Skansen Górniczy „Królowa Luiza” i Park ¹²C, będąc elementami projektu „Europejski Ośrodek Kultury Technicznej i Turystyki Przemysłowej” współfinansowanego z funduszy Unii Europejskiej, są zarządzane przez Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu. Koncepcja Parku ¹²C, instalacji i eksponatów edukacyjnych oraz treści informacji towarzyszących eksponatom i instalacjom Parku powstały przy współudziale naukowców z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.

Wizualizacja Parku 12C w Zabrzu

Skansen Górniczy „Królowa Luiza” w Zabrzu to fascynujące miejsce. 225 lat temu powstała tu jedna z pierwszych kopalń węgla kamiennego na Śląsku nosząca imię Luizy, królowej Prus. Węgiel wydobywano na powierzchnię szybami, ale też wypływał on wówczas z kopalni sztolnią na… łodziach. Największe wydobycie notowano tam pod koniec XIX wieku – ponad 3 mln ton rocznie. Kopalnię zamknięto w latach 70. ubiegłego wieku, po prawie 200 latach eksploatacji.

Obecnie panujący w tym miejscu spokój emanuje wprost historią. Pełno tu niezwykłych obiektów, jak choćby wspomniana Główna Kluczowa Sztolnia Dziedziczna. Zaprojektowana przez Friedricha von Reden i Johna Baildona była arcydziełem sztuki hydrotechnicznej i najdłuższą tego typu budowlą w górnictwie węglowym. Sztolnia o długości ponad 14 km biegła od kopalni „Król” w Królewskiej Hucie do „Królowej Luizy” i kończyła się w dolinie Bytomki, mając połączenie z Kanałem Kłodnickim. Jej zadaniem było odwadnianie kopalni oraz transport węgla. Sztolnia posiadała 3 podziemne porty i 5 mijanek. Ale nie tylko udostępniane labirynty sztolni „Królowej Luizy”, prowadzący do nich szyb Carnall czy jego wieża wyciągowa służąca obecnie również za punkt widokowy tworzą wyjątkowy klimat. Zachowany charakter odrestaurowanych już budynków kopalni – łaźni łańcuszkowej czy też budynku parowej maszyny wyciągowej wciąż czynnego olbrzyma z początku XX wieku o mocy 2000 KM – czynią „Królową Luizę” prawdziwą perłą na Szlaku Zabytków Techniki.

W tak wyjątkowym sąsiedztwie i otoczeniu na powierzchni, nad udostępnianymi właśnie sztolniami kopalni, powstał Park ¹²C uzupełniający atrakcje „Królowej Luizy” o przyjazną przestrzeń przeznaczoną dla rodzin, grup szkolnych i turystów indywidualnych, służącą edukacji i rekreacji.

W czterech strefach Parku poświęconych czterem żywiołom – ziemi, wodzie, powietrzu i ogniowi – rozmieszczono instalacje edukacyjne i eksponaty interaktywne związane z energią drzemiącą w każdym z nich. Ideą Parku jest skłonienie do zmiany sposobu myślenia o energetyce i postrzegania węgla jako jedynego liczącego się źródła energii. W tym miejscu nie może go zabraknąć, ale większość eksponatów związana jest już z energią odnawialną.

Można tu, spacerując alejkami, zobaczyć replikę pierwszych wyrobisk górniczych i dowiedzieć się, jak wyglądały pierwsze kopalnie węgla. Można błądzić w kamiennym labiryncie chodników czy zobaczyć i posłuchać, jak pracują wyrzutnie i czerpnie zaopatrujące w powietrze podziemne sztolnie. Miłośnicy wody mają do dyspozycji bardzo rozbudowany świat wodny, pełen strumyków i basenów, tam, jazów, śluz wodnych, wodospadów, turbin, kół wodnych, pomp i fontann. Można obserwować, jak wiatraki pompują wodę, wypróbować, ile energii może dostarczyć płynąca i spadająca woda, sprawdzić, jak światło słoneczne może napędzać fontannę lub wejść do wnętrza ciemnej wieży i zobaczyć od środka, jak działa wielka camera obscura, oglądając obraz Parku rzucany przez lustra i otwór w dachu na biały, kamienny stół.

W Parku zainstalowano też wysoki maszt – stację meteorologiczną wyposażoną w automatyczną aparaturę pomiarową informującą zwiedzających o aktualnych wartościach i o historii zmian wybranych parametrów pogodowych. Inne eksponaty pozwalają na wykorzystanie promienia światła do przesyłania zakodowanych wiadomości między odległymi stacjami nadawczo-odbiorczymi czy też na przykład na sprawdzenie, która jest godzina, jeśli zwiedzający będzie pełnić rolę wskazówki zegara analemmatycznego.

Park ¹²C może służyć jako przestrzeń umożliwiająca komfortowe korzystanie z atrakcji skansenu, jako uniwersalne miejsce zajęć interdyscyplinarnych z przyrody dla klas szkolnych, ale może też być placem zabaw dla dzieci i młodzieży. Jest zaprojektowany także jako doskonałe miejsce wypoczynku i rekreacji rodzinnej, wyposażone w parkingi i stanowiska do grillowania rozlokowane w bocznej, zacisznej części parku.

Skansen Górniczy „Królowa Luiza” i Park ¹²C, będąc elementami projektu „Europejski Ośrodek Kultury Technicznej i Turystyki Przemysłowej” współfinansowanego z funduszy Unii Europejskiej, są zarządzane przez Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu. Koncepcja Parku ¹²C, instalacji i eksponatów edukacyjnych oraz treści informacji towarzyszących eksponatom i instalacjom Parku powstały przy współudziale naukowców z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Otwarcie i oddanie do użytkowania wszystkich atrakcji Parku ¹²C planowane jest na 19 maja 2016 roku.