Prof. Józef Świder – kompozytor, nauczyciel akademicki – inspirował rzesze studentów kierunków muzycznych i artystów. Jego nowatorskie kompozycje są obiektem podziwu krytyków i wyzwaniem dla wykonawców. Sławę wybitnego pedagoga potwierdzają słowa tych, którzy mieli zaszczyt i przyjemność być jego uczniami. Już po raz drugi w Cieszynie, na Śląsku Cieszyńskim i w Katowicach zorganizowano festiwal jego imienia.

Zdobywca Grand Prix Festiwalu – Zabrzański Chór Młodzieżowy „Resonans Con Tutti”, dyrygent Arlena Różycka-Gałązka

Festiwal po raz drugi

Dziesięć koncertów festiwalowych, międzynarodowa konferencja naukowa, konkurs chóralny oraz seminarium dla dyrygentów i warsztaty z czołowymi śpiewakami sceny polskiej znalazły się w programie II Międzynarodowego Festiwalu Muzyki im. Prof. Józefa Świdra. Pomysłodawcą Festiwalu jest reprezentacyjny Chór Uniwersytetu Śląskiego „Harmonia”, który jest jednym z najstarszych zespołów chóralnych na Śląsku. Termin Festiwalu jest nieprzypadkowy, ponieważ 7 grudnia 1908 roku zostało zainicjowane Towarzystwo Śpiewacze „Harmonia” w Cieszynie, którego kontynuatorem jest Chór Uniwersytetu Śląskiego „Harmonia”. Festiwal odbywa się jako kolejny jubileusz (ukłon w kierunku zespołu). Zamysłem organizatorów jest, aby w ramach jednego festiwalu połączyć wszelkie środowiska, które skupiają się na promocji muzyki poprzez działalność chóralną – akademickie, artystyczne i religijne. Ma również podkreślać wartość tradycji historycznych i przywiązania do ziemi ojczystej poprzez propagowanie kultury muzycznej regionu, popularyzowanie twórczości kompozytorów Śląska Cieszyńskiego na całym świecie, a także rozpowszechnianie chóralistyki.

– Program tegorocznego festiwalu obfitował w ciekawe wydarzenia o charakterze naukowym i artystycznym – mówi dyrektor Festiwalu, dr hab. prof. UŚ Izabella Zielecka-Panek, wykładowca akademicki, dyrygent chóru „Harmonia”. – W ramach III Konferencji Naukowej skupiliśmy się na dyrygenckich kreacjach wykonawczych współczesnego rynku kultury; podczas seminarium i warsztatów dla dyrygentów poruszaliśmy kwestie solowej i zespołowej emisji głosu w muzyce klasycznej i rozrywkowej; w trakcie zmagań w ramach Międzynarodowego Konkursu Chóralnego poznaliśmy wielu uzdolnionych artystów profesjonalnie poruszających się po meandrach sztuki chóralnej. Do Cieszyna przyjechały wspaniałe zespoły, które zaprezentowały bogaty przekrój literatury chóralnej w ciekawych, poruszających interpretacjach.

Prawdziwą gratką dla studentów były warsztaty artystyczne prowadzone przez znakomitych śpiewaków: Katarzynę Oleś- -Blachę (sopran, Akademia Muzyczna w Krakowie, solistka Opery Krakowskiej), Annę Lubańską (mezzosopran, solistka Teatru Wielkiego – Opery Narodowej) Andrzeja Lamperta (tenor, wokalista, śpiewak operowy, kompozytor, autor tekstów, aranżer i współproducent muzyczny zespołu PIN), Roberta Gierlacha (bas-baryton, solista Teatru Wielkiego – Opery Narodowej oraz Teatro alla Scala w Mediolanie). Warsztaty zwieńczone zostały wykonaniem Małej mszy uroczystej na kwartet solistów, chór, dwa fortepiany i fisharmonię Gioacchino Rossiniego w kościele Najświętszego Serca Jezusa w Czeskim Cieszynie w wykonaniu prowadzących warsztaty artystów z towarzyszeniem Chóru Kameralnego „Ad libitum” (składającego się z byłych i obecnych śpiewaków akademickiej Harmonii oraz pracowników Instytutu Muzyki UŚ w Cieszynie), Agaty Hołdyk, Aleksandry Hałat – fortepiany, Pawła Seligmana – fisharmonia. Całość poprowadziła Izabella Zielecka-Panek.

