Wyniki długofalowej analizy trendów demograficznych, opublikowanej w lipcu 2009 r. przez europejską Sieć Informacji o Edukacji – Eurydice, pokazują, że do roku 2020 liczba dzieci w wieku 5-9 lat w Unii Europejskiej zmniejszy się o 11%, a spadek liczby dzieci w wieku 10-14 lat w niektórych krajach wyniesie ponad 40%. Niż demograficzny ogarniający Europę jest coraz bliższy. W jego obliczu pozyskiwanie studentów spoza Unii Europejskiej daje nadzieję na przynajmniej częściowe rozwiązanie problemu likwidacji kierunków i miejsc pracy, przed którym może stanąć każda europejska uczelnia. Nasi zachodni sąsiedzi już od 1925 r. wspierają międzynarodową współpracę akademicką pod szyldem DAAD (Niemieckiej Centrali Wymiany Akademickiej). Szeroko zakrojone działania prowadzą również francuski Campus France i brytyjski program Education UK. Odpowiednikiem tych rządowych inicjatyw w Polsce jest prywatna Fundacja Edukacyjna „Perspektywy”, prowadząca międzynarodowe działania informacyjno-promocyjne w ramach programu „Study in Poland”, w którym uczestniczy 41 uczelni akademickich i 1 uczelnia zawodowa. Zgodnie z zapewnieniami prezesa Fundacji Waldemara Siwińskiego, obszar geograficzny, na którym prowadzone są tzw. misje edukacyjne pozostaje otwarty. Ostatnimi działaniami Fundacji zostały objęte: Francja, Kazachstan i Ukraina. W przedsięwzięciu, zakładającym promocję polskich uczelni na rynku ukraińskim, uczestniczyła również delegacja Uniwersytetu Śląskiego.

 

Prezentacja polskich uczelni – Ukraina 2010

W ramach prezentacji polskich uczelni odbyły się wizyty w trzech głównych ośrodkach Ukrainy Wschodniej: Charkowie (22-23 marca), Doniecku (24-25 marca) i Dniepropietrowsku (26-27 marca). Przedsięwzięcie skierowane było do ukraińskiej młodzieży szkolnej i akademickiej, zainteresowanej podjęciem studiów w Polsce, a także do władz i pracowników uczelni, chętnych do nawiązania współpracy organizacyjnej, badawczej i edukacyjnej. – Wizyta polskiej grupy na uczelniach ukraińskich spotkała się z dużym zainteresowaniem zarówno ze strony władz uniwersytetów, jak również samych studentów – mówi dr hab. Piotr Kuś, prodziekan Wydziału Matematyki, Fizyki i Chemii, uczestniczący w wydarzeniu. – W ciągu sześciu dni spotkaliśmy się z przedstawicielami siedmiu uczelni wyższych i z ponad dwu i pół tysiącem ukraińskich studentów. W przedsięwzięciu wziął udział Waldemar Siwiński, prezes Fundacji Edukacyjnej „Perspektywy”. Przedstawicielem strony ukraińskiej, uczestniczącym we wszystkich wydarzeniach, mających miejsce podczas wyjazdu, był prof. Siergiej I. Sidorenko, dyrektor Centrum Polsko-Ukraińskiego przy Narodowym Technicznym Uniwersytecie Ukrainy (KPI). Patronat nad przedsięwzięciem objął Grzegorz Seroczyński, Konsul Generalny RP w Charkowie, który podczas inauguracyjnego spotkania w Charkowskim Uniwersytecie Narodowym im. Karazina, zasiadł obok JM Rektora prof. Vila Bakirova, przewodniczącego Rady Rektorów Obwodu Charkowskiego oraz rektorów innych charkowskich szkół wyższych, przybyłych, by uczestniczyć w debacie „Razem dla jakości szkolnictwa wyższego” przy Polsko-Ukraińskim Okrągłym Stole. Analogiczna debata odbyła się w Narodowym Uniwersytecie w Doniecku i Narodowym Uniwersytecie w Dniepropietrowsku. W Doniecku uczestniczyli w niej JM Rektor prof. Volodymir Szewczenko, przewodniczący Rady Rektorów Obwodu Donieckiego, Jurij Solowjowy, dyrektor departamentu oświaty i nauki Urzędu Obwodu Donieckiego oraz rektorzy donieckich szkół wyższych; w Dniepropietrowsku zaś JM Rektor prof. Aleksandrem Wieliczko, rektor Narodowego Uniwersytetu w Dniepropietrowsku, przewodniczący Rady Rektorów Obwodu Dniepropietrowskiego i rektorzy innych uczelni. Prezentacje polskich szkół wyższych i mini targi, które miały miejsce w każdym z odwiedzonych uniwersytetów, cieszyły się ogromnym zainteresowaniem studentów. Ciekawość budziły zarówno pełne formy kształcenia, jak i możliwość odbycia w polskich uczelniach jedynie części studiów. Pytano niemal o wszystkie kierunki oferowane przez Uniwersytet Śląski, szczególnie zaś interesowano się możliwościami uzyskania stypendium i zwolnienia z opłat za studia. Kulminacyjnym punktem wizyty były prezentacje i mini targi zorganizowane w Pałacu Młodzieży Narodowego Uniwersytetu w Dniepropietrowsku. Jednym z oficjalnych punktów programu było złożenie wieńca pod Memoriałem Polskich Oficerów na Polskim Cmentarzu Wojennym w Piatichatkach. Ogółem w przedsięwzięciu udział wzięli przedstawiciele 12 szkół wyższych oraz programu Teraz Wrocław, który zrzesza 7 uczelni.

