Poczatkiem obecnego Wydzialu Techniki bylo powolanie w roku 1959 z inicjatywy ownczesnego Rektora Wyzszej Szkoly Pedagogicznej w Katowicach Prof. dr hab. Jozefa Pietera, nowego kierunku ksztalcenia - wychowanie techniczne. Kierunek ten powstal na Wydziale Matematyki , Fizyki i Chemii, a jego zadaniem bylo przygotowywanie nauczycieli do szkol ogolnoksztalcacych do nauczania przedmiotu wychowanie techniczne. W owym czasie byl to nowatorski kierunek, jedyny w kraju, utworzony w zwiazku z reforma oswiaty, dla nowoczesnego, politechnicznego ksztalcenia mlodziezy. Do realizacji nauczania utworzono na Wydziale Mat.- Fiz.- Chem. Sekcje, poczatkowo skladajaca sie z dwoch, a nastepnie z czterech Katedr i dwoch Zakladow. Organizatorem i Kierownikiem Sekcji byl Prof. dr hab. inz. Marian Janusz, pracownik Politechniki Slaskiej. W roku 1964, Zarzadzeniem Ministra Oswiaty, Sekcja przeksztalcona zostala w samodzielny Wydzial Wychowania Technicznego. Pierwszym Dziekanem Wydzialu zostal Prof. dr hab. inz. M. Janusz. Z chwila powstania Uniwersytetu Slaskiego, Wydzial wszedl w nowa strukture organizacyjna Uczelni, zmieniajac w roku 1971 swa nazwe na obecna - Wydzial Techniki.

W okresie swojej 30-letniej dzialalnosci Wydzial przechodzil rozne zmiany organizacyjne. Powstawaly nowe kierunki ksztalcenia (mechaniczny, elektryczny, informacji naukowo-technicznej, materialoznawstwa), utworzono studia wieczorowe i zaoczne dla czynnych nauczycieli, powstawaly nowe laboratoria naukowe i dydaktyczne, nawiazano wspolprace z przemyslem, prowadzono prace naukowo-badawcze, wielu pracownikow uzyskalo stopnie doktorskie. Dziekanami Wydzialu byli kolejno: doc. dr inz. Slawomir Wilk, prof. dr hab. inz. Jozef Wasowski, doc. dr Jerzy Siechowski, doc. dr Julian Dudek, prof. dr hab. inz. Jan Piecha, prof. dr hab. inz. Henryk Morawiec i obecnie prof. dr hab. Eugeniusz Lagiewka.

Przelomowym dla Wydzialu byl rok 1982, kiedy to przylaczono do niego Instytut Fizyki i Chemii Metali, dotychczasowa jednostke Wydzialu Mat.- Fiz.- Chem. Uniwersytetu Slaskiego. Spowodowalo to radykalne wzmocnienie kadrowe Wydzialu oraz rozwoj dzialalnosci naukowo-badawczej. W chwili obecnej Wydzial sklada sie z nastepujacych jednostek: Instytut Fizyki i Chemii Metali, Instytut Problemow Techniki, Instytut Informatyki Stosowanej i Biblioteka Wydzialowa. Na Wydziale jest zatrudnionych 16 profesorow i doktorow habilitowanych, 51 doktorow adiunktow i starszych wykladowcow, 50 magistrow asystentow oraz 62 pracownikow inzynieryjno-technicznych, z ktorych wieksznosc ma wyzsze wyksztalcenie a niektorzy stopnie doktorskie. Wydzial posiada od roku 1987 prawa doktoryzowania na stopien doktora nauk technicznych w zakresie inzynierii materialowej.

KIERUNKI BADAN

W badaniach naukowych uksztaltowaly sie na Wydziale takie oto kierunki:

- nauka o materialach i przemianach w nich zachodzacych oraz o zjawiskach powierzchniowych majacych znaczenie praktyczne,

- dynamika i diagnostyka systemow cyfrowych i elektromechanicznych,

- bazy danych i bazy wiedzy w systemach uzytkowych,

- komputerowe wspomaganie badan naukowych i procesu dydaktycznego,

- organizacyjno-prawne zagadnienia dzialalnosci informatycznej.

