Powstała w 2010 roku Biblioteka Cyfrowa Uniwersytetu Śląskiego miała na celu udostępnienie pomocy naukowych archiwizowanych dotąd na płytach CD. Dzięki staraniom bibliotekarzy już w roku jej otwarcia na platformie pojawiło się 1146 zdigitalizowanych publikacji. Dziś – po 15 latach pracy – jest ich blisko 30 000. Z historią Biblioteki Cyfrowej UŚ oraz planami na jej rozwój odbiorcy mogli się zapoznać w trakcie jubileuszowej konferencji zorganizowanej w Centrum Informacji Naukowej i Bibliotece Akademickiej, która odbyła się 7 maja 2025 roku.

Konferencja z okazji 15 lat działalności Biblioteki Cyfrowej i Repozytorium Prac Doktorskich UŚ

Po uroczystym otwarciu spotkania przez prof. dr. hab. Dariusza Pawelca, dyrektora CINiB-y oraz Biblioteki Uniwersytetu Śląskiego, głos zabrała pierwsza z prelegentek, dr Aneta Drabek. Kierowniczka Sekcji Obsługi Nauki BUŚ opowiedziała o historii Biblioteki Cyfrowej, przypominając o dwóch kamieniach milowych w jej rozwoju, takich jak otwarcie Repozytorium Prac Doktorskich UŚ (2014), oraz działaniach digitalizacyjnych prowadzonych w czasie pandemii – powstaniu Dydaktycznej Biblioteki Cyfrowej UŚ (2020–2023). Kwestię Repozytorium Prac Doktorskich UŚ rozwinęła w swoim wystąpieniu mgr Aleksandra Nycz zajmująca się opracowywaniem i deponowaniem doktoratów w Bibliotece Cyfrowej i Repozytorium Prac Doktorskich UŚ. Bibliotekarka i kulturoznawczyni opowiadała o pracach doktorskich stanowiących źródło wiedzy dla studentów, doktorantów i badaczy. Przedstawiała dane dotyczące rozwoju Repozytorium, podkreślając jego znaczenie dla funkcjonowania biblioteki.

Doktoraty i materiały dydaktyczne to jednak nie wszystko, co cyfryzują bibliotekarze. Jak przekonywała kolejna z prelegentek, historyczka i literaturoznawczyni dr Marzena Smyłła, czasem to digitalizacja stanowi „pretekst” do prowadzenia szerszych działań konserwatorskich. Stało się tak w przypadku ucyfrowienia wydawnictw nutowych (m.in.) J.S. Bacha czy J. Brahmsa, udostępnienia Biblii łacińskiej z prologami, XVII-wiecznej Ewangelii (Tetraevangelium) oraz kancjonału Jednoty Braci Czeskich (projekt SONDA 2020–2021). Poinformowała także o obecnie prowadzonym przez bibliotekę projekcie udostępnienia ponad 2300 artykułów z czasopism naukowych UŚ na platformie www.journals.us.edu.pl (SON II 2025) w celu przywrócenia ich do obiegu nauki.

Do istotności działań digitalizacyjnych prowadzonych przez Bibliotekę nawiązywało także wystąpienie dr Barbary Kalinowskiej-Wójcik, badaczki z Instytutu Historii UŚ oraz kustoszki w Archiwum Państwowym w Katowicach. Laureatka Górnośląskiego Tacyta przedstawiła wyniki swoich badań poświęconych uniwersyteckim muzealiom, takich jak insygnia władz rektorskich czy dokumenty życia społecznego uczelni (fotografie, plakaty, ulotne druki itp.). Badaczka poparła inicjatywę ochrony uczelnianych zbiorów, tak aby nie popadły w zapomnienie.

Wnioski z jej referatu dopełniło wystąpienie dr Anety Drabek, mgr Aleksandry Nycz oraz dr Magdaleny Krzyżanowskiej, bibliotekarki i literaturoznawczyni. Autorki przekonywały o istotności projektu utworzenia kolekcji uczelnianych muzealiów w ramach platformy biblioteki cyfrowej. Zdaniem prelegentek muzea nie muszą być duże, umieszczone w gmachach i prezentujące świadectwa wielkiej historii. Każda społeczność może utrwalać swoją historię – także naszą, uniwersytecką. Zgodne z tym zamysłem mówczynie zaprezentowały widowni pierwsze zbiory z uczelnianej kolekcji w Bibliotece Cyfrowej UŚ, materiały dokumentujące działalność Studenckiego Zespołu Pieśni i Tańca „Katowice” oraz archiwalia dotyczące przeszłości Instytutu Fizyki im. Augusta Chełkowskiego.

Konferencja zakończyła się wernisażem wystawy „W książkach. Biblioteka rzeczy znalezionych” (autorstwa mgr Katarzyny Ossolińskiej oraz mgr Anny Robakowskiej) oraz warsztatami z digitalizacji i wyszukiwania informacji naukowej (mgr. Mariusza Tomaszewskiego, mgr. Tomasza Zięby i mgr Klaudii Kępskiej). Treści prezentacji przedstawianych w czasie konferencji oraz katalog z wystawy czekają jeszcze na udostępnienie.

Biblioteka Cyfrowa UŚ to wspólna przestrzeń dzielenia się nie tylko nauką, ale i naszą wspólną historią – warto zatem poświęcić jej więcej czasu i zaangażować się w jej współtworzenie.