Od kilku lat postępuje proces degradacji płac pracowników sfery budżetowej. Problem ten dotyczy wszystkich pracowników uczelni wyższych. Truizmem byłoby stwierdzenie konieczności zapewnienia godziwych warunków pracy, w tym płacy adekwatnej do zakresu prac i odpowiedzialności. Taka sytuacja dawno już nie ma miejsca. Każdą złotówkę z trudem "wyszarpują" z MEN zarówno władze uczelni, jak i związki zawodowe.

Nie sposób przedstawić w krótkiej notatce problemy wszystkich grup pracowniczych, dlatego spróbujemy przedstawić sytuację płacową w grupie pracowników nie będących nauczycielami akademickimi, gdyż staje się coraz bardziej dramatyczna.

Grupa ta stanowi blisko połowę pracowników uczelni. Są w niej pracownicy administracji centralnej, administracji wydziałowych, pracownicy inżynieryjno-techniczni w licznych laboratoriach i pracowniach, bibliotekarze Biblioteki Głównej oraz sieci bibliotek wydziałowych i zakładowych, informatycy, pracownicy Wydawnictwa UŚl oraz pracownicy obsługi. Zróżnicowanie zawodów, wykształcenia i odpowiedzialności za powierzone zadania w tej grupie jest duże. Zróżnicowana jest dla tej grupy siatka płac, w której dziś minimalne wynagrodzenie zasadnicze przed ubruttowieniem na najniższym stanowisku wynosi 390 zł, natomiast maksymalne na najwyższym - 2200* zł.

Pracownicy inżynieryjno-techniczni na wydziałach, w przeważającej części z wyższym wykształceniem otrzymują wynagrodzenie zasadnicze w granicach 630-660 zł. Osoby o dużym doświadczeniu, często z dorobkiem badawczym, publikacjami, nawet z tytułami doktora, którym powierza się zadania, jakie jedynie przez takich specjalistów mogą by wykonywane, otrzymują 670-704 zł wynagrodzenia zasadniczego, tj. o ponad 100 zł mniej niż pensja asystenta tuż po zakończeniu studiów. Nie uważamy, iż asystent zarabia dużo, ale na pewno pracownik inżynieryjno-techniczny otrzymuje za mało.

Średnie wynagrodzenie w całej służbie bibliotecznej wynosi 656 zł**. Młody, uczący się zawodu pracownik BUŚ, z 3-4 letnim stażem, otrzymuje wynagrodzenie niewiele ponad 500 zł, a po ukończeniu studiów - 537 zł. W Bibliotece Uniwersyteckiej około 70% ogólnej liczby pracowników posiada wyższe wykształcenie. Większa część ma ponad 20-letni staż pracy.

Kustosze, od których oprócz wykształcenia wyższego wymagane są studia podyplomowe, z długoletnim stażem pracy, z reguły pełniący również kierownicze funkcje, otrzymują średnio wynagrodzenie zasadnicze w wysokości 740 zł.

Bibliotekarze w obecnej sytuacji nie tylko muszą intensywnie podnosić kwalifikacje (w komputeryzowanych bibliotekach zachodzą szybkie zmiany), ale także podołać coraz większym obowiązkom wynikającym ze wzrostu liczby studentów. W żaden sposób nie znajduje to od lat odbicia w zwiększonych wynagrodzeniach osób obsługujących proces dydaktyczny. Dla wielu bibliotekarzy praca jest z reguły dwuzmianowa i w dużej części z obowiązkiem pracy w soboty. Przy takiej organizacji pracy jest prawie niemożliwe dodatkowe zarobkowanie "po godzinach". Otrzymywane wynagrodzenie jest w tych warunkach w większości przypadków jedynym źródłem zabezpieczenia egzystencji pracownika i jego rodziny, dlatego obserwuje się "ucieczkę" wartościowych młodych pracowników.

W grupie pracowników obsługi średnie wynagrodzenie zasadnicze wynosi 663 zł. Trzeba podkreślić, że pracownicy ci posiadają odpowiednie kwalifikacje i uprawnienia zawodowe, a niejednokrotnie powierzane są im zadania wykraczające poza ramy związane z zajmowanym stanowiskiem. Robotnicy, często z umiejętnością pracy w kilku zawodach (np. elektryk i hydraulik) otrzymują średnie zasadnicze wynagrodzenie w wysokości 551 zł.

Należy pozytywnie odnotować fakt, że niektórzy kierownicy jednostek organizacyjnych uczelni starają się chociaż w niewielkim stopniu podnieść dochody swoich pracowników, bądź to zapewniając im dodatkową pracę, bądź wynagradzając dodatkową premią ze środków własnych wydziału. Nie jest to jednak postępowanie powszechne i możliwe jedynie na wydziałach z dochodami własnymi, dlatego większość pracowników zdana jest na rozwiązania ogólnouczelniane. W przededniu kolejnej waloryzacji płac zasady jej przeprowadzenia powinny być starannie przemyślane przez uczestników negocjacji płacowych.

Naszym zdaniem należy przede wszystkim pamiętać o pracownikach uposażonych najniżej.
* - wszystkie wynagrodzenia zasadnicze podane w wysokości przed ubruttowieniem
** - dane zaczerpnięte z ankiety wypełnionej przez pracowników Administracji Centralnej Uniwersytetu Śląskiego dla Krajowej Sekcji Nauki NSZZ "Solidarność

Komisja Zakładowa NSZZ "Solidarność"
Uniwersytetu Śląskiego
Katowice, 10. 02. 1999 r.