Realizowane w tych zakresach prace w zespolach fizykow, chemikow, materialoznawcow, elektronikow, informatykow i krystalografow oraz prawnikow, uznawane sa w srodowisku jako liczace sie zarowno w badaniach podstawowych jak i aplikacyjnych. Wynikiem dotychczasowej dzialalnosci badawczej jest wydanie ponad 1100 publikacji, z czego blisko jedna trzecia to artykuly opublikowane w czasopismach zagranicznych o miedzynarodowym obiegu. O oryginalnosci niektorych rozwiazan swiadczy liczba 94 patentow uzyskanych przez pracownikow, z czego polowa uzyskala wdrozenie w roznych dzialach gospodarki, nauki i przemyslu. Pracownicy Wydzialu realizuja prace w ramach badan statutowych, wlasnych i grantow, ze srodkow przyznanych przez Komitet Badan Naukowych. Do najwazniejszych osiagniec zaliczyc nalezy wyniki uzyskane z zakresu badan metali z pamiecia ksztaltu, stali dla potrzeb przemyslu chemicznego, warstw wierzchnich dla skojarzen slizgowych maszyn i urzadzen, ceramik ferro- i piezzoelektrycznych, diagnostyki silnikow malej mocy, systemow atestacji stanowisk roboczych w przemysle hutniczym, organizacji informacji dla administracji terenowej oraz opracowanie szeregu programow komputerowych dla wspomagania procesu dydaktycznego i badawczego.

W zakresie badan metali z pamiecia ksztaltu, opracowano oryginalne klamry dla leczenia zlaman zuchwy. Przeprowadzone zabiegi operacyjne w Slaskiej Akademii Medycznej wykazaly pelna przydatnosc proponowanego sposobu leczenia. Zaprojektowane modele robotow, silnikow i czujnikow przeciwpozarowych z elementami ze stopow z pamiecia ksztaltu, zostaly opatentowane i trwaja prace nad ich rozpowszechnieniem. Opracowano nowe, tansze gatunki stali dla przemyslu chemicznego oraz metody kontroli stopnia zuzycia rur armatury chemicznej. Z zakresu doboru materialow dla skojarzen slizgowych opracowano i zoptymalizowano warunki uzyskiwania anodowych warstw tlenkowych na stopach aluminium do wspolpracy z politetrafluoroetylenem w warunkach tarcia technicznie suchego i smarowania oszczednego. Rozwiazanie to znalazlo zastosowanie w produkcji sprezarek powietrza do agregatow chlodniczych. Badania materialow ceramicznych pozwolily opracowac szereg nowych skladow tych materialow w postaci masywnej i cienkich warstw wykazujacych nowe wlasciwosci i mogacych znalezc zastosowanie w konstrukcji przetwornikow sygnalow. We wspolpracy z Fabryka Silnikow "Silma" opracowano stanowisko diagnostyczne urzadzen produkowanych przez Fabryke. Opracowano system atestacji stanowisk roboczych w przemysle hutniczym. Obecnie trwaja prace nad systemami informacji dla potrzeb administracji panstwowej i terenowej, w tym systemu informacji o terenie. Programy komputerowe dla dydaktyki i badan naukowych znalazly zastosowanie w nauczaniu krystalografii, fizyki, chemii, elektrotechniki, elektroniki oraz w pracach naukowo-badawczych prowadzonych na Wydziale. Umozliwiaja one automatyzacje pomiarow i ich opracowywanie.

Baza aparatury naukowo-badawczej Wydzialu jest dosc bogata lecz nie najnowszej generacji. Wydzial posiada: mikroskop elektronowy firmy Jeol, dyfraktometr rentgenowski firmy Philips, mikroanalizator rentgenowski firmy Jeol, deriwatograf firmy Mettler, maszyne wytrzymalosciowa firmy Instron, spektrometr Mossbauera firmy Elektronika Jadrowa oraz szereg laboratoriow do pomiarow wlasnosci elektrycznych, magnetycznych, tarcia wewnetrznego, anihilacji pozytonow, wlasnosci mechanicznych i inne. W ostatnich latach udalo sie zakupic nowa aparature typu unikalnego, tj. dyfraktometr rentgenowski z licznikiem pozycyjnie czulym firmy Inel, spektrometr Augera, mikrokalorymetr oraz spektrometr anihilacji pozytonow. W najblizszym czasie, dzieki pozyskaniu srodkow z Fundacji Nauki Polskiej Wydzial wzbogaci sie o nowoczesny wysokorozdzielczy, transmisyjny mikroskop elektronowy firmy Jeol.

