Pięć lat temu Uniwersytet Śląski w Katowicach wspólnie z partnerami podjął się eksperymentu, który ma zmienić oblicze europejskiego szkolnictwa wyższego. Wraz z dziesięcioma zagranicznymi szkołami wyższymi tworzymy prestiżowy uniwersytet europejski w ramach sojuszu Transform4Europe (T4EU). Będąc w gronie ponad 60 takich konsorcjów, nadajemy nowy wymiar międzynarodowej współpracy akademickiej.

O Transform4Europe można usłyszeć m.in. podczas Dni Otwartych Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach

– Pomysłodawcą idei uniwersytetów europejskich był prezydent Francji Emmanuel Macron. Gdy patrzę wstecz, przyznaję, że jego wizja była śmiała. Była również inspirująca, ponieważ wiele uczelni, w tym nasza, podjęło się budowania międzynarodowych kampusów, mających wzmacniać wartości europejskie, ułatwiać mobilność oraz oferować wspólne kierunki i programy studiów na każdym poziomie – podkreśla dr hab. Małgorzata Myśliwiec, prof. UŚ, koordynatorka T4EU na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach, od samego początku związana z sojuszem. – Patrząc wstecz na minione pięć lat, widzimy transformację, która przerosła początkowe oczekiwania – dodaje.

Dla wielu pracowników i pracowniczek naukowych współpraca międzynarodowa nie jest niczym nowym. Jak zauważa prof. Małgorzata Myśliwiec, przed T4EU miała ona jednak inny charakter:

– Myślę, że naszym największym sukcesem jest rozwój umiędzynarodowienia. Wcześniej współpraca była bardziej, powiedziałabym, „punktowa”. Angażowali się w nią przede wszystkim poszczególni badacze, dużo rzadziej dydaktycy czy pracownicy niebędący nauczycielami akademickimi. Dzięki T4EU incydentalne dotychczas komunikowanie się z osobami z uczelni zagranicznych stało się dla wielu osób wręcz codzienną praktyką.

W ciągu pięciu lat funkcjonowania sojuszu, mimo wyzwań związanych z pandemią i ograniczeniami w mobilności, z możliwości wyjazdów do krajów sojuszu skorzystało łącznie 366 studentów oraz 242 pracowników.

Początki nie były łatwe, jak podkreśla prof. Małgorzata Myśliwiec. Pierwsze lata projektu upłynęły pod znakiem spotkań online. Nie przeszkodziło to jednak w zacieśnianiu współpracy i planowaniu działań na rzecz wspólnego, wielojęzycznego kampusu. Okres ten obfitował w inicjatywy, takie jak T4EU Weeks, Festiwale Kultury Europejskiej czy otwarte wykłady (seria Open Dual Lectures). Zorganizowaliśmy konferencje dla doktorantów, szkolenia dla kadry w ramach Professional Development Training oraz, dzięki grantowi Horyzont 2020, wdrożyliśmy projekt T4ERI (Science4All) wspierający współpracę badawczą i promocję młodych talentów. Efektem tego przedsięwzięcia jest narzędzie dla naukowców Connect4Research, ułatwiające nawiązywanie współpracy międzynarodowej.

Członków sojuszu symbolicznie połączył hymn Transform4Europe. Muzykę skomponował dr hab. Adrian Robak, prof. UŚ, a tekst Spiritus movens napisała dr Joanna Soćko. Sporym wyzwaniem okazały się jednak nie pandemia czy logistyka, ale mentalność czy różnice w przepisach obowiązujących w krajach sojuszu. Prof. Małgorzata Myśliwiec tak wspomina początki współpracy:

– Podczas jednego z wyjazdów usłyszałam, że narodowe standardy kształcenia nigdy nie pozwolą na wspólne programy studiów. Dziś bardziej odczuwalny jest entuzjazm w związku z możliwością współpracy, a nasza uczelnia już teraz zaangażowana jest w realizację czterech takich międzynarodowych programów. Wierzę, że będzie ich więcej.

Jednym z ważniejszych wydarzeń, w których udział biorą przedstawiciele T4EU, jest konferencja poświęcona umiędzynarodowieniu szkolnictwa wyższego – European Association for International Education (EAIE). Na zdjęciu: przedstawiciele T4EU podczas EAIE Gothenburg 2025

Jako przykład sukcesu prof. Małgorzata Myśliwiec podaje także ofertę podwójnego dyplomu realizowanego wspólnie przez Wydział Nauk Społecznych UŚ oraz litewski Uniwersytet Witolda Wielkiego: – Wiele miesięcy walki z procedurami zaowocowało nową ofertą, z której już teraz korzysta czworo naszych studentów.

