Śląski Festiwal Nauki KATOWICE to wydarzenie, które od 2016 roku przełamuje stereotypy „nudnej i trudnej” nauki na rzecz nauki zaskakującej i ciekawej. Dzięki współpracy i życzliwości wielu specjalistów, popularyzatorów, artystów, a także ludzi, których świat badawczy stał się życiową pasją, coroczna impreza cieszy się dużym zainteresowaniem mieszkańców województwa śląskiego – jej sława sława zaczyna docierać w najdalsze zakątki Europy, a nawet świata. Ideą Śląskiej Nagrody Naukowej jest nagrodzenie tych, którzy w znaczący sposób przyczyniają się do rozwoju nauki i prezentują wybitne osiągnięcia artystyczne, a także promują śląską naukę na arenie krajowej i międzynarodowej.

Laureaci i nominowani do Śląskiej Nagrody Naukowej 2022 z członkami kapituły nagrody, przedstawicielami uczelni i prezydentem Katowic dr. Marcinem Krupą

Tegoroczna gala wręczenia Śląskiej Nagrody Naukowej odbyła się 18 marca w hotelu Monopol w Katowicach. W uroczystości wzięli udział przedstawiciele Uniwersytetu Śląskiego oraz uczelni współorganizujących Śląski Festiwal Nauki KATOWICE: Politechniki Śląskiej, Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach, Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego im. Jana Długosza w Częstochowie, Politechniki Częstochowskiej, Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, Akademii Wychowania Fizycznego im. Jerzego Kukuczki w Katowicach i Akademii Sztuk Pięknych w Katowicach. Wśród uczestników gali byli także prezydent Katowic dr Marcin Krupa oraz wiceprezydent Waldemar Bojarun i Henryk Borczyk, wiceprzewodniczący Zarządu Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii.

– Nauka nieodwołanie zmieniła historię naszego gatunku – rozpoczął dyrektor generalny ŚFN i rektor Uniwersytetu Śląskiego prof. dr hab. Ryszard Koziołek. – Dzięki niej jesteśmy w stanie korygować postępującą ewolucję. Z biegiem czasu działanie pronaukowe stało się naszym podglebiem, na którym obecnie wzrasta unikatowość naszych uczelni i z którego chcemy świadomie czerpać. Dziś będziemy nagradzać tych, których uważamy za luminarzy tego badawczego świata. Chcemy, aby ich osobowości przyciągały młodych ludzi i były dla nich wzorem do naśladowania.

Nominowanych do Śląskiej Nagrody Naukowej 2022 zostało 40 osób w trzech kategoriach: pracownik, doktorant i Nagroda Specjalna Prezydenta Miasta Katowice. Każda ze szkół wyższych wyłoniła nominowanych spośród pracowników oraz doktorantów według własnej, wewnętrznej procedury.

Laureatami w kategorii pracownik zostali: dr Jan P. Matuszyński z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, dr hab. inż. Sebastian Student, prof. PŚ z Politechniki Śląskiej, prof. dr hab. n. med. Grzegorz Helbig ze Śląskiego Uniwersytetu Medycznego, prof. dr hab. Yuriy Povstenko z Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego im. Jana Długosza w Częstochowie, prof. dr hab. inż. Leszek Rutkowski z Politechniki Częstochowskiej, dr hab. Katarzyna Czernek-Marszałek, prof. UE z Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, dr hab. Arkadiusz Stanula, prof. AWF z Akademii Wychowania Fizycznego im. Jerzego Kukuczki w Katowicach oraz prof. dr hab. Jan Szmatloch z Akademii Sztuk Pięknych w Katowicach.

Do nagrody nominowani byli również (na zdjęciu od lewej): dr hab. Andrzej Swinarew, prof. UŚ; dr hab. Agata Daszkowska-Golec, prof. UŚ; dr hab. Renata Dampc-Jarosz, prof. UŚ

Dr Jan P. Matuszyński jest wielokrotnie nagradzanym reżyserem filmów fabularnych i dokumentalnych. Śląską Nagrodę Naukową 2022 otrzymał za reżyserię filmu pt. Żeby nie było śladów, opowiadającego historię Grzegorza Przemyka zakatowanego przez funkcjonariuszy milicji w 1983 roku. Film stał się polskim kandydatem do Oscara 2022, został również zakwalifikowany do konkursu głównego 78. edycji Międzynarodowego Festiwalu Filmowego w Wenecji. Za produkcję Ostatnia rodzina (2016), realizowaną z Andrzejem Sewerynem i Dawidem Ogrodnikiem, dr Jan P. Matuszyński otrzymał m.in. Polską Nagrodę Filmową Orzeł w kategorii odkrycie roku oraz Złote Lwy na Festiwalu Filmowym w Gdyni. Film przybliża historię Beksińskich – malarza oraz jego syna, dziennikarza i prezentera radiowego.

Wśród pozostałych nominowanych znalazło się również czworo innych naukowców z naszej uczelni. Dr hab. Agata Daszkowska- -Golec, prof. UŚ z Wydziału Nauk Przyrodniczych uzyskała nominację za badania zmierzające do identyfikacji regulatorów odpowiedzi roślin na stres oraz uzyskanie wyników dotyczących pierwszych u jęczmienia analiz funkcjonalnych genu CBP20 (Cap Binding Protein20), a także za trzy publikacje naukowe wydane w wysoko punktowanych czasopismach. Badaczka prowadziła również trzy projekty naukowe finansowane z budżetu NCN. Angażuje się także w działania naukowe poza granicami naszego kraju (Niemcy, Estonia, Wielka Brytania).

