Patronat nad konferencją objęli:

Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego,
Minister Edukacji Narodowej,
Jego Ekscelencja Arcybiskup Metropolita Katowicki,
Jego Magnificencja Rektor Uniwersytetu Śląskiego,
Dziekan Wydziału Pedagogiki i Psychologii Uniwersytetu Śląskiego,
Wojewoda Śląski, Marszałek Województwa Śląskiego
i Prezydent Katowic.

Kalendarium

Problematyka naukowa dotycząca historii procesu kształcenia nauczycieli na Śląsku, jego instytucjonalizacji w ramach Instytutu Pedagogicznego w 1928 r., następnie Wyższej Szkoły Pedagogicznej (1950 r.), a wreszcie Uniwersytetu Śląskiego (1968 r.), to zagadnienie nie tylko interesujące pod względem poznawczym czy praktycznym, ale przede wszystkim historycznym, patriotycznym, związanym z kształtowaniem się polskiej tożsamości na Śląsku, asymilacją Śląska z macierzą oraz demonstracją, determinacją i skutecznością działań środowiska śląskich nauczycieli oraz władz miejskich i wojewódzkich w dążeniu do kreowania i rozwoju instytucji kształcących nauczycieli, aby w rezultacie doprowadzić w przyszłości do powołania na tym terenie humanistycznej uczelni wyższej.

- W październiku 1928 r. powołano do życia Instytut Pedagogiczny w Katowicach. Organizatorem Instytutu oraz jego pierwszym dyrektorem został prof. UJ dr Zygmunt Mysłakowski, a siedzibą Instytutu od września 1929 r. został budynek po szkole wydziałowej przy ul. Szkolnej 9. Instytut prowadził środowiskowe badania naukowe oraz realizował proces dokształcenia i doskonalenia nauczycieli różnych specjalności na potrzeby szkół wydziałowych i administracji szkolnej, edukował nauczycieli i higienistki szkolne poprzez powszechne wykłady z pedagogiki i dziedzin pokrewnych, wychowania moralnego, metod pracy harcerstwa, stosunku do pracy, wykłady regionalne z historii (które były nadawane przez rozgłośnię radiową w Katowicach), kultury, przyrodoznawstwa i geografii Śląska, kursy pedagogiczne oraz przedmiotowe ogniska metodyczne, czyli pogłębiał wiedzę o regionie oraz podnosił kwalifikacje nauczycieli. Edukacja turnusowa w Instytucie trwała początkowo dwa lata, a wykładowcami byli profesorowie i docenci Uniwersytetu Jagiellońskiego, a w niewielkiej liczbie innych uczelni czy instytucji naukowych (np. Uniwersytetu Warszawskiego, Poznańskiego, czy Lwowskiego) oraz wybitni dydaktycy spośród nauczycieli gimnazjów.

- W lutym 1929 r. ukazał się - wydany przez Instytut Pedagogiczny pierwszy - podwójny numer kwartalnika pedagogicznego (później miesięcznika) pt. "Chowanna -kwartalnik pedagogiczny, poświęcony naukowym zagadnieniom wychowania". W bieżącym roku obchodzi on jubileusz 80-lecia, a w 2006 r. został wpisany na listę MNiSW uzyskując maksymalną liczbę 6 punktów.

- W marcu 1945 r. Kurator Okręgu Szkolnego na Śląsku Jan Smoleń powołał Kuratorium Instytutu Pedagogicznego, pełnienie funkcji organizatora i kierownika, a następnie dyrektora Instytutu Pedagogicznego powierzył na lata 1945-1950 profesorowi Józefowi Pieterowi, który zorganizował w nim trzy kierunki studiów w zakresie: humanistycznym z historią, jako przedmiotem głównym i polonistyką; przyrodniczym z zoologią i botaniką, jako przedmiotami równoległymi oraz nauk matematycznych z fizyką, jako przedmiotem pobocznym oraz uruchomił bibliotekę pedagogiczną i ośrodek poradnictwa pedagogicznego. Edukacja w Instytucie powojennym trwała już trzy lata, miała nadal charakter turnusowy.

- W 1946 r. Ministerstwo Oświaty powołało Wyższą Szkołę Pedagogiczną w Katowicach, która miała rozwiązać problemy braku kadry nauczycielskiej na Śląsku. Jednak już w następnym roku WSP przeniesiono do Łodzi.