Międzynarodowe targi edukacyjne - Kijów

Uniwersytet Śląski uczestniczył również w międzynarodowych targach edukacyjnych „Education abroad” i „Education and Career”, zorganizowanych przez ukraińskie Ministerstwo Nauki i Edukacji we współpracy ze stowarzyszeniem „Znannya”, które odbyły się w dniach 15-17 kwietnia w Kijowie. Wzięło w nich udział 37 wystawców z 15 krajów, między innymi z Cypru, Izraela, Rosji, Szwajcarii, Turcji, Ukrainy, Wielkiej Brytanii oraz Polski. Swoją ofertę prezentowały głównie uczelnie wyższe, nie zabrakło jednak szkół językowych, agencji pośredniczących w pozyskiwaniu kandydatów na studia oraz portali internetowych, oferujących uczelniom odpłatną reklamę. Osoby zainteresowane podjęciem studiów w Polsce mogły zasięgnąć informacji u przedstawicieli uczelni, których stoiska wypełniły całą zachodnią aleję. Polską uliczkę otwierało stoisko Fundacji Edukacyjnej „Perspektywy”, która przedstawiła również ofertę polskich szkół wyższych podczas specjalnych sesji, zapraszając do udziału w wystąpieniach m.in. przedstawicieli Uniwersytetu Śląskiego. W „Ukraińskim domu”, miejscu organizacji targów, pojawili się uczniowie szkół średnich, studenci oraz ich rodzice. Ludmiła Saraczuk, która w tym roku kończy studia magisterskie na kierunku stosunki międzynarodowe, zapytana dlaczego chce studiować w Polsce odpowiedziała: – Chcę studiować w Polsce, ponieważ chciałabym mieć możliwość pracy w europejskiej społeczności i poznania nowych ludzi z całego świata. Wiem, że Polska to piękny kraj, który szybko się rozwija. Motywacja jej koleżanki, Julii Krasko, kończącej w tym roku studia magisterskie na kierunku ekonomia jest podobna: - Bardzo lubię podróżować. Byłam w tym roku w Poznaniu. Zakochałam się w Polsce. Chciałabym zdobyć nową wiedzę i zawrzeć przyjaźnie. Chciałabym mieć dyplom europejskiego uniwersytetu, bo marzę o tym, by pracować zagranicą. Ogółem wystawę odwiedziło 8 tysięcy osób.