Dr hab. Andrzej Swinarew, prof. UŚ z Wydziału Nauk Ścisłych i Technicznych został nominowany do nagrody m.in. za opracowania kompletnej gamy membran gazowymiennych oraz materiału bazowego do wytworzenia tych membran do zastosowania w urządzeniach służących do oksygenacji krwi (ECMO) – badania były prowadzone we współpracy z naukowcami ze Śląskiego Uniwersytetu Medycznego, Akademii Wychowania Fizycznego w Katowicach oraz Śląskiego Centrum Chorób Serca. Urządzenie to jest bardzo istotne w leczeniu ciężkich przypadków zakażenia wirusem SARS-CoV-2. Prof. Swinarew opublikował też trzy wysoko punktowane artykuły naukowe, kierował trzema projektami badawczymi oraz odbył staż na Kowieńskim Uniwersytecie Technologicznym na Litwie w zespole prof. J.V. Gražulevičiusa.

Dr hab. Renata Dampc-Jarosz, prof. UŚ z Wydziału Humanistycznego została nominowana głównie za monografię Hinter dem gläsernen Berg. (Re-)Konstruktion der Heimat im Prosawerk von Ruth Storm (Za szklaną górą. Re-konstrukcja „małej ojczyzny” w twórczości prozatorskiej Ruth Storm) (2021). Publikacja stanowi pierwsze opracowanie monograficzne twórczości urodzonej w Katowicach pisarki niemieckiej Ruth Storm (1905–1993), stawiające sobie za cel spojrzenie na jej utwory prozatorskie, w szczególności motyw utraty tzw. małej ojczyzny z perspektywy współczesnych kulturowych teorii literatury i wpisanie jej dzieła w nowe konteksty transnarodowej mobilności, nowego regionalizmu czy europejskiej pamięci kulturowej. Badaczka w 2019 roku prowadziła m.in. dwa projekty bilateralne oraz brała udział w jednym międzynarodowym projekcie zespołowym we współpracy z Erich Maria Remarque-Friedenszentrum (Osnabrück) w latach 2020–2021.

Z Wydziału Humanistycznego nominowana w kategorii pracownik była również dr Anna Malinowska, prof. UŚ za całokształt osiągnięć. Do najważniejszych zalicza się monografia Love in Contemporary Technoculture – zorientowane semiotycznie studium miłości jako kodu kulturowego w dobie zaawansowanej technologizacji, w którym autorka zadaje pytania o kondycję relacji miłosnych jako relacji między ludźmi za pomocą technologii i z technologiami uznawanymi dziś za podmioty społeczne. Sylwetki wszystkich nagrodzonych znajdują się na stronie: www.slaskifestiwalnauki.pl/snn-laureaci-2022.

Laureaci Śląskiej Nagrody Naukowej w kategorii pracownik otrzymali nagrody finansowe w wysokości 12 000 zł, a także statuetkę, której autorką jest dr hab. Katarzyna Pyka, prof. UŚ z Wydziału Sztuki i Nauk o Edukacji Uniwersytetu Śląskiego.

Nominację z Uniwersytetu Śląskiego w kategorii doktorant otrzymał lek. mgr Marcin Burdzik za opracowywanie wpływu zaburzeń psychicznych uczestnika postępowania karnego na zbiór posiadanych przez niego praw i obowiązków procesowych oraz możliwości ich rzeczywistej realizacji w toku procesu. Doktorant prowadzi badania w ujęciu interdyscyplinarnym, uwzględniając zarówno prawne, jak i medyczne aspekty analizowanych zagadnień, co stanowi istotne novum w tej materii. Główna nagroda w wysokości 6000 zł ufundowana przez Górnośląsko-Zagłębiowską Metropolię została natomiast przyznana mgr inż. Justynie Mice z Politechniki Śląskiej.

Nagroda Specjalna Prezydenta Miasta Katowice w wysokości 6000 zł została wręczona dr. hab. inż. Grzegorzowi Sierpińskiemu, prof. PŚ z Politechniki Śląskiej. Nominowanym w tej kategorii z ramienia Uniwersytetu Śląskiego był prof. dr hab. Piotr Skubała z Wydziału Nauk Przyrodniczych. Naukowiec podjął się opisu modelu sukcesji roztoczy glebowych na zwałach poprzemysłowych. Wyniki swoich badań opublikował w wielu artykułach naukowych z dziedziny etyki środowiskowej.

Śląska Nagroda Naukowa to jedna z trzech nagród, oprócz POP Science i OFF Science, będących wyróżnieniami Śląskiego Festiwalu Nauki KATOWICE. POP Science to konkurs, w ramach którego wyróżnia się popularyzatorów nauki korzystających z różnych kanałów komunikacyjnych i będących przedstawicielami uczelni, szkoły lub organizacji pozarządowej. OFF Science – Przegląd Garażowych Wynalazków to z kolei konkurs adresowany do wynalazców amatorów, którzy urzeczywistniają nieszablonową myśl techniczną we własnych projektach.

W kwietniu rozpoczął się nabór do kolejnej edycji Śląskiej Nagrody Naukowej. Więcej informacji na stronie: www.slaskifestiwalnauki.pl/snn-o-nagrodzie.