2 marca w Sali Sejmu Śląskiego odbyła się konferencja "Deficyty badań śląskoznawczych". Jej uczestnicy - wybitni badacze i znawcy problematyki śląskiej, reprezentanci środowisk naukowych - uniwersytetów z Ostrawy, Opawy, Wrocławia, Katowic oraz Akademii Ekonomicznej w Katowicach, Politechniki Śląskiej i Państwowego Instytutu Naukowego - Instytutu Śląskiego w Opolu, dyskutowali o "białych plamach" w badaniach nad regionem, którego obszar określili w jego historycznych granicach - od niemieckiego Gorlitz po czeski Krnov i Opawę.

Spotkanie zostało zorganizowane przez Konferencję Rektorów Uniwersytetów Śląskich w Katowicach, Instytut Socjologii Uniwersytetu Śląskiego, uniwersytety we Wrocławiu i Opolu oraz Międzynarodowe Centrum Studiów Śląskich. W obradach uczestniczyli: metropolita katowicki arcybiskup Damian Zimoń, wojewoda śląski Zygmunt Łukaszczyk, wicemarszałek województwa śląskiego Piotr Spyra.

Konferencję otworzył JM Rektor UŚ prof. zw. dr hab. Wiesław Banyś

Prowadzący konferencję, przewodniczący Rady Naukowo-Programowej Międzynarodowego Centrum Studiów Śląskich, prof. zw. dr hab. Marek S. Szczepański, tłumaczył wybór tematu spotkania złożonością problemów tego regionu w kontekście historycznych, socjologicznych, ekonomicznych i społecznych uwarunkowań oraz koniecznością zintensyfikowania badań i zmniejszenia liczby "białych plam".

- Badania takie muszą się odnosić do całości Śląska, rozumianej transgranicznie, muszą mieć one wymiar porównawczy i wykorzystać perspektywę wielu dyscyplin naukowych. Spotykamy się w Sali Sejmu Śląskiego, miejscu naznaczonym historią tego regionu i panteonem jego bohaterów - mówił profesor.

Wyraził też nadzieję, że spotkanie może przyczynić się do tego, aby istniejące od dwóch lat Międzynaro-dowe Centrum Studiów Śląskich stało się miejscem skupienia badań śląskoznawczych i początkiem tworzenia społeczeństwa sieciowego (network society).

- Potrzebujemy sieci ludzi i instytucji pochylonych nad Śląskiem po to, aby obraz Śląska oraz jego projekcje w przyszłych dekadach były jak najpełniejsze... Nie jest tak źle, jak chcieliby pesymiści, ani tak dobrze, jak chcieliby optymiści. Jestem pewien, że konferencja przyczyni się do nazwania tych najgłębszych deficytów.

J.M. Rektor Uniwersytetu Śląskiego i jednocześnie przewodniczący Konferencji Rektorów Uniwersytetów Śląskich, prof. zw. dr hab. Wiesław Banyś otwierając spotkanie przypomniał: - Konferencja ta wpisuje się w obchody 40-lecia Uniwersytetu Śląskiego. Jest oczywiste, że Uczelnia, która powstała na tej ziemi i dla tej ziemi, jako jeden z elementów swojej misji ma wpisane badania nad Śląskiem i całym regionem, wszędzie tam, gdzie znajdują się jej wydziały.

Przewodniczący KRUŚ zachęcał naukowców do wpisywania badań śląskoznawczych w krajowe i unijne programy badawcze.