Szkoła Języka i Kultury Polskiej

Uniwersytet Śląski jest obecny na terytorium Ukrainy już od lat 90., głównie dzięki prof. Jolancie Tambor oraz Szkole Języka i Kultury Polskiej, która współpracuje z polonistyką Narodowego Uniwersytetu Lwowskiego im. Iwana Franki. Współpraca ta pozwoliła na przeprowadzenie w latach 2008-2009 we Lwowie trzysemestralnych Podyplomowych Studiów Kwalifikacyjnych Nauczania Kultury Polskiej i Języka Polskiego jako Obcego oraz Podyplomowych Kwalifikacyjnych Studiów Wiedzy o Języku i Kulturze Polskiej. Działalność Szkoły jest widoczna również w innych regionach Ukrainy. Wyjazdowe szkoły języka polskiego, podczas których organizowane są gościnne wykłady na uniwersytetach ukraińskich oraz pokazowe zajęcia i lekcje w polskich szkołach i na kursach języka polskiego, miały miejsce m.in. w Mikołajowie, Charkowie, Doniecku, Dniepropietrowsku i Zaporożu. Formą współpracy jest również udział ukraińskich naukowców i dydaktyków w organizowanych w Katowicach konferencjach, a także publikacje artykułów w „Postscriptum Polonistycznym” oraz pracach zbiorowych, wydawanych w Szkole. Działalność Szkoły Języka i Kultury Polskiej znakomicie odpowiada potrzebom naszych wschodnich sąsiadów. – Studenci ukraińscy bardzo chętnie uczą się języka polskiego – opowiada dr Aleksandra Achtelik, zastępca dyrektora Szkoły. – Jest to związane z łatwością nauki języka słowiańskiego, z funkcjonowaniem lektoratów języka polskiego na wielu ukraińskich uczeniach oraz z obecnością wpływów polskich na Ukrainie. Ponadto, studenci widzą potrzebę uczenia sie języka polskiego ze względu na ożywienie kontaktów polsko-ukraińskich w zakresie stosunków ekonomicznych, politycznych oraz kulturowych. – Studenci uczą się języka polskiego, bo wiedzą, że jest to dla nich korzystne. – potwierdza Lesja Medwedenko, która wykłada język polski w Międzyregionalnej Akademii Zarządzania Zasobami Ludzkimi. – Polska to nasz najbliższy sąsiad, z którym mamy dużo kontaktów kulturalnych i biznesowych. Jeśli ktoś studiuje ekonomię lub inżynierię i język polski jako dodatkową dyscyplinę, ma szansę współpracować z firmami polsko-ukraińskimi. Będzie mu łatwiej znaleźć pracę. Zainteresowanie językiem polskim jest ogromne. Chyba nie ma miasta bez przyparafialnej szkoły języka polskiego czy centrum polsko-ukraińskiego, zlokalizowanego przy uczelni. Na ukraińskich uczelniach są wydziały, kierunki, przedmioty wykładane w języku polskim. Jako przykład można przytoczyć Polski Wydział Techniczny na Politechnice Donieckiej. Ponadto, wiele osób decyduje się na studiowanie filologii polskiej. Taką okazję mają m.in. studenci Kijowskiego Uniwersytetu Slawistycznego.

