieła literackiego, językoznawstwo pragmatyczne, wybrane zagadnienia języka staro-cerkiewno-słowianskiego i historii języka polskiego, dialektologia. Ponadto staraliśmy się pokazać im zawsze trochę Polski i polskiej kultury. Byli więc na spektaklu w Państwowej Operze Śląskiej w Bytomiu (Halka Stanisława Moniuszki), oglądali najnowszy w danym momencie film polski w kinie lub na wideo, jeździli na wycieczki do Tarnowskich Gór (zwiedzali zabytkową kopalnię srebra) i do Krakowa (zwiedzali Wawel, kościoł Mariacki, pływali statkiem po Wiśle).

Jednakże najbardziej istotnym elementem międzynarodowej działalności Szkoły Języka i Kultury Polskiej związanej ze współpracą i wymianą uczelnianą jest działalność usługowa wobec różnych wydziałów i innych jednostek Uniwersytetu Śląskiego. Staramy się spełniać tę funkcję najlepiej jak potrafimy z pożytkiem dla naszej uczelni. Współpracę z ośrodkami zagranicznymi prowadzą wszystkie jednostki Uniwersytetu. Bardzo często w umowach znajduje się zapis o wzajemnym przyjmowaniu studentów na wszelkiego rodzaju stypendia i kursy. Studenci zagranicznych uczelni współpracujących z Uniwersytetem chętnie korzystają z wakacyjnych kursów językowych - w zamian za to nasi studenci różnych kierunków jeżdżą na studia i kursy do partnerskich uczelni. Przez wszystkie minione lata gościliśmy w Cieszynie z wymian 10-20 studentów rocznie. Byli to studenci z Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Erfurcie, z Uniwersytetu w Trewirze, z Forcomexu w Roubaix, z Wyższej Szkoły Biznesu w holenderskim Haarlemie, z Uniwersytetu św. Cyryla i Metodego w Skopju, Uniwersytetu M. Beja w Bańskiej Bystrzycy. W ubiegłym roku kilku studentów w ramach Sokratesa uczestniczyło w kursie języka polskiego. A wydaje się, że to dopiero początek wielkiej fali, jaka może nadejść. Chcemy się do tego starannie przygotować i wykorzystać koniunkturę, przygotowaliśmy kurs języka polskiego dla zagranicznych studentów, którzy podejmują studia na wydziałach naszego Uniwersytetu, program "studiów polskich" dla tych studentów, którzy przez semestr czy dwa pragną uzupełnić tu, w Katowicach, właśnie w ramach programów Sokrates, Erasmus lub po prostu praktyk, swoje studia slawistyczne czy polonistyczne rozpoczęte w rodzimych krajach.

I najważniejsze: wielu z tych studentów chce potem bardzo wrócić do Polski i wielu z nich wraca - często z kilkoma kolegami. A to dla nas największy zaszczyt, bo nasi "absolwenci" stają się w ten sposób ambasadorami Polski i Uniwersytetu Śląskiego w swoich krajach, w swoich uczelniach.

Autorzy: Jolanta Tambor