- W 1950 r. utworzono w Katowicach po raz drugi Wyższą Szkołę Pedagogiczną, kształcącą nauczycieli dla szkół średnich na wielu kierunkach studiów. WSP przejęła majątek i tradycje Instytutu Pedagogicznego, kształcąc na studiach dziennych, wieczorowych i zaocznych nauczycieli poszczególnych przedmiotów dla szkół średnich. Organizacja studiów zbliżona była do tradycji uniwersyteckich, a jedyna różnica polegała na szerszym uwzględnieniu przedmiotów pedagogicznych.

- W 1953 r. w strukturze WSP rozpoczęła funkcjonowanie Katedra Pedagogiki, którą kierował dr Jan Zborowski. Pierwszymi kierunkami studiów w WSP były: matematyka, fizyka i chemia. W roku akademickim 1951/1952 powołano kierunek filologii polskiej. W 1952 r. Ministerstwo Oświaty powołało Wydział Matematyki, Fizyki i Chemii (jego pierwszym dziekanem był mgr Stefan Sedlak), a w 1953 r. Wydział Filologiczny (pierwszym dziekanem był dr Jan Zborowski), który w 1957 r. został przemianowany na Wydział Filologiczno-Historyczny. W 1950 r. w WSP studiowało 126 studentów, a pod koniec jej istnienia w 1968 r. już 3950 studentów.

- W 1959 r. Ministerstwo Oświaty powołało kierunek studiów pedagogika. Studia stacjonarne z pedagogiki zostały wydłużone do 5 lat. Z sekcji wychowania technicznego, funkcjonującej na Wydziale Matematyki, Fizyki i Chemii, rozwinął się w 1959 r. trzeci już w WSP - Wydział Wychowania Technicznego.

- W 1961 r. WSP w Katowicach uzyskała prawo do doktoryzowania i zorganizowania seminarium doktoranckiego z psychologii wychowawczej. W 1962 r. prawo doktoryzowania uzyskał Wydział Filologiczny, a w rok później Wydział Matematyki, Fizyki i Chemii.

- W czerwcu 1968 r. - Wyższa Szkoła Pedagogiczna została połączona z funkcjonującą od 1963 r. Filią Uniwersytetu Jagiellońskiego w Katowicach, tworząc Uniwersytet Śląski. Funkcjonująca na Wydziale Humanistycznym Katedra Pedagogiki realizowała proces pedagogizacji studiów nauczycielskich.

- W 1969 r. w wyniku fuzji Katedry Pedagogiki i Katedry Psychologii doprowadzono do powstania Instytutu Pedagogiki i Psychologii, który rozwinął dzienne studia pedagogiczne, realizował pedagogizację studiów nauczycielskich w Uniwersytecie.

- W sierpniu 1973 r. Instytut Pedagogiki i Psychologii rozpoczął swe funkcjonowanie w strukturze nowo powstałego Wydziału Nauk Społecznych przy ul. Bankowej 9. W lipcu 1974 r. podzielono Instytut na dwa oddzielne: Instytut Pedagogiki i Instytut Psychologii. Instytut Pedagogiki prowadził studia pedagogiki m.in. w specjalności: pedagogika przedszkolna i pedagogika szkolna. Prowadzono także studia drugiego stopnia dla absolwentów wyższych szkół nauczycielskich w zakresie pedagogiki szkolnej i resocjalizacyjnej.

- We wrześniu 1976 r. powołano Wydział Pedagogiki i Psychologii z siedzibą przy obecnej ul. Grażyńskiego 53, którego pierwszym dziekanem został doc. dr Henryk Gąsior (1976-1981). Na Wydziale kształci się obecnie nauczycieli przedszkolnych i wczesnoszkolnych na następujących specjalnościach: zintegrowana edukacja wczesnoszkolna i wychowanie przedszkolne, zintegrowana edukacja wczesnoszkolna i edukacja informatyczna oraz zintegrowana edukacja wczesnoszkolna i oligofrenopedagogika. Warto dodać, że już w 1978 r. na Uniwersytecie Śląskim sekcje nauczycielskie istniały na 20 kierunkach studiów stacjonarnych.

W swej działalności naukowo-badawczej, dydaktycznej oraz organizacyjnej obecny Instytut Pedagogiki Uniwersytetu Śląskiego nawiązuje do szczytnych tradycji kształcenia nauczycieli oraz rozwijania myśli pedagogicznej nie tylko na Śląsku czy w Polsce, ale także w całej Europie, zapoczątkowanych przez Instytut Pedagogiczny w 1928 r., którego czujemy się duchowymi spadkobiercami.

Opracował
Stanisław Juszczyk