Instytut Psychologii

W ubiegłym roku oficjalną współpracę polsko-ukraińską nawiązał m.in. Instytut Psychologii. Partnerem katowickich naukowców jest Instytut Psychologii G.S. Kostiuka Ukraińskiej Akademii Nauk Pedagogicznych. – Współpraca ma na celu wymianę informacji na temat badań naukowych, prowadzonych w dziedzinie psychologii pracy i organizacji oraz podjęcie wspólnych tematów badawczych, szczególnie dotyczących problematyki innowacyjności i zmiany – charakteryzuje zakres wspólnych działań prof. dr hab. Barbara Kożusznik, prorektor ds. studenckich, promocji i współpracy z zagranicą, która doprowadziła do podpisania umowy o współpracy. – Chcemy także ujednolicić nauczanie na poziomie uniwersyteckim naszej specjalności – psychologii pracy i organizacji (Work and Organizational Psychology). Jesteśmy członkami Baltic Area Alliance Board (BAAB), które powstało w Tallinie w październiku 2009 roku pod auspicjami European Association of Work and Organizational Psycholy (EAWOP). Członkami BAAB są Finlandia, Estonia, Łotwa, Litwa, Polska i Ukraina. Celem jest wprowadzenie programu psychologii pracy i organizacji kompatybilnego z Europejskim Dyplomem Psychologii, wymiana nauczycieli akademickich i studentów.

Możliwości współpracy

Wizyta polskich szkół wyższych w Charkowie, Doniecku, Dniepropietrowsku i Kijowie daje realne wskazówki odnośnie zakresu współpracy. Uczelnie ukraińskie oczekują działań, pozwalających na wymianę kadry akademickiej i studentów (m.in. w ramach programu Erasmus Mundus), realizację wspólnych projektów edukacyjnych i badawczych (m.in. w ramach programu TEMPUS IV i 7 Programu Ramowego), współpracę w zakresie tworzenia i działalności centrów polsko-ukraińskich. – Dla pracowników naukowych korzystne byłoby odbycie krótkich – dwumiesięcznych staży w Polsce – mówi dr Angela V. Piatova z Działu Współpracy z Zagranicą Narodowego Technicznego Uniwersytetu Ukrainy. – Najlepiej gdyby staże te pozwalały na jednoczesny wyjazd dwóch osób. Dzięki temu wyjeżdżający wykładowcy nie czuliby się nieswojo przebywając w Polsce. Korzyści z takiego wyjazdu mieliby również studenci, którzy zostaliby „zarażeni” potrzebą poznawania innych kultur. Ukraińscy studenci są młodzi, silni, pełni życia, ale boją się wyjazdu na Zachód. A właśnie dzięki niemu zyskaliby najwięcej. To oni przecież będą budować przyszłą Ukrainę. Udział w programach wymiany, pozwoliłby studentom nie tylko poszerzyć wiedzę, ale również poznać świat. Współpraca z uczelniami ukraińskimi nie zakłada jednostronności. Polskie uczelnie, które mają doświadczenie w realizacji programów międzynarodowych, mogą sprawdzić się w roli liderów czy doradców, np. uczyć ukraińskich partnerów, jak realizować działania, z którymi wcześniej ci ostatni nie mieli do czynienia. Taka m.in. jest idea programu TEMPUS IV, w ramach którego umożliwia się przeprowadzenie reform w oparciu o doświadczenia uczelni z Europy Zachodniej i dzięki ich wsparciu. Współpraca polsko-ukraińska może być interesująca również dla polskich studentów, którzy m.in. dzięki programom mobilności zyskają okazję poznania odmiennej kultury. Studentom już dzisiaj możemy zaoferować udział w międzynarodowej internetowej olimpiadzie dotyczącej bezpieczeństwa życia (Safety of Living). Szczegółowe informacje dostępne są na stronie www.iso-2009.ucoz.ru. Wszystkie osoby pragnące rozwinąć współpracę polsko-ukraińską mogą liczyć na wsparcie Działu Projektów Międzynarodowych i Współpracy z Zagranicą oraz Ukraińsko-Polskiego Centrum, działającego przy Narodowym Technicznym Uniwersytecie Ukraińskim w Kijowie, które stanowi stały punkt informacyjno-konsultacyjny dla studentów i maturzystów, zainteresowanych studiowaniem w Polsce oraz miejsce ułatwiające kontakty między uczelniami i naukowcami polskimi i ukraińskimi (http://www.upc.kpi.ua).