Tym wydarzeniom towarzyszyły koncerty i recitale na terenie Śląska Cieszyńskiego, co znacząco wpłynęło na propagowanie muzyki chóralnej. Imprezy te cieszyły się olbrzymim zainteresowaniem publiczności mimo niesprzyjających warunków pogodowych. Doskonałym podsumowaniem festiwalu był finał – koncert przedświąteczny „Śpiewajmy Panu nową pieśń” na zaproszenie dyrektora Filharmonii Śląskiej prof. dr. hab. Mirosława Jacka Błaszczyka, JM Rektora Akademii Muzycznej w Katowicach prof. dr. hab. Władysława Szymańskiego i JM Rektora UŚ prof. dr. hab. Andrzeja Kowalczyka. W programie znalazło się w pierwszej części polskie prawykonanie ostatniej kompozycji prof. Józefa Świdra – pięcioczęściowego utworu Singet dem Herrn ein Neues Lied w wykonaniu Chóru Uniwersytetu Śląskiego „Harmonia” oraz Chóru i Orkiestry Filharmonii Śląskiej, które poprowadził Mirosław Jacek Błaszczyk. W drugiej części zabrzmiały utwory chóralne a cappella: Benedictus Aleksandra Lasonia (wybitnego kompozytora, obchodzącego właśnie jubileusz 65-lecia, a zarazem pracownika Instytutu Muzyki, ucznia prof. J. Świdra) dedykowany patronowi Festiwalu, a następnie bardzo wymagające wokalnie, najbardziej znane utwory Józefa Świdra, które weszły już do kanonu światowej literatury chóralnej: Libera me, Czego chcesz od nas Panie, Wierzę, Pater noster, Cantus gloriosus, Rondo. Całość koncertu zwieńczyły życzenia świąteczne oraz wspólne śpiewanie kolęd.

Brawurowe wykonanie Ronda Józefa Świdra, Chór Uniwersytetu Śląskiego „Harmonia”

Bogactwo prawykonań

– Zdziwienie ogarnia mnie, ilekroć słucham nieznanego wcześniej utworu Józefa Świdra. Zachodzę w głowę, jak to się stało, że przez kilkadziesiąt lat spoczywał wśród zakurzonych papierów na strychu. Przecież to znakomita rzecz! – mówił w trakcie swojego wystąpienia w ramach konferencji Andrzej Śnioszek, wnuk kompozytora.

A tegoroczny koncertowy program festiwalu wypełniony był prawykonaniami takich właśnie, odkurzonych, utworów profesora Świdra. Ich zaprezentowanie publiczności było dla artystów wyjątkowym wyzwaniem, a dla słuchaczy niezwykłym przeżyciem. Zarówno kompozycje instrumentalne – jak Allegretto na flet i fortepian czy Mini-Quintetto na flet, obój, klarnet, róg i fagot wykonane podczas koncertu „Józef Świder – muzyka na instrumenty dęte” (koncert 7 grudnia 2016 roku w Sali Koncertowej PSM im. I. Paderewskiego) – jak i utwory na orkiestrę smyczkową – zagrane podczas Koncertu Galowego (10 grudnia 2016 roku w Kościele Jezusowym w Cieszynie, wykonawcy: Orkiestra Kameralna Silesian Chamber Players dyrygent Małgorzata Kaniowska), po raz pierwszy przed publicznością: Intrada e fugato per orchestra d’archi i Varianti per orchestra d’archi oraz polskie prawykonanie ostatniego utworu Profesora Józefa Świdra, kompozycji Singet dem Herrn ein Neues Lied – dowodzą ogromnej wszechstronności i swobody tego twórcy.

Festiwal był także okazją do zaprezentowania muzycznych projektów związanych z twórczością prof. Świdra, które w ostatnim czasie zostały zrealizowane w postaci wydawnictw płytowych. Do najciekawszych należy na pewno płyta Józef Świder – muzyka na instrumenty dęte. Świetni muzycy: Maria Grochowska – flet, Piotr Pyc – obój, Roman Widaszek – klarnet, Marek Barański – fagot, Mariusz Ziętek – róg, Wanda Palacz – gitara i Eugeniusz Knapik – fortepian dokonali nagrań zaledwie kilka tygodni przed premierą, która miała miejsce 7 grudnia w Cieszynie właśnie podczas koncertu inaugurującego II Międzynarodowy Festiwal Muzyki im. Józefa Świdra.

Wśród patronów tego projektu jest Fundacja im. profesora Świdra, którą w 2015 roku założyła rodzina kompozytora. Jej celem jest „upowszechnianie, promocja, gromadzenie, dokumentowanie, ochrona i kultywowanie w kraju i za granicą twórczości kompozytorskiej, dorobku i spuścizny muzycznej Józefa Świdra” – jak czytamy na stronie internetowej Fundacji, a córka i wnuk profesora byli dla organizatorów konferencji i festiwalu ogromnym wsparciem zarówno w zakresie merytorycznym, jak i organizacyjnym.

Najlepsi z najlepszych

Integralnym elementem Festiwalu im. Prof. Świdra jest Międzynarodowy Konkurs Chóralny. W skład jury konkursowego weszli wybitni znawcy i wykonawcy muzyki chóralnej: prof. dr hab. Sławomir Kaczorowski – Akademia Muzyczna w Łodzi, prof. dr hab. Igor Cyklinskij – Akademia Muzyczna w Kijowie (Ukraina), dr hab. prof. UŚ Izabella Zielecka-Panek – Uniwersytet Śląski w Katowicach oraz dr Igor Dohovic – Państwowa Opera w Koszycach (Słowacja). Grand Prix Międzynarodowego Festiwalu Muzyki im. profesora Józefa Świdra, puchar JM Rektora Uniwersytetu Śląskiego prof. zw. dr. hab. Andrzeja Kowalczyka oraz nagrodę finansową ufundowaną przez JM Rektora UŚ otrzymał Zabrzański Chór Młodzieżowy „Resonans con tutti” pod dyrekcją Arleny Różyckiej-Gałązki. Przyznano również złote i srebrne dyplomy oraz nagrody specjalne za najlepsze wykonanie utworu prof. Józefa Świdra, za najciekawsze wykonanie utworu kompozytora związanego ze Śląskiem Cieszyńskim, za najciekawszą interpretację utworu o charakterze sakralnym, za najciekawszą interpretację utworu współczesnego, za najlepiej wykonany utwór inspirowany folklorem. Cały protokół posiedzenia jury dostępny jest na stronie internetowej festiwalu.

Członkowie jury podkreślali wysoki poziom konkursowych wykonań oraz fakt, iż w wydarzeniu wzięły udział zespoły chóralne różnych generacji – od najmłodszych, przez chóry młodzieżowe, akademickie, aż po śpiewaków reprezentujących wiek dojrzały. Konkurs i festiwal w całości, jak zauważyli jurorzy, jest doskonałą okazją, by „wspominać postać Profesora Józefa Świdra, przez liczne lata związanego z Cieszynem, nauczyciela, kompozytora, społecznika, przyjaciela młodzieży, którego wkład w rozwój polskiej i światowej literatury chóralnej jest niepodważalny i ponadwymiarowy” – czytamy w protokole jury konkursu.

Muzyka w centrum

– Pomysł zorganizowania Międzynarodowego Festiwalu Muzyki w Cieszynie promującego twórców ze Śląska Cieszyńskiego wyszedł od samego prof. Świdra. Niestety, zmarł, zanim tę świetną ideę udało się zrealizować – mówi Izabella Zielecka-Panek. – Została z nami jego muzyka. Festiwal stawia ją w centrum zainteresowania, by poszerzyć grono tych, którzy kompozycji Józefa Świdra słuchają, i tych, którzy je wykonują. Przy okazji działania umuzykalniające docierają do społeczności po jednej i drugiej stronie Olzy, promując kulturę muzyczną Polski.

Przygotowania do kolejnej edycji Międzynarodowego Festiwalu im. Prof. Józefa Świdra już się rozpoczęły. Zapraszamy do odwiedzenia strony internetowej www.festiwalswider.us.edu.pl oraz profilu festiwalu na Facebooku, gdzie niebawem pojawią się informacje dotyczące trzeciej edycji i szczegóły programu. I Śląsk Cieszyński ponownie stanie się muzycznym sercem Polski.