Warto dodać, że w ramach oferty Bachelor Tracks dostępnych było już łącznie ponad kilkaset kursów na poziomie licencjackim. W tym roku po raz pierwszy uruchomiona została także specjalna platforma T4EU Metacampus, udostępniająca studentom i studentkom ofertę dydaktyczną T4EU. To pokazuje, że idea uniwersytetu europejskiego powoli staje się rzeczywistością.

T4EU to również platforma rozwoju dla wszystkich pracowników uczelni. Sojusz stawia przede wszystkim na innowacyjność w nauczaniu, oferując kursy i szkolenia, a także organizując międzynarodową konferencję poświęconą temu tematowi. Warto dodać, że pracowniczki UŚ dwukrotnie zostały nagrodzone T4EU Innovative Teaching Award. W 2022 roku laureatką nagrody została dr Monika Frania (Wydział Nauk Społecznych) za projekt Educational Escape Room. Rok później nagrodę otrzymała dr Magdalena Christ (również WNS) za projekt dotyczący myślenia wizualnego i sketchnotingu. Interesującym punktem oferty T4EU jest program Seed Funding. Daje on szansę na sfinansowanie wspólnych projektów edukacyjnych, takich jak: programy studiów i ścieżek doktoranckich, mikropoświadczeń, kursów czy interdyscyplinarnych inicjatyw skupiających się na transformacji środowiskowej, cyfrowej i społecznej.

W ramach współpracy międzynarodowej regularnie organizowane są spotkania Science Café prezentujące różne badawcze obszary zainteresowań naukowców uniwersytetu europejskiego T4EU. Najbliższe spotkanie z nauką przy kawie organizowane przez naszą uczelnię odbędzie się podczas 9. Śląskiego Festiwalu Nauki Katowice. Atmosfera żywego międzynarodowego kampusu najbardziej odczuwalna jest jednak podczas organizowanych dwa razy w roku T4EU Weeks. Studenci i pracownicy uczelni sojuszu biorą udział w zajęciach, debatach, spotkaniach, warsztatach i dodatkowych aktywnościach pozwalających im się lepiej poznać. Warto dodać, że nasza uczelnia była do tej pory gospodarzem aż trzech takich spotkań: w wersji pilotażowej w 2022 roku, następnie w 2023 oraz w 2024 roku.

Studenci mają wpływ na przyszłość T4EU. Na zdjęciu członkowie T4EU Student Council podczas konferencji Strategic Assembly w Niemczech na Uniwersytecie Kraju Saary w 2023 roku

Uniwersytet Śląski w Katowicach był także pierwszą uczelnią sojuszu, która objęła prezydencję T4EU od 1 listopada 2023 roku do 31 października 2024 roku. Symboliczne przekazanie odbyło się w 2023 roku w Saarbrücken podczas spotkania Strategic Assembly. Rektor UŚ prof. dr hab. Ryszard Koziołek w swoim przemówieniu podkreślał wówczas znaczenie współpracy i przyjaźni tworzących silne więzi wzmacniające Europę.

Jednym z największych osiągnięć sojuszu, gwarantującym możliwość kontynuowania współpracy między uczelniami, jest podpisanie przez rektorów wszystkich uczelni dokumentu powołującego stowarzyszenie Transform4Europe.

– Testujemy różne formy współpracy – wspólne programy studiów, dyplomy, krótkoterminową mobilność, ścieżki edukacyjne i projekty badawcze – z myślą o tym, by stały się one trwałym elementem oferty każdej z naszych uczelni. Instytucjonalizacja współpracy jest kluczowym narzędziem do osiągnięcia tego celu – komentuje prorektor ds. współpracy krajowej i międzynawowej i członek Komitetu Sterującego T4EU prof. dr hab. Tomasz Pietrzykowski, który kierował pracami zespołu odpowiedzialnego za przygotowanie rozwiązania prawnego.

– Stworzyliśmy trwałą, międzynarodową strukturę gotową wspierać nasze działania przez wiele kolejnych lat. Jej pełnoprawni członkowie to wszystkie 11 uczelni, a zatem również Państwowy Uniwersytet w Mariupolu, który w sojuszu pełnił rolę partnera stowarzyszonego – dodaje prof. Małgorzata Myśliwiec.

Krokiem w przyszłość jest również utworzenie Joint Grant Office – międzynarodowego biura, które ma wspierać współpracę między badaczami i pozyskiwanie środków na nowe projekty naukowe.

Działania T4EU prezentujemy w kampanii informacyjnej „T4EU Focal Points”.

Wszystkich, którzy chcą podzielić się praktycznymi wskazówkami, przemyśleniami oraz refleksjami na temat tego, co dała im współpraca międzynarodowa w ramach T4EU, zachęcamy do wzięcia udziału w akcji „Zainspiruj się!” (szczegóły na stronie www.us.edu.pl/t4e). Bądź na bieżąco: www.transform4europe.eu, www.us.edu.pl/t4e.

Znajdziesz nas na: Facebooku, Instagramie i LinkedInie.