Kampus Uniwersytetu Śląskiego w Cieszynie funkcjonuje już od 50 lat! Obchody jubileuszu rozpoczęły się w maju i potrwają aż do grudnia, a pierwszym ich akordem było uroczyste zakopanie kapsuły czasu, którego 12 maja dokonali rektor UŚ prof. dr hab. Ryszard Koziołek oraz dziekan Wydziału Sztuki i Nauk o Edukacji (WSNE) dr hab. Krzysztof Marek Bąk, prof. UŚ.

Zakopanie kapsuły czasu

Kapsuła zawiera kilkanaście przedmiotów najlepiej kojarzących się z działalnością artystyczną, badawczo-dydaktyczną oraz organizacyjną podejmowaną od lat w jednostkach dydaktycznych naszej uczelni zlokalizowanych w mieście nad Olzą. Wyboru artefaktów dokonali: dziekan WSNE, Rada Samorządu Studenckiego oraz pracownicy Instytutu Nauk o Kulturze, Instytutu Pedagogiki, Instytutu Sztuk Muzycznych oraz Instytutu Sztuk Plastycznych. Tubę zakopaną na terenie kampusu ponownie będzie można otworzyć dopiero 15 maja 2071 roku.

– Kapsuła czasu wywołuje u mnie refleksję, że kiedy za półwieku zostanie ona wydobyta, mnie już nie będzie. Moja maleńkość jako człowieka, moja jednogeneracyjność zderza się zatem z wielogeneracyjnością uniwersytetu. Nasi wspaniali poprzednicy budowali to, co jest tutaj, a my dzięki temu możemy funkcjonować i dołożyć swoją małą cegiełkę. To symbol tego, że uniwersytet trwa i będzie trwać – mówił prof. Krzysztof Marek Bąk.

Poza umieszczeniem w ziemi pamiątkowej kapsuły tego dnia oddano do użytku jubileuszową altanę, zbudowaną na terenie kampusu i wzorowaną architektonicznie na słynnej cieszyńskiej rotundzie św. Mikołaja z XI wieku. To najstarszy murowany obiekt sakralny na terenie Śląska Cieszyńskiego, jeden z najstarszych zabytków budownictwa polskiego oraz jedyna na terenie Polski romańska rotunda zachowana wraz ze sklepieniem nawy – budowla znajduje się na rewersie wprowadzonego w 1995 roku banknotu o nominale 20 złotych. Symboliczną wstęgę na wejściu do altany przecięli burmistrz Cieszyna Gabriela Staszkiewicz oraz rektor UŚ. Prof. Ryszard Koziołek wraz z dziekanem WSNE zasadzili również jubileuszowe drzewo – lipę drobnolistną (Tilia cordata).

Choć cieszyńska filia naszej uczelni powstała formalnie pół wieku temu, to tradycja kształcenia uniwersyteckiego w tym pięknym, przygranicznym mieście sięga kolejnych 60 lat wstecz. Już w roku 1911, a więc w czasach, kiedy Księstwo Cieszyńskie wchodziło jeszcze w skład monarchii austro-węgierskiej, w budynku usytuowanym obecnie przy ul. Bielskiej 62 utworzono Seminarium Nauczycielskie, które pod tą nazwą funkcjonowało do 1936 roku, przetrwawszy zawieruchę pierwszej wojny światowej oraz okres kształtowania się niepodległych państw zaraz po niej. W latach 1937–1963 działało tutaj Liceum Pedagogiczne (oczywiście z przerwą spowodowaną drugą wojną światową – w gmachu seminarium stacjonowało najpierw wojsko niemieckie, a przez kilka miesięcy 1945 roku przebywali w nim żołnierze Armii Czerwonej), natomiast w okresie między 1960 a 1971 rokiem budynek ponownie objęło Studium Nauczycielskie, którego struktury posłużyły do utworzenia w Cieszynie – decyzją Ministerstwa Oświaty i Szkolnictwa Wyższego z 15 maja 1971 roku – Wyższego Studium Nauczycielskiego (WSN) jako Filii Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach: uroczysta inauguracja jego działalności odbyła się kilka miesięcy później, 4 października, w miejscowym Teatrze im. Adama Mickiewicza. W jednostce prowadzono trzyletnie studia zawodowe na kierunkach: filologia polska, historia z wychowaniem obywatelskim oraz nauczanie początkowe z wychowaniem muzycznym. Formalnie WSN zlikwidowano z końcem roku akademickiego 1972/1973, ale zakres kształcenia w Filii UŚ poszerzył się w kolejnych latach o tryb studiów magisterskich i specjalizacje: pedagogikę pracy kulturalno-oświatowej, wychowanie muzyczne i wychowanie plastyczne.

Odsłonięcie jubileuszowej altany na terenie kampusu cieszyńskiego

W wyniku reorganizacji uczelni we wrześniu 1977 w mieście nad Olzą powstał Wydział Pedagogiczno- Artystyczny z dwoma instytutami: Wychowania Przedszkolnego i Kulturalno-Oświatowego oraz Wychowania Muzycznego i Plastycznego, a sześć lat później w ramach wydziału cieszyńskiego funkcjonowały już trzy instytuty: Nauk Pedagogicznych i Społecznych, Wychowania Muzycznego oraz Wychowania Plastycznego. W roku 1992 utworzono kierunek pedagogika, a odrębne dotychczas kierunki – animacja społeczno-kulturalna, nauczanie początkowe oraz wychowanie przedszkolne – stały się jej specjalnościami. Od tej pory na Wydziale Pedagogiczno-Artystycznym realizowano trzy kierunki studiów magisterskich: pedagogikę, wychowanie muzyczne i wychowanie plastyczne. Kolejną ważną zmianę organizacyjną przyniósł rok akademicki 1995/1996, kiedy uruchomiono nowy kierunek – etnologię, a także nowe specjalności – pedagogikę pracy socjalno- -opiekuńczej oraz edukację religijną o profilu katolickim i ewangelickim.

W 2002 roku Senat Uniwersytetu Śląskiego zatwierdził przekształcenie filii cieszyńskiej w dwie jednostki – Wydział Artystyczny oraz Międzynarodową Szkołę Nauk o Edukacji i Kulturze, a trzy lata później na mocy kolejnej uchwały Senatu Filia UŚ została ostatecznie zniesiona – działalność kontynuował Wydział Artystyczny, a Międzynarodową Szkołę Nauk o Edukacji i Kulturze przemianowano na Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji. Podział ten obowiązywał aż do 2019 roku, kiedy to w następstwie zmian wprowadzonych nową ustawą o szkolnictwie wyższym w miejsce dwóch dotychczasowych wydziałów powstał obecny Wydział Sztuki i Nauk o Edukacji.

Obchody jubileuszu kampusu cieszyńskiego potrwają do grudnia i będą się odbywać w kilku etapach. Pierwszy z nich obejmie czas od czerwca do września: w tym okresie zaplanowano wystawę plakatów okolicznościowych stworzonych przez studentów Instytutu Sztuk Plastycznych i prezentowanych w przestrzeni miejskiej; serię wywiadów „Rozmowy z Mistrzami”, których bohaterami będą znani i zasłużeni przedstawiciele dziedzin nauki i sztuki z cieszyńskiej Filii Uniwersytetu Śląskiego (do obejrzenia w mediach społecznościowych UŚ oraz na kanale uczelni na platformie YouTube); serię felietonów przybliżających historię i działalność ośrodka naukowego i artystycznego w Cieszynie (do przeczytania w lokalnej prasie); a także cykl wspomnień absolwentów naszego uniwersytetu z Cieszyna (do obejrzenia w mediach społecznościowych wydziału i instytutów).

Uroczysta inauguracja roku akademickiego 2021/2022 odbędzie 11 października i ponownie – na wzór tej sprzed 50 lat – zostanie zorganizowana w cieszyńskim Teatrze im. Adama Mickiewicza. Podczas wydarzenia premierę będzie miał utwór Krótkie historie, skomponowany na tę okazję przez dr. Karola Pykę, adiunkta w Instytucie Sztuk Muzycznych. Październik to także dwie wystawy: w miejskiej galerii sztuki współczesnej Galeria 12 wykładowcy i studenci specjalności projektowej z Instytutu Sztuk Plastycznych zaprezentują książki, powieści graficzne oraz projekty i szkice w ramach wystawy P-books. Od projektu do czytania, a organizowana przez Pracownię Animacji Pod Aulą wystawa DYSTANS będzie podsumowaniem obozu studentów kierunku animacja społeczno-kulturalna z edukacją kulturalną.

Ostatni etap obchodów przypadnie na grudzień, kiedy w Galerii 36.6 będzie można podziwiać wystawę pokonkursową laureatów II Międzynarodowego Triennale Grafiki w Cieszynie, w Galerii Akademickiej odbędzie się natomiast wernisaż wystawy prac najznamienitszych artystów związanych z filią w ostatnim półwieczu, ukażą się również dwa okolicznościowe wydawnictwa książkowe: album ilustrujący w sposób przekrojowy ostatnie 50 lat Uniwersytetu Śląskiego w Cieszynie oraz wieloautorska publikacja naukowa pod redakcją prof. dr hab. Urszuli Szuścik. Jako wydarzenie podsumowujące obchody zaplanowano, także w grudniu, uroczysty koncert w Teatrze im. Adama Mickiewicza z udziałem zaproszonych instrumentalistów i solistów.

Półwiecze funkcjonowania kampusu cieszyńskiego, przypominającego kampusy anglosaskie, w których studenci i mieszkają i uczęszczają na zajęcia, to również okazja do podsumowań statystycznych. I tak: w latach 1971– 2021 w różnych jednostkach UŚ w Cieszynie pracowało 1 592 wykładowców oraz pracowników administracyjnych i obsługi, a od roku 1974 do marca 2021 studia w mieście nad Olzą ukończyło 30 549 osób. Obecnie na 12 kierunkach prowadzonych na Wydziale Sztuki i Nauk o Edukacji wiedzę i umiejętności zdobywa prawie tysiąc studentów. – Dziękuję wszystkim, którzy nas wspierają, w tym pani burmistrz i pani staroście, wszystkim, którzy od zawsze są życzliwi Uniwersytetowi w Cieszynie. Czerpiemy z tego fenomenalnego środowiska, jakim jest transgraniczne położenie miasta, jego rozpostarcie po obu stronach Olzy. Mam nadzieję, że ci, którzy będą tutaj za 50 lat, będą mieli poczucie, że ich życie osobiste i życie publiczne dzięki nauce, dzięki Uniwersytetowi – Uniwersytetowi Śląskiemu, jest lepsze – podsumował rektor UŚ, prof. Ryszard Koziołek.

Zachęcamy do regularnego odwiedzania strony poświęconej jubileuszowi 50-lecia kampusu cieszyńskiego: https://us.edu.pl/wydzial/wsne/50-lat-us-w-cieszynie.