Z panem docentem Sergiejem Makarą, prodziekanem Wydziału Filologicznego, kierownikiem Katedry Slawistyki Uniwersytetu Mateja Bela w Bańskiej Bystrzycy rozmawia Jerzy Staszewski

Polonistyka w Bańskiej Bystrzycy jest chyba najmłodszą w Europie. Jakie były jej początki?

Wydział Filologiczny Uniwersytetu Mateja Bela w Bańskiej Bystrzycy jest jedynym na Słowacji wydziałem uprofilowanym filologicznie z orientacją na przekład i tłumaczenie, a także, w miarę zainteresowań, również na naukowe ukierunkowanie w dziedzinie nauk o literaturze i językoznawstwa. Kwalifikacje w wymienionych specjalizacjach można nabyć w formie studiów licencjackich i magisterskich, których poziom specjalistyczny zapewnia siedem katedr. Jedną z nich jest Katedra Języków Słowiańskich z kierunkami: rusycystyką, polonistyką i ukrainistyką (które sukcesywnie będzie się rozszerzać o wszystkie języki słowiańskie: białorusycystykę, bułgarystykę, bohemistykę, macedonistykę, słowenistykę, serbistykę i kroatystykę). Specyfiką tych kierunków jest to, że nie są one lektoratami, jak na niektórych wydziałach filozoficznych i humanistycznych, gdzie języków uczy się sporadycznie, ale to samodzielne podmioty ze specjalistyczną obsadą kadrową, mające plany naukowe i dydaktyczne, rozpisane na pełną liczbę godzin tygodniowo, w takim wymiarze, aby obejmowały wszystkie specjalistyczne dyscypliny. Wynika stąd, że w sekcjach katedry Języków Słowiańskich Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Mateja Bela nauka poszczególnych języków będzie otwierana corocznie, przez co zapewni się ciągłość przygotowania specjalistów - tłumaczy i interpretatorów nie tylko dla potrzeb życia społecznego, kulturalnego i ekonomicznego, ale i instytucji państwowych oraz podmiotów gospodarczych.

Dla takich celów po powstaniu Wydziału Filologicznego otworzono Sekcję Polonistyki, w której przygotowanie tłumaczy i interpretatorów w roku akademickim 1997/98 rozpoczęto w formie studiów licencjackich. W roku akademickim 1998/99 już jako studia magisterskie otwarta została kombinacja języka polskiego z francuskim, a na rok 1999/2000 uchwalono utworzenie kombinacji języka polskiego z angielskim. W dalszych latach będzie się sukcesywnie rozszerzać możliwości kombinacyjne języka polskiego z językami słowiańskimi i niesłowiańskimi. Polonistyka stanie się więc na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Mateja Bela jednym z podstawowych filarów dla nowego etapu jej rozwoju na Słowacji.

Jak ocenia pan zainteresowanie naszym językiem i kulturą?

Kultura każdego narodu, ucieleśniona w słowie, jest niewyczerpalnym źródłem poznania jego duszy. Im głębiej będziemy czerpać z tego źródła, tym bogatsze będzie poznanie nie tylko siebie samych, ale i tych narodów, z którymi łączą nas dawne i współczesne więzi i tradycje.

Takie wzajemne poznanie jest niezwykle ważne szczególnie w obecnych skomplikowanych czasach, abyśmy znaleźli wspólne punkty wyjścia w europejskim procesie integracyjnym przy zachowaniu własnej tożsamości. Wynika stąd i to, że realizować ten cel możemy jedynie za pomocą opanowania języka, który jest pośrednikiem narodowego bogactwa duchowego. Była to jedna z podstawowych przyczyn naszych starań, aby utworzyć studium polonistyki na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Mateja Bela. Utworzona Sekcja Polonistyki już w pierwszym roku działalności naszego Wydziału potwierdziła, że w naszym społeczeństwie wyczuwa się zainteresowanie studiami języka polskiego, czego dowodem jest fakt, że w roku akademickim 1997/98 i w roku 1998/99 mieliśmy dostateczną ilość zgłoszonych na egzaminy wstępne.

Jakie widzi pan zapotrzebowanie na polonistów na Słowacji?

Specjalizacja przekładowa i translatorska stwarza szeroką skalę zastosowania we wszystkich dziedzinach życia: w organizacjach społecznych, w organach państwowych i instytucjach, w kołach gospodarczych, w dziedzinie ekonomicznej, w sądownictwie, w wydawnictwach i redakcjach, w handlu zagranicznym i wewnętrznym i gdzie indziej. Szczególnie jeżeli weźmiemy pod uwagę fakt, że kwalifikowanych specjalistów o specjalizacji przekładowej i translatorskiej jest nie tylko dla języka polskiego, ale i innych języków słowiańskich jak palców jednej ręki. O tym, że poloniści nie będą mieli problemów z zatrudnieniem świadczy i to, że w przeprowadzonej ankiecie, zorientowanej na potrzeby znawców języków słowiańskich, język polski znalazł się na czołowym miejscu. Zainteresowanie polonistyką jest więc ewidentne.

