W dniach 7-13 marca dwóch przedstawicieli naszej uczelni - Dziekana Wydziału Filologicznego prof. dr hab. Tadeusza Miczkę oraz niżej podpisanego slawistę- literaturoznawcę - gościł Uniwersytet im. Cyryla i Metodego w Skopje. Wizyta miała roboczy charakter i ściśle wiązała się z realizacją międzyuczelnianej umowy o współpracy, której UŚ jest stroną. W związku z tym nasze zainteresowania skupiły się głównie na zagadnieniach natury naukowej, choć w trakcie pobytu w Macedonii nie brakło także spraw oficjalno- protokolarnych.

Tradycyjnie dobre kontakty pomiędzy Wydziałami Filologicznymi pozwoliły bez przeszkód i zbędnych formalności zorganizować spotkania mieszczące się w formule cyklu wykładów oraz konsultacji, przebiegających pod znakiem problematyki "Poststrukturalizm, postmodernizm, metodologia". Dzięki trafnie dobranemu, aktualnemu tematowi i licznym nawiązanym znajomościom naukowym, szanse rozwijania kontaktów kulturoznawców i literaturoznawców - obok już istniejących pomiędzy językoznawcami zainteresowanymi południowym i północnym skrajem Słowiańszczyzny - wyraźnie wzrosły. Profesor Miczka jako teoretyk i historyk kultury, filmu oraz mediów wygłosił trzy wykłady z zakresu tych dyscyplin: "Tekst jako pretekst do wytwarzania nowych tekstów", "Interpretacja ironiczna czyli poszukiwanie nierozstrzygalników w tekstach postmodernistycznych" oraz "O zmianie zachowań komunikacyjnych w kulturze współczesnej". Moim udziałem było wystąpienie na podobny temat - "Poststrukturalizm - problem badawczy i refleksja metodologiczna. Perspektywa Polski i Macedonii" oraz referat dotyczący kontekstów kulturowych współczesnej poezji polskiej i macedońskiej. Teksty były czytane w języku macedońskim bądź bezpośrednio tłumaczone we fragmentach, co pozwoliło licznie zgromadzonym słuchaczom (ich liczbę oceniam na ok. 200 studentów, pracowników nauki i przedstawicieli świata kultury) lepiej zorientować się w prezentowanej treści i fachowym słownictwie. Żywy oddźwięk publiczności oraz ciągnące się daleko poza przepisowy czas dyskusje najlepiej dowodzą zainteresowania Macedończyków procesami transformacji kultury współczesnej.

Wydział Filologiczny Uniwersytetu im. Cyryla i Metodego w obecnym roku obchodzi piędziesięciolecie istnienia. Cząstkę jego dorobku stanowi również solidnie ukonstytuowana polonistyka, co dla środowisk częściowo jeszcze od lat pięćdziesiątych związanych biograficznie i edukacyjnie z naszym krajem ma szczególne znaczenie. Uczenia kształci też studentów na kierunkach technicznych oraz medycznych, tworząc potężny organizm życia naukowego. O najważniejszych osiągnięciach i kłopotach podległej jej instytucji mówiła podczas oficjalnego spotkania Rektor - prof. Radmila Kiprijanova, z wykształcenia chemik. Wiele czasu zajęły rozmowy na szczeblu dziekanów - informacje o strukturze i programach studiów usłyszeliśmy z ust obecnej Pani Dziekan Liljany Todorowej, reprezentującej romanistykę literaturoznawczą. Za jednego z inicjatorów dobrze rozwijającej się współpracy międzyuniwersyteckiej uchodzi właśnie filolog - prof. Bożidar Vidoeski, językoznawca, doktor honoris causa Uniwersytetu Śląskiego z 1993 roku. Między innymi dzięki Jego wysiłkom został opracowany słownik macedońsko-polski oraz polsko-macedoński, zapoczątkowano wymienne organizowane w Skopje i jednym z ośrodków polskich konferencje naukowe oraz wydawanie serii "Folia Philologica Macedono-Polonica", doprowadzonej obecnie do tomu 5. Z profesorem Vidoeskim odbyliśmy krótkie spotkanie w Macedońskiej Akademii Nauk i Sztuk. Niezwykła gościnność i uczynność gospodarzy towarzyszyła nam do ostatniego dnia.