Wydzial Techniki wspolpracuje na roznym szczeblu z osrodkami zagranicznymi takimi jak: Uniwersytet w Rostowie, Instytut Max-Plancka w Stuttgardzie, Uniwersytet Thessaloniki, Uniwersytet VI w Paryzu, Uniwersytet w Olomuncu, Work Research Centr w Kopenhadze, Ausbildungspartnerschaft w Hamburgu, Uniwersytet w Barcelonie i inne. Pracownicy Wydzialu dzialaja w miedzynarodowych Towarzystwach i organizacjach naukowych takich jak: Miedzynarodowa Unia Krystalografii, Komisja Dyfrakcji Proszkowej, Amerykanskie Towarzystwo Ceramiczne, Tribologiczne, Badan Materialow oraz krajowych: Komitet Nauki o Materialach PAN, Komitet Krystalografii PAN, Towarzystwo Chemiczne, Fizyczne, Ceramiczne, Informatyczne i inne. Na Wydziale znajduje sie redakcja czasopisma PAN "Archiwum Nauki o Materialach".

Wydzial organizuje cyklicznie co dwa lata, poczawszy od roku 1978 Miedzynarodowa Konferencje "Krystalografia Stosowana" oraz corocznie we wspolpracy z Instytutem Podstaw Informatyki PAN konferencje na temat zastosowan informatyki. W roku 1990 i 1992 zorganizowano dwie szkoly letnie nt. "Metoda Rietvelda" z wykladowcami zagranicznymi, w ktorej uczestniczylo ponad 100 osob.

REORGANIZACJA DYDAKTYKI

Dzialalnosc dydaktyczna Wydzialu po przeprowadzeniu reorganizacji w roku 1992 polega na prowadzeniu studiow dziennych magisterskich na kierunku wychowanie techniczne w zakresie specjalnosci: technika i informatyka, materialoznawstwo i ochrona patentowa w technice oraz wyzszych studiow zawodowych, z dyplomem licencjatu, na kierunku informatyka. Dla czynnych nauczycieli, absolwentow Studiow Nauczycielskich w zakresie praca-technika, prowadzone sa 3, 5 letnie wyrownawcze zaoczne studia magisterskie na kierunku wychowanie techniczne. Przeprowadzona reorganizacja kierunkow i siatek studiow spowodowala znaczny wzrost liczby kandydatow ubiegajacych sie o studiowanie na Wydziale. W roku 1993 przyjeto na pierwszy rok studiow 360 studentow, natomiast w roku 1994 liczbe 430 studentow. Obecnie na Wydziale studiuje ponad 1150 studentow na studiach dziennych i zaocznych.

Oprocz zasadniczej dzialalnosci dydaktycznej, Wydzial prowadzi szereg Studiow Podyplomowych zwiazanych z aktualnym zapotrzebowaniem. Dla nauczycieli prowadzone jest: Studium Podyplomowe Informatyki (3 semestry), Studium Podyplomowe Zastosowan Informatyki w Technice i Dydaktyce (3 semestry), Wakacyjne Studium Podyplomowe Informatyki (6 tygodni), dla pracownikow biur patentowych Studium Doksztalcania Rzecznikow Patentowych (2 semestry) oraz kursy komputerowe dla doroslych. W roku 1993/94 na Studiach Podyplomowych bylo ponad 150 sluchaczy oraz przeprowadzono na zlecenie Rejonowego Urzedu Pracy w Sosnowcu 7 kursow, kazdy szesciotygodniowy, z zakresu obslugi komputerow i zastosowan informatyki w biurach administracji przedsiebiorstw, bankach, handlu dla osob poszukujacych pracy i pragnacych sie przekwalifikowac. W sumie kursy te ukonczylo ponad 200 osob, z ktorych juz ponad polowa podjela prace w nowym zawodzie.

Ostatnio w porozumieniu i przy wydatnej pomocy finansowej Zarzadu Okregu Katowickiego Polskiego Zwiazku Niewidomych rozpoczeto ksztalcenie osob z wadami wzroku na kierunku informatyka, tworzac dla nich specjalistyczne stanowiska dydaktyczne. Sadzimy, ze w przyszlosci bedzie mozliwe utworzenie specjalistycznego kierunku, co byloby wielka pomoca Wydzialu dla tej grupy spolecznej.