Jak zatem ocenia pan szanse zatrudnienia absolwentów polonistyki na Słowacji?

Z powyższego wynika, że poloniści, którzy nabędą kwalifikacje tłumaczy i interpretatorów w dziedzinie literaturoznawczej lub językoznawczej zastosują nabyte umiejętności w życiu praktycznym. Oczywiście będzie to zależało i od nich samych, od wykazanych starań, aby zdobyć jak najwięcej wiadomości i sprawności językowych. Specjalistyczna obsada Sekcji Polonistyki przy Katedrze Języków Słowiańskich Wydziału Filologicznego UMB, pracują tu doc. dr Marta Pančiková, CSc., dr hab. Jerzy Staszewski, mgr Bogumiła Suwara i mgr Viktor Švec, umożliwia im to w pełnej mierze.

Pańska uczelnia zawarła umowę o współpracy z Uniwersytetem Śląskim. Jakie widzi pan konkretne możliwości współpracy w ramach tej umowy?

Wydział Filologiczny ma eminentne zainteresowanie twórczą współpracą ze szkołami wyższymi i uniwersytetami o podobnych zamierzeniach programowych nie tylko w kraju, ale i za granicą. Dlatego radzi widzimy współpracę z Waszym Uniwersytetem. Naszym życzeniem jest budowa współpracy na wzajemnie pożytecznym poziomie. Mogłaby się ona rozwijać przede wszystkim w koordynacji działalności badawczej i publikacyjnej. Nasz Wydział wydaje czasopismo "Filologická revue" zorientowane filologicznie z artykułami w językach słowiańskich i niesłowiańskich. Oferujemy w nim miejsce również specjalistom z Waszego Uniwersytetu. Współpraca mogłaby się rozwijać także w wymianie publikacji, wykładów na określone tematy czy cykle tematyczne, udziałem w konferencjach i sympozjach. Sukcesywnie mogłyby odbywać się również wymiany słuchaczy i pedagogów. Są i inne możliwości, które mogłyby konkretną treścią wypełnić umowę między naszymi Wydziałami w ramach Uniwersytetów. Proponujemy umowę między wydziałami i gotowi jesteśmy w każdym terminie ją negocjować, kiedy tylko będzie wyrażone zainteresowanie i chęć z Waszej strony.

Pańskim głównym kierunkiem badań jest literatura rosyjska i ukraińska. Czy widzi pan potrzebę współpracy z polskimi ukrainistami?

Moim przedmiotem badań jest literatura rosyjska pierwszej połowy XIX w. Jako poeta ukraiński oczywiście zajmuję się literaturą ukraińską i zagraniczną ukrainistyką. W Katedrze Języków Słowiańskich Wydziału Filologicznego UMB mamy dobrą specjalistyczną obsadę Sekcji Ukrainistyki w składzie: prof. dr Michal Roman, doc. dr Zuzana Hanudel`ová, doc. Michal Kondor, pisarz i tłumacz Ivan Jackanin. Widzielibyśmy chętnie również współpracę z polskimi ukrainistami na szczeblu Katedr, która mogłaby stanowić część umowy. Jestem przekonany, że byłaby ona pożyteczna dla obu stron.

Specyfiką słowiańskich studiów filologicznych jest ich dwukierunkowość. W jakich kombinacjach pojawić się może polonistyka?

Wydział Filologiczny UMB zmierza do dwukierunkowych studiów językowych w formie magisterskiej. Dla informacji podaję, że już w trzecim roku naszej działalności będą to 34 kombinacje. W przypadku polonistyki zaczęliśmy jednokierunkowymi studiami licencjackimi, ale w roku akademickim 1998/99 otworzyliśmy już dla polonistyki studia magisterskie w kombinacji język polski - język francuski, a na rok 1999/2000 została zatwierdzona kombinacja język polski - język angielski. W przyszłości kombinacyjne możliwości będą się rozszerzać o dalsze warianty języków słowiańskich i niesłowiańskich. Taka zmienność stwarza szerokie możliwości wyboru, a tym samym szerszego zastosowania umiejętności absolwentów w życiu praktycznym. Wierzymy, że realizacja takiego zamiaru stanie się odskocznią również dla nawiązania wzajemnie pożytecznej współpracy między Wydziałem Filologicznym UMB a waszym Szacownym Uniwersytetem.