Niewątpliwie XXI wiek charakteryzuje wieloaspektowa percepcja bezpieczeństwa. Powszechnie akcentuje się ją obok takich wartości, jak np. przetrwanie i niezakłócony rozwój państwa, obowiązek respektowania jego suwerenności oraz poszanowania integralności terytorialnej, kwestii dobrobytu społeczeństwa i ochrony praw człowieka.

Ogólnopolska konferencja naukowa „Działalność humanitarna wobec współczesnych wyzwań globalnych”

Co jednak należy zrobić, gdy władze nie chcą bądź nie mogą zapewnić bezpieczeństwa swoim obywatelom, a na obszarze państwa są masowo łamane prawa człowieka? Czy społeczność międzynarodowa może zainicjować interwencję zbrojną ze względów humanitarnych, niejako zawieszając obowiązywanie zasady suwerenności państwowej? Czy interwencja zbrojna jest efektywnym i adekwatnym narzędziem ochrony praw człowieka? Czy niemilitarna pomoc humanitarna udzielana państwom upadłym przynosi efekty w perspektywie długofalowej?

Na te i wiele innych pytań szukano odpowiedzi podczas ogólnopolskiej konferencji naukowej „Działalność humanitarna wobec współczesnych wyzwań globalnych”. Organizatorami konferencji byli członkowie Doktoranckiego Koła Nauk o Polityce działającego na Wydziale Nauk Społecznych pod opieką dr. hab. Mariusza Kolczyńskiego.

Rozważania skoncentrowane były wokół następujących zagadnień: przyczyny, przebieg i implikacje interwencji zbrojnych ze względów humanitarnych w latach 90. XX i w XXI wieku, podstawy filozoficzne i ideologiczne inicjowania działań humanitarnych, koncepcja wojny sprawiedliwej jako geneza interwencji zbrojnych ze względów humanitarnych, opinia publiczna wobec interwencji zbrojnych ze względów humanitarnych, efektywność pomocy humanitarnej w XXI wieku, etyczne i moralne aspekty użycia siły ze względów humanitarnych, aktywność agend niosących pomoc humanitarną na przełomie XX i XXI wieku, problemy i wyzwania w kwestii odbudowy gospodarczej oraz stabilizacji politycznej państw, w których przeprowadzono interwencję, koncepcja Responsibility to Protect jako odpowiedź na wyzwanie ochrony praw człowieka, media a działalność humanitarna w XXI wieku.

W czasie konferencji wystąpili prelegenci – młodzi badacze oraz eksperci – z dziewięciu środków akademickich w Polsce, m.in. z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, Uniwersytetu Warszawskiego oraz Akademii Wojsk Lądowych we Wrocławiu.

Konferencja miała charakter interdyscyplinarny, a problematykę pomocy humanitarnej z różnych perspektyw omawiali doktoranci oraz eksperci z zakresu prawa, politologii, bezpieczeństwa narodowego i międzynarodowego oraz dziennikarstwa i komunikacji społecznej.

Zagadnienia poruszane podczas konferencji były bardzo różnorodne. Pierwszy panel był skoncentrowany na pomocy rozwojowej i działalności organizacji pozarządowych oraz ruchów religijnych. Drugi – obejmował zagadnienia związane z prawem unijnym oraz współpracą w zakresie bezpieczeństwa. Niezwykle ciekawą część konferencji stanowił panel ekspercki, którego moderatorem był dr hab. Tomasz Kubin. Wśród zaproszonych gości byli dr hab. prof. UŚ Tomasz Pietrzykowski, który podjął w swym wystąpieniu temat praw człowieka w czasach posthumanizmu. Prof. dr hab. Maciej Marszałek (ASW) skupił się na zagadnieniu użycia sił zbrojnych w sytuacjach kryzysowych w wystąpieniu pt. „Humanitarne przesłanki użycia sił zbrojnych w sytuacjach kryzysowych na świecie. Aspekty polityczne, moralne i operacyjne”. Następnie dr hab. Arkadiusz Domagała reprezentujący Team Europe przedstawił zagadnienie interwencji w obronie Jezydów i odpowiedzialność za ochronę z perspektywy Unii Europejskiej. Dr Alicja Bartuś z Oświęcimskiego Forum Praw Człowieka przybliżyła pamięć o Auschwitz w prelekcji „Po co nam pamięć o Auschwitz w XXI wieku”. Czwarty panel skoncentrowany był na problemie użycia siły oraz interwencji zbrojnej w celach humanitarnych. W ostatnim panelu kontynuowane były zagadnienia prawne, pojawiły się także problemy związane z opinią publiczną i jej stosunkiem do działalności humanitarnej.

Interdyscyplinarne ujęcie problemu działalności humanitarnej i bezpieczeństwa pozwoliło na głęboką refleksję dotyczącą tego zjawiska. Konferencja ukazała także różnorodność teoretycznych i metodologicznych ujęć tego zjawiska. W czasie dyskusji kończących każdy panel uczestnicy mieli szansę na wymianę doświadczeń, poglądów i wiedzy teoretycznej w zakresie badanych zagadnień.

Serdecznie dziękujemy wszystkim prelegentom za udział, szczególnie naszym ekspertom, których wystąpienia z pewnością staną się inspiracją dla młodszych badaczy do prowadzenia dalszych badań naukowych.