Podczas rozmów, w których prof. Miczka brał udział jako reprezentant władz wydziału, szczególny nacisk kładziono na rozwiązanie technicznych trudności w realizacji umowy.
Uczestnikami tego typu konsultacji byli: prof. Maksim Karanfilovski - kierownik Seminarium Języka, Literatury i Kultury Macedońskiej, prof. Ljudmil Spasov - slawista- językoznawca, prof. Germanija Soklarova-Ljorovska - polonistka, prof. Nada Petkovska - historyk literatury i teatru, koordynator współpracy literaturoznawców i mgr Milica Mirkulovska - polonistka-językoznawca. Wyrażono zadowolenie z faktu inauguracji w roku akademickim 1995/96 studiów macedonistycznych w UŚ (12 osobowa grupa studentów I roku filologii słowiańskiej), działających także dzięki ofiarnej pracy etatowej lektorki, mgr Lidii Tanuevskiej. W Skopje lektorat języka polskiego prowadzi dr Kazimiera Solecka, a patronuje rozwojowi tamtejszej polonistyki prof. Zuzanna Topolińska - członek narodowej Akademii Nauk.

Do bardzo sympatycznych kontaktów należy zaliczyć chwile spędzone w towarzystwie Dyrektora Instytutu Literatury Powszechnej i Porównawczej prof. Vlady Uro*evicia - z powołania poety i znawcy surrealizmu francuskiego. Z nim oraz z wykładowcami tego instytutu oraz Katedry Literatury - prof. Katicą Kulavkovą i dr Elizabetą Selevą - związały nas wspólne zainteresowania humanistyczne, wykraczające poza obszar tradycyjnie rozumianej filologii. Korzyści płynące z nieskrępowanej rygorami dyskursu naukowego wymiany poglądów okazały się szczególnie cenne także podczas dyskusji zaaranżowanej w Instytucie Literatury - samodzielnej placówce luźno związanej z Uniwersytetem, a zbliżonej w swym charakterze do warszawskiego Instytutu Badań Literackich. Z jej działalnością, owocem której są między innymi periodyki "Spektar" i "Knieven kontekst" (teoretycznoliteracki), zapoznał nas aktualnie urzędujący dyrektor - prof. Savo Cvetanovski. Z wielu innych spotkań, jak na przykład z historykiem literatury prof. Milanem Gurinovem i poetą Bogomilem Guzelem czy wizyt w Filmotece Narodowej, galeriach i innych przybytkach sztuki, wyłania się obraz kraju o dużym dorobku kulturalnym i jeszcze większych możliwościach, często jedynie w skromnym zakresie promowanych w Polsce.
Oprócz kręgów naukowych szansę realistycznego przekazywania obrazu drugiego kraju mają także środowiska emigracyjne - Towarzystwo Przyjaźni i Współpracy Polsko-Macedońskiej "Wisła" (Polonia licząca prawdopodobnie około 300 osób), z którym mieliśmy kontakt oraz Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Macedończyków w Polsce z siedzibą w Gdańsku.

Dla twórców nauki perspektywy współpracy z nie tak odległym krajem słowiańskim są obiecujące - zwłaszcza dla szeroko pojętych humanistów styk kilku kultur etnicznych i duchowych mógłby stać się obszarem interdyscyplinarnych badań pogranicza, tak obecnie modnych i lubianych. Współpraca ta zyskuje pozytywny wymiar w istotnym momencie historycznym - uznania młodego państwa macedońskiego przez Nową Jugosławię, przełamywania narzuconej przez Grecję izolacji polityczno-gospodarczej oraz oczekiwania na rozstrzygnięcia ustrojowe i ekonomiczne.