Wydzial Techniki aktywnie wspolpracuje ze szkolnictwem srednim zawodowym i ogolnoksztalcacym. W ramach podpisanych umow patronackich z Zespolem Szkol Techniczno-Handlowych w Bedzinie, Liceum Ogolnoksztalcacym im. E. Plater w Sosnowcu, Technicznymi Zakladami Naukowymi w Dabrowie Gorniczej, uczniowie szkol maja mozliwosc korzystania z wydzialowych laboratoriow dydaktycznych, pracownicy Wydzialu pomagaja w prowadzeniu autorskich klas o profilu matematyczno-informatycznym lub techniczno-informatycznym, najzdolniejsi uczniowie moga brac udzial w zajeciach dla studentow. Taka wspolpraca umozliwia pozyskiwanie przyszlych studentow, podnosi poziom nauczania w szkolach oraz umozliwia odbywanie praktyk pedagogicznych studentom Wydzialu - przyszlym nauczycielom.

WLASNYMI SILAMI

Zwiekszone zadania dydaktyczne Wydzialu nie bylyby mozliwe bez wlaczenia sie do ich realizacji czesci doswiadczonej kadry inzynieryjno-technicznej, zmodernizowaniu i utworzeniu nowych laboratoriow dydaktycznych. Wydzial stara sie pozyskiwac wlasne srodki finansowe prowadzac odplatne studia zaoczne, podyplomowe i roznego rodzaju kursy doksztalcajace. Dzieki tej dzialalnosci zakupiono sprzet komputerowy do 4 nowych laboratoriow 6-cio i 8-stanowiskowych, wyposazajac je w komputery PC IBM 386 i 486 DX, zmodernizowano pracownie: techniczno-metodyczne z zakresu elektroniki, technologii, zastosowan informatyki, tworzy sie laboratorium do nauczania automatyki i robotyki, podlaczono siec Internetu do pomieszczen Instytutow i Biblioteki oraz skomputeryzowano Dziekanat wlaczajac go w administracyjna siec Uczelni. Koszty tych inwestycji przekraczaja 1. 400 mil. zlotych, z czego 80% pokryto ze srodkow wypracowanych przez Wydzial, a reszte otrzymano z budzetu Uczelnia. Wypracowanie tej kwoty przez Wydzial bylo mozliwe dzieki zaangazowaniu i ofiarnosci jego pracownikow, ktorzy podejmuja dodatkowe zadania za minimalne wynagrodzenie przeznaczajac srednio 30-40% wplywow na zakup i modernizacje aparatury sluzacej wszystkim pracownikom i studentom Wydzialu.

W okresie 30-letniej dzialalnosci Wydzial Techniki ukonczylo 3420 absolwentow, z ktorych wiekszosc znalazla zatrudnienie w szkolach ogolnoksztalcacych i zawodowych jako nauczyciele przedmiotow technicznych cieszacy sie dobra opinia. Czesc absolwentow zajmuje sie rowniez podnoszeniem kwalifikacji w systemie pozaszkolnym oraz jest zatrudniona w roznych dzialach gospodarki, nauki i przemyslu. Wsrod absolwentow Wydzialu sa profesorowie i doktorzy nauk technicznych zatrudnieni w wyzszych uczelniach i instytutach naukowo-badawczych. Wielu absolwentow zajmuje kierownicze stanowiska w administracji oswiatowej jako wizytatorzy, pracownicy Wojewodzkich Osrodkow Metodycznych, Dyrektorzy Szkol oraz w administracji samorzadowej na stanowiskach prezydentow i burmistrzow.

Zachodzace przemiany w kraju i przechodzenie do gospodarki rynkowej powoduje szybko zmieniajace sie zapotrzebowanie na rynku pracy na roznych specjalistow. Stad wynika koniecznosc szerokoprofilowego ksztalcenia absolwentow studiow wyzszych, tak by w miare krotkiego okresu czasu nabywali aktualnie potrzebna specjalnosc. Biorac to pod uwage, przeprowadzona modyfikacja programow i siatek studiow rozszerza przedmioty z zakresu fizyki, matematyki, chemii, informatyki, ktore stