Wkrótce ukażą się dwa kolejne tomy tej serii: dzienniki Biskupa Polowego Józefa Gawliny (z lat 1939–1945) i publikacja na temat nauczania społecznego Kościoła autorstwa ks. Arkadiusza Wuwera. Ta seria, istotna dla badań nad przeszłością regionu śląskiego, jego życia religijnego i kulturowego, tożsamością mieszkańców, imponująco się rozwija, a to dzięki dużemu zaangażowaniu wielu badaczy z Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Śląskiego, Archiwum Archidiecezjalnego w Katowicach, katowickiego Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej, także dzięki aktywności redaktora naukowego ks. prof. Jerzego Myszora. Pod jego redakcją od 2013 roku (gdy seria została zainicjowana) do 2018 roku ukazały się 23 książki, z których aż 7 sam opracował i wydał.

Zamysłem i tytułem seria nawiązuje do zapoczątkowanej w latach przedwojennych działalności naukowo- -badawczej i wydawniczej Towarzystwa Przyjaciół Nauk na Śląsku, której rezultatem było opublikowanie 5 tomów tekstów źródłowych Fontes [Źródła]. Kontynuując to dzieło, autorzy i redaktorzy serii przygotowali publikacje adresowane nie tylko do specjalistów, ale też mogące zainteresować szerszy krąg odbiorców (np. biografie, listy, teksty wspomnieniowe i homiletyczne). Nie sposób w krótkim szkicu omówić zawartości całej serii. Dokonamy jedynie przeglądu wybranych treści. Wspomnijmy najpierw o trzech pozycjach poświęconych kapłanom: ks. Emilowi Szramkowi – prezesowi Towarzystwa Przyjaciół Nauk, proboszczowi parafii Mariackiej w Katowicach, męczennikowi w Dachau; ks. Józefowi Czempielowi – proboszczowi parafii Wniebowzięcia NMP w Chorzowie, działaczowi społeczno-kulturowemu, więźniowi obozów koncentracyjnych, zamordowanemu w Mauthausen i ks. Janowi Masze – zgilotynowanemu w 1942 roku w katowickim więzieniu za działalność charytatywną i pomoc represjonowanym. Zamieszczone w publikacjach dokumenty, wspomnienia, listy z obozów i więzienia (pożegnalny list ks. J. Machy) stanowią przejmujące świadectwo heroizmu księży, a zarazem źródło informacji o tragicznych czasach, w których żyli.

Równie poruszające i sugestywne są wspomnienia zatytułowane Czyściec ks. Rudolfa Adamczyka, byłego proboszcza katowickiej katedry, z okresu jego pobytu z stalinowskim więzieniu na warszawskim Mokotowie – po raz pierwszy opublikowane ponad 30 lat temu w Paryżu, a potem dwukrotnie wznawiane przez wydawnictwa podziemne.

Na uwagę zasługują także publikacje, w których do głosu dochodzą ludzie zwyczajni, mało doceniani przez badaczy przeszłości. Odnotować tu trzeba książki pt. Z pamiętnika Westfaloka i Pobożny Ślązak idzie na wojnę z Francuzami 1870/1871. W pierwszej z nich znajdziemy wspomnienia Ludwika Hurskiego z czasów jego pracy jako górnika w Zagłębiu Ruhry, w drugiej – listy żołnierzy z frontu, które odsłaniają sceny „teatru wojny” widziane z perspektywy Ślązaka wcielonego do armii pruskiej.

Omawiana seria dostarcza też materiałów do badań nad religijnością Ślązaków podejmujących w latach 1840–1914 pielgrzymki do Ziemi Świętej (mimo niebezpieczeństw i trudnych warunków podróżowania); po powrocie z nich pątnicy upowszechniali różne formy pobożności pasyjnej. Autorzy poszczególnych tomów serii dostarczają historykom języka i kultury cennych materiałów badawczych. Ocalają od zapomnienia XVIIi XVIII-wieczne dokumenty z Mszany: kazania, pieśń sowizdrzalską, antyfonę, listy duchownych. Przybliżają – dzięki komentarzom i obszernym wprowadzeniom do dokumentów (np. łacińskich protokołów tzw. kongregacji dekanalnych) – problemy i dylematy kapłanów posługujących na przełomie XVII i XVIII wieku w dekanacie pszczyńskim.

Na szczególne podkreślenie zasługuje fakt, że wśród wydanych Źródeł… uwzględniono również teksty, które do tej pory traktowane były marginalnie, chociaż odzwierciedla się w nich bogactwo tradycji lokalnej i złożoność dziejów Śląska (np. obrazki święte, plakaty, druki ulotne i okolicznościowe z XIX i XX wieku).

Do badań nad śląskim dziedzictwem zachęca publikacja, która jest swoistym przewodnikiem po księgach metrykalnych w Archiwum Archidiecezjalnym (może się okazać użyteczna w tworzeniu drzewa genealogicznego rodziny), a także inna książka – adresowana do specjalistów (badaczy dawnych tekstów), dotycząca dokumentów pergaminowych w tymże Archiwum.

W kilku tomach serii zgromadzono teksty związane z nauczaniem Kościoła lokalnego: listy pasterskie kard. Augusta Hlonda, jego odezwy i przemówienia (z lat 1966– –2016) kierowane do uczestników pielgrzymek stanowych do Piekar Śląskich, radiowe i telewizyjne homilie biskupów na uroczystość św. Barbary (1983–2016). Seria Źródła do dziejów Kościoła katolickiego na Górnym Śląsku przykuwa uwagę różnorodnością problematyki, wkładem pracy badaczy, m.in. związanym z docieraniem do unikatowych dokumentów (także prywatnych), skrupulatnością ich analiz. Opublikowane materiały przyczynią się niewątpliwie do rozwoju badań humanistycznych (wszak stanowią dla nich solidną bazę). Miejmy nadzieję, że rozbudzą również w młodym pokoleniu zainteresowanie przeszłością, co w dobie kryzysu pamięci historycznej jest bardzo istotne. Ci, którym bliskie są zagadnienia śląskoznawcze, oczekują na wydanie dalszych tomów tej wartościowej serii.