Organizatorem konferencji był Uniwersytet Śląski oraz Polskie Towarzystwo Promieniowania Synchrotronowego. Szczególny charakter tegorocznego spotkania był związany z oficjalnym otwarciem Narodowego Centrum Promieniowania Synchrotronowego SOLARIS w Krakowie, które miało miejsce 21 września 2015 roku oraz uzyskaniem w nim kilka tygodni temu pierwszego światła.

Uczestnicy XI Krajowego Sympozjum Użytkowników Promieniowania Synchrotronowego

Słowo światło trzeba potraktować tu trochę inaczej, niż jest to potocznie przyjęte, gdyż promieniowanie wytworzone w synchrotronie to promieniowanie elektromagnetyczne, w którym światło widzialne jest tylko niewielkim zakresem długości fal lub energii fotonów, na które reagują nasze oczy. Synchrotron to urządzenie badawcze, w którym wytwarzane jest promieniowanie synchrotronowe, czyli promieniowanie elekromagnetyczne wytwarzane przez rozpędzone do prędkości bliskich prędkości światła elektrony, których tor jest zakrzywiany przez pole magnetyczne. To promieniowanie ma cechy, takie jak bardzo wysokie natężenie czy polaryzacja, które sprawiają, że jest ono bardzo użyteczne w badaniach prowadzonych w fizyce ciała stałego, chemii, inżynierii materiałowej, biologii, medycynie, geologii i innych dziedzinach nauki.

Na świecie działa już kilkadziesiąt synchrotronów, przy których pracują tysiące naukowców, ale SOLARIS jest pierwszym tego typu urządzeniem w naszej części Europy. Pierwsze promieniowanie synchrotronowe wytworzone w Polsce to efekt wieloletnich starań i procesu, w którym ogromną rolę odegrało Polskie Towarzystwo Promieniowania Synchrotronowego, a w fazie budowy – Uniwersytet Jagielloński. To bardzo ważny moment, zwłaszcza dla polskiego środowiska naukowców wykorzystujących to promieniowanie. Wszyscy chcemy, aby polski synchrotron umożliwiał wykonywanie badań na najwyższym poziomie naukowym, dlatego tak ważne jest spotkanie XI KSUPS, które odbyło się w tym roku Chorzowie i Krakowie.

Program XI edycji Sympozjum obejmował przegląd aktualnych osiągnięć naukowych, technologicznych oraz trendów rozwojowych z zakresu badań wykorzystujących promieniowanie synchrotronowe. Pierwsze trzy dni Sympozjum miały miejsce w Śląskim Międzyuczelnianym Centrum Edukacji i Badań Interdyscyplinarnych w Chorzowie, 4 września natomiast udaliśmy się do Krakowa, gdzie w synchrotronie SOLARIS odbyła się sesja poświęcona liniom badawczym w polskim synchrotronie, a uczestnicy mogli naprawdę z bliska zwiedzić synchrotron. Było to możliwe dzięki temu, że akcelerator był w tym czasie wyłączony. W trakcie jego normalnej pracy nie można zajrzeć do miejsc, gdzie elektrony są przyspieszane do ogromnych energii, a potem utrzymywane w tzw. pierścieniu akumulacyjnym.

W sympozjum wzięło udział ponad 70 naukowców oraz przedstawiciele firm produkujących aparaturę badawczą. Wygłoszono 13 wykładów plenarnych, 13 referatów, 3 wykłady przedstawicieli firm, przedstawiono 26 posterów. Mimo że sympozjum było krajowe, swoim doświadczeniem z pracy w najlepszych ośrodkach synchrotronowych na świecie podzielili się pracujący tam Polacy. Sześć firm przedstawiło swoją ofertę na stanowiskach w ŚMCEBI. Uczestnicy konferencji mogli też zobaczyć wybrane laboratoria Centrum w Chorzowie. Warto zaznaczyć, że uczestnicy sympozjum podkreślali bardzo dobre wrażenie z pobytu w naszym Centrum.

Sympozjum miało ważny aspekt dydaktyczny – wzięło w nim udział wielu młodych naukowców, studentów i słuchaczy studiów doktoranckich, czyli potencjalnych użytkowników polskiego synchrotronu. Autorzy najlepszych prezentacji otrzymali nagrody.

Po raz pierwszy KSUPS miał miejsce na Górnym Śląsku. Jest to forma uznania poziomu badań naukowych związanych z promieniowaniem synchrotronowym na Śląsku, a zwłaszcza na naszej uczelni. Warto wspomnieć, że prof. dr hab. Jacek Szade jest koordynatorem merytorycznym jednej z przyszłych linii badawczych w synchrotronie SOLARIS, przewodniczącym komitetu organizacyjnego i wiceprezesem Polskiego Towarzystwa Promieniowania Synchrotronowego, a prof. dr hab. Andrzej Burian, który jest członkiem Komitetu Naukowego SOLARIS, był wykładowcą zaproszonym na XI KSUPS.

Uczestnicy konferencji mieli okazję poznać bliżej nasz region z różnych stron – przyjęcie powitalne miało miejsce w chorzowskim Planetarium, a zjazd na poziom 320 w Kopalni Guido w Zabrzu wywarł na gościach duże wrażenie.

Sprawną organizację XI KSUPS zapewniła grupa pracowników i doktorantów z Zakładu Fizyki Ciała Stałego i Zakładu Biofizyki i Fizyki Molekularnej Instytutu Fizyki.