4 grudnia 2020 roku zmarł Profesor Andrzej Noras, długoletni pracownik Instytutu Filozofii Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, znakomity historyk filozofii, znawca filozofii neokantowskiej, prawdziwy filozoficzny i naukowy autorytet, nauczyciel i mistrz, autor licznych prac naukowych, głęboko zaangażowany w sprawy uczelni i przychylny innym ludziom, człowiek o niezwykłym poczuciu humoru.

Śp. Prof. Andrzej Noras

Prof. Andrzej Noras studiował filozofię na ATK w Warszawie, gdzie w 1986 roku pod kierunkiem prof. Mieczysława Gogacza obronił pracę magisterską dotyczącą ontologii Nicolaia Hartmanna. Stopień doktora nauk humanistycznych zdobył w 1993 roku na KUL-u na podstawie dysertacji Nicolaia Hartmanna koncepcja wolności woli, wypromowanej przez prof. Jerzego Gałkowskiego. W latach 1991–1995 pracował na WSP w Częstochowie. W 1995 roku został zatrudniony na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach, gdzie trafił do Zakładu Historii Filozofii pod skrzydła trzeciego swojego wielkiego nauczyciela – prof. Czesława Głombika. W 2001 roku uzyskał stopień naukowy doktora habilitowanego, w 2008 roku – tytuł naukowy profesora, a w 2015 – stanowisko profesora zwyczajnego. Wykładał również na dwóch innych katowickich uczelniach: AWF-ie oraz WSZMiJO.

Wydał 9 książek: Nicolaia Hartmanna koncepcja wolności woli (1998), Kant a neokantyzm badeński i marburski (2000, wydanie drugie 2005, tłumaczenie na język słowacki 2011), Kant i Hegel w sporach filozoficznych XVIII i XIX wieku (2007), Historia neokantyzmu (2012, tłumaczenie na język niemiecki 2020), Kłopoty z filozofią (2015), Rozumienie systemu w filozofii pokantowskiej (2016), Problem psychologizmu w filozofii pokantowskiej (2017), Filozof czystego poznania. Rzecz o Hermanie Cohenie (2018), Niedocenieni myśliciele – zapomniane historie filozofii (2019) oraz ponad 100 artykułów naukowych. Był redaktorem prac zbiorowych, tłumaczem książek i artykułów z języka niemieckiego, członkiem wielu polskich i międzynarodowych towarzystw naukowych. Wypromował 8 doktorów filozofii, których uczył warsztatu historyka filozofii, zawsze cierpliwie podkreślając znaczenie znajomości historii filozofii dla badania jakiegokolwiek problemu filozoficznego czy naukowego.

Profesor był urodzonym filozofem, lecz to właśnie historia filozofii była dziedziną nauki, której się poświęcił. Zawsze powtarzał, za jednym z neokantystów Paulem Natorpem, że „filozofia jest wiecznym dążeniem do fundamentalnej prawdy, a nie pretensją do jej posiadania”, a prowadzone sumienne badania historii filozofii uważał za swój skromny wkład w to jedno z najważniejszych ludzkich dążeń. Pytany o różne ważne filozoficzne czy naukowe problemy często mówił: „Nie wiem, znam się tylko trochę na neokantyzmie”. To „trochę”, jak również wiele innych „powiedzonek” wciąż przez niego powtarzanych – na poły żartem, na poły poważnie – było wyrazem jego skromności. Trudno bowiem o drugiego tak wielkiego znawcę pokantowskiej filozofii niemieckiej. Zajmował się zagadnieniem periodyzacji historii filozofii, problemem systemu w filozofii, interesowała go relacja między filozofią i psychologią w kontekście problemu psychologizmu. Jego największymi autorytetami filozoficznymi, poza wspomnianymi trzema nauczycielami, byli Karl Jaspers oraz Nicolai Hartmann.

Poza pracą naukową i dydaktyczną był również zaangażowany w sprawy organizacyjne i administracyjne Uniwersytetu Śląskiego, pełnił funkcję kierownika Zakładu Historii Filozofii Nowożytnej i Współczesnej (2006–2019), kierownika studiów doktoranckich przy Wydziale Nauk Społecznych (2005–2008), kierownika podyplomowych studiów z filozofii i etyki przy Instytucie Filozofii (2000–2020), prodziekana ds. nauki WNS (2008–2016), prorektora ds. badań naukowych (2016– 2020).

Był orędownikiem i propagatorem filozofii, poświęcał czas działalności, której celem było zwiększanie rangi i znaczenia filozofii w środowisku naukowym oraz poza nim. Współtworzył interdyscyplinarne seminarium naukowe Problem granic w filozofii i nauce, a swoimi filozoficznymi przemyśleniami dotyczącymi życia codziennego dzielił się ze słuchaczami Polskiego Radia Katowice w audycji zatytułowanej Szkoła bardzo wieczorowa. Jego niespodziewana i przedwczesna śmierć pogrążyła w żalu wiele osób.

Uczniowie, przyjaciele, koleżanki i koledzy
z Instytutu Filozofii
Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach