Magnificencjo Wysoki Senacie Dostojny Doktorancie Szanowni Państwo!

Przypadł mi w udziale zaszczytny obowiązek pełnienia funkcji promotora w przewodzie o nadanie tytułu doktora honoris causa Uniwersytetu Śląskiego wybitnemu slawiście i językoznawcy, Profesorowi Kazimierzowi Polańskiemu. Wielki to dla mnie honor. Znam Go bowiem od czterdziestu lat. Od 1968 roku pracujemy razem w tych samych Uniwersytetach i Uczelniach. Z ogromną przeto satysfakcją skorzystać dziś mogę z nabytej przez ten okres wiedzy o tym wybitnym uczonym i niezwykłym człowieku, przedstawiając Go jako laudator. Wdzięczny więc jestem Prześwietnemu Senatowi, że dał mi szansę publicznego wyrażenia swojej opinii i możliwość dania o Nim świadectwa prawdy.

Wysoki Senat Uniwersytetu Śląskiego powierzył sporządzenie recenzji o osiągnięciach Kandydata trzem wybitnym językoznawcom, prof. Jackowi Fisiakowi z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, prof. Stanisławowi Kochmanowi z Uniwersytetu Opolskiego oraz prof. Romanowi Laskowskiemu z Uniwersytetu Jagiellońskiego. Ich opinie szczegółowo i bardzo wysoko oceniły osiągnięcia Profesora Kazimierza Polańskiego.

Nam, w Uniwersytecie Śląskim, Profesor Kazimierz Polański jawi się przede wszystkim jako twórca śląskiej neofilologii.

Związany jest z tą Uczelnią od 1973 roku, gdy Uniwersytet Śląski obchodził swoje pięciolecie. Jest współtwórcą Wydziału Filologicznego i twórcą neofilologii. Na nowo powstałym Wydziale Filologicznym zorganizował Instytut Filologii Obcych, a następnie, po jego podziale, Instytut Filologii Angielskiej i Językoznawstwa Ogólnego.

od lewej: prof. zw. dr. hab. J. Fisiak, laudator prof. zw. dr hab. Janusz Arabski, prof. dr hab. R. Molencki, JM Rektor UŚ prof. zw. dr hab. Wiesław Banyś

Ciesząc się olbrzymim uznaniem swojego środowiska w kraju i za granicą, zgromadził zespół neofilologów i kształcił adeptów językoznawstwa. W krótkim czasie stworzył tutaj liczący się ośrodek neofilologiczny.

Byłem jednym z pierwszych, którzy ośrodek ten tworzyli pod Jego kierunkiem. Byłem świadkiem Jego pionierskich wysiłków, aby w tych trudnych czasach i warunkach założyć praktycznie od podstaw uniwersytecki ośrodek.

Swą życzliwością i radą Mistrza stworzył atmosferę zaufania i tylko dzięki Niemu i dla Niego przybyliśmy tu, aby tworzyć nowe, nowoczesne kierunki studiów. Jego troska o ludzi wykraczała poza sferę zawodową i dotyczyła spraw życia codziennego, bez czego skupienie się na sprawach zawodowych i naukowych nie byłoby dla nas możliwe.

Na ówczesnej mapie Polski Śląsk i Zagłębie były miejscem bogatych zasobów gospodarczych i ekonomicznych, w stosunku do których brakowało potencjału naukowego, a w szczególności humanistycznego. Kazimierz Polański świadom był tej dysproporcji i przyjął na siebie misję tworzenia nowego ośrodka humanistycznego, wypełniającego lukę w tej ogromnej, największej chyba w Europie, aglomeracji bez własnego, proporcjonalnie dużego ośrodka uniwersyteckiego.

Z Katowicami związany był już od 1957 roku, gdy podjął zajęcia w ówczesnej Wyższej Szkole Pedagogicznej. Dojeżdżał z Krakowa, gdzie zatrudniony był w Pracowni Słownika Prasłowiańskiego PAN. W latach 1968-1973 był docentem i wicedyrektorem prężnie rozwijającego się wtedy Instytutu Filologii Angielskiej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Zdobyte tam doświadczenia i obserwacje wykorzystał we właściwy sposób na Śląsku. Imponowała nam przede wszystkim Jego pozycja naukowa, Jego talent i pasja tworzenia.

Naukowo Kazimierz Polański ukształtowany został przez krakowską szkołę filologiczną i słynną krakowską slawistykę na Uniwersytecie Jagiellońskim. Po magisterium z filologii słowiańskiej w 1955 roku, z podziwu godną regularnością - co 6 lat - zdobywał następny stopień lub tytuł. W 1978 roku został profesorem zwyczajnym.

Rozprawa doktorska z 1961 roku, wydana pt. Składnia zdania złożonego w języku górnołużyckim, oceniona została jako praca wybitna. Zawierała nie tylko syntaktyczny opis języka górnołużyckiego, ale była ważnym wkładem do teorii składni (prof. Roman Laskowski). Prof. Kazimierz Polański jest najwybitniejszym znawcą wymarłego już w XVIII wieku języka połabskiego, języka Słowian połabskich. Złożona właśnie do druku Gramatyka języka połabskiego jest dziełem życia. Poprzedziły ją - z tej samej dziedziny - Morfologia zapożyczeń niemieckich w języku połabskim (1962) i Słownik etymologiczny języka Drzewian połabskich (1962-1964). W zakresie języków połabskiego i górnołużyckiego, jest niekwestionowanym światowym autorytetem.

Jest także autorem wielu ważnych prac polonistycznych z zakresu składni i syntaktyki leksykalnej. W latach 1966-1975 opublikował ich szereg, stosując do opisu języka polskiego nowy wtedy model gramatyki transformacyjno-generatywnej. Jest więc prekursorem zastosowania i ukazania walorów modelu generatywnego do opisu współczesnej polszczyzny. Model ten, stworzony dla angielszczyzny, wymagał wielu adaptacji do opisu języka polskiego.

W środowisku językoznawców najszerzej jest znany ze swych monumentalnych dzieł słownikowych i encyklopedii. Jest współredaktorem Słownika terminologii językoznawczej i Encyklopedii języka polskiego. Pod Jego redakcją powstały A Terminological Dictionary of Algebraic Linguistics i dwa wydania Encyklopedii językoznawstwa ogólnego. Jest autorem 150 publikacji naukowych, w tym 11 książkowych. Powszechnie znany jest Jego wkład do nauki światowej.

Jako wybitny slawista był czterokrotnie profesorem wizytującym w Yale University. Wykłady gościnne prowadził w wielu renomowanych uniwersytetach europejskich i amerykańskich, m.in. w Harvard University, Columbia University, University of California, University of Pennsylvania.

Profesor Kazimierz Polański jest rzeczywistym członkiem Polskiej Akademii Nauk. Przez kilka kadencji pełnił funkcję przewodniczącego Komitetu Językoznawstwa PAN oraz Rady Naukowej Instytutu Słowianoznawstwa PAN. Jest też członkiem Polskiej Akademii Umiejętności.

Przez cztery kadencje był członkiem zespołu Komitetu Badań Naukowych. Przez dwadzieścia lat był członkiem Centralnej Komisji Kwalifikacyjnej i jej następczyni, Centralnej Komisji ds. Tytułu Naukowego i Stopni Naukowych. Uniwersytet Jagielloński wyróżnił Go tytułem honorowego profesora. Dwukrotnie został Mu nadany tytuł doktora honoris causa - w roku 2003 przez Uniwersytet Opolski, a w 2004 przez Akademię Pedagogiczną w Krakowie.

Od 1975 roku jest delegatem Polski do Międzynarodowego Stałego Komitetu Lingwistów w Leiden (Holandia).

Przez wiele lat był redaktorem naczelnym Biuletynu Polskiego Towarzystwa Językoznawczego, najważniejszego w Polsce pisma językoznawczego. Jest założycielem i redaktorem Linguistica Silesiana, czasopisma lingwistycznego o międzynarodowej renomie.

Profesor Kazimierz Polański jest organizatorem nauki i wychowawcą kilku pokoleń językoznawców. Wypromował ponad 30 doktorów. Wielu z nich jest już profesorami, dla których zawsze będzie Mistrzem. Napisał setki recenzji doktorskich, habilitacyjnych i w przewodach profesorskich. Prof. Roman Laskowski zaznaczył w swojej opinii, że już na przełomie lat 50. i 60. mgr Kazimierz Polański był "współinicjatorem i jednym z najaktywniejszych uczestników prowadzonego pod patronatem śp. prof. Tadeusza Milewskiego konwersatorium lingwistycznego poświęconego najnowszym osiągnięciom językoznawstwa teoretycznego. O randze tego konwersatorium i jego znaczeniu dla polskiej lingwistyki może świadczyć chociażby to, że od uczestnictwa w nim rozpoczęło się kilka znakomitych karier profesorskich na krajowych i zagranicznych katedrach".

Na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza Profesor Kazimierz Polański pełnił funkcję prodziekana Wydziału Filologicznego i wicedyrektora Instytutu Filologii Angielskiej. Organizował tam program badawczy z zakresu polsko-angielskich studiów kontrastywnych. Następny był Uniwersytet Śląski. W 1990 roku objął kierownictwo najbardziej prestiżowej katedry językoznawstwa w Polsce - Katedry Językoznawstwa Ogólnego i Indoeuropejskiego Uniwersytetu Jagiellońskiego. Od trzech lat pracuje na stanowisku profesora zwyczajnego w Wyższej Szkole Zarządzania Marketingowego i Języków Obcych w Katowicach.

Bez względu na zajmowane stanowisko aktywnie uczestniczy w życiu naukowym i naukowej debacie. Z tego znany jest w środowisku.

Ten ogrom pracy i talentu Doktoranta, który tu przedstawiłem zaledwie w ogólnym zarysie, został utrwalony, opublikowany i zarejestrowany. Będzie Go więc sławił, ale sławić trzeba także inne przymioty Profesora.

Pamiętać trzeba, że cały ten wysiłek wspierany talentem wykonany został przez człowieka, którego bardzo cenimy za jego życzliwość. Tę cechę wymieniają również opinie Panów Recenzentów. Życzliwość jest bowiem ważnym i twórczym elementem Jego działalności. Ona zjednywała Mu ludzi i była główną przyczyną jego organizacyjnych sukcesów. Pochodzi przecież z Kresów, a ludzie stamtąd słyną z życzliwości.

Zawsze miał czas na rozmowę o sprawach naukowych. Troszczył się o losy doktorantów. Do liczby formalnie wypromowanych doktorów trzeba dodać dziesiątki tych, których z czystej życzliwości i zainteresowania tematem konsultował i wspierał radą specjalisty. Za ten czas wielu - nie tylko doktorantom - poświęcony, za tę energię, empatię i twórczą życzliwość odpłacamy ciągle sowicie i z naddatkiem naszą wdzięcznością, naszym dla Niego uznaniem i podziwem.

Jego dorobek jest budującym przykładem ludzkich możliwości i optymistycznym sygnałem, by szukać takiego potencjału u siebie.

W uznaniu Twych wybitnych zasług Wysoki Senat Uniwersytetu Śląskiego postanowił nadać Tobie, Dostojny Doktorancie, tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Śląskiego.

Z całego serca wniosek ten popieramy.