- To właśnie kwestia pamięci i kwestia tożsamości Śląska są tymi elementami, które świetnie wpisują się w priorytety Krajowego Programu Badań Naukowych. Bardzo gorąco zachęcam, abyśmy w ramach Konferencji Rektorów Uniwersytetów Śląskich i Międzynarodowego Centrum Studiów Śląskich postarali się, by nasze projekty mogły uzyskać finansowanie z Krajowego Programu Badań Naukowych i Prac Rozwojowych. Bez wątpienia, gdy wszystkie uczelnie skupione w KRUŚ będą działać razem, mamy zdecydowanie większe szanse, niż wtedy gdybyśmy występowali osobno. Istnieje także wielki obszar tematyczny możliwy do finansowania w ramach tego programu, a dotyczy on interdyscyplinarnych systemów interaktywnej informacji naukowej i naukowo-technicznej. I właśnie te wszystkie problemy, o których tu dziś będziemy dyskutować: z jednej strony deficyty badawcze, a z drugiej istniejące osiągnięcia, wymagają zdecydowanie lepszego rozpropagowania. Obecny dostęp do informacji nie jest zadowalający. Dlatego zachęcam gorąco, aby w ramach interdyscyplinarnego systemu interaktywnej informacji, a więc opartej na wszelkiego typu nośnikach informacyjnych, spróbować zbudować jedną bibliotekę cyfrową, dysponującą jak najpełniejszą wiedzą o Śląsku i śląskości.

"Białe plamy", jak stwierdzali naukowcy, dotyczą różnych dziedzin nauki - począwszy od historii, literatury, architektury i urbanistyki, poprzez folklor, językoznawstwo, historię sztuki a skończywszy na geografii społecznej, studiach regionalnych i socjologii. Wielokrotnie podkreślano, że nadal badania koncentrują się na wybranych obszarach Śląska, a nazbyt rzadko postrzegają go jako całość. Jedną z trudności w badaniach stanowi także słaba orientacja w istniejących źródłach oraz duże ich rozproszenie w archiwach polskich, czeskich, niemieckich a nawet rosyjskich. Wiele jest także do nadrobienia w dziedzinie badań biograficznych znanych Ślązaków.

O niedostatkach w dziedzinie badań historycznych mówił prof. zw. dr hab. Marek Czapliński z Uniwersytetu Wrocławskiego, temat ten kontynuował z czeskiej perspektywy prof. PhDr. Zdenek Jirasek z Uniwersytetu w Opawie, prof. zw. dr hab. Krzysztof Biliński z Uniwersytetu Wrocławskiego zajął się niedostatecznym stanem badań literaturoznawczych, prof. zw. dr hab. Andrzej Niezabitowski z Politechniki Śląskiej swoje wstąpienie poświęcił deficytom w zakresie badań urbanistyki i architektury, "białe plamy" w historii sztuki, przedstawiła prof. zw. dr hab. Ewa Chojecka z Uniwersytetu Śląskiego, dr hab. Janina Hajduk-Nijakowska z Uniwersytetu Opolskiego wskazała braki w zakresie badań folkloru śląskiego, dr hab. Jolanta Tambor z Uniwersytetu Śląskiego referowała problemy językoznawstwa, poziomowi studiów regionalnych poświęcili swoje wystąpienie prof. zw. dr hab. Andrzej Klasik i prof. zw. dr hab. Florian Kuźnik z Akademii Ekonomicznej w Katowicach, o lukach badawczych w dziedzinie geografii społecznej mówił prof. zw. dr hab. Krystian Heffner z Akademii Ekonomicznej w Katowicach, a prof. dr hab. Wojciech Świątkiewicz z Uniwersytetu Śląskiego podsumował stan badań w zakresie socjologii.

Prof. zw.dr hab. Janusz Janeczek, JM Rektor Uniwersytetu Śląskiego w Opawie doc. PhDr. Rudolf Zacek, Dr i honorowy przewodniczący KRUŚ prof. PhDr. Zdenek Jirasek, CSc. (Uniwersytet Ślaski w Opawie)

Podczas konferencji zbierano podpisy pod rezolucją w sprawie dostępu do dokumentów dotyczących powstań śląskich, które zostały wywiezione na początku II wojny światowej. Obecnie część ich znajduje się w Centralnym Archiwum Wojskowym w Warszawie, część w Instytucie Józefa Piłsudskiego w Nowym Jorku. Autorzy rezolucji pragną, aby Archiwum Powstań Śląskich zostało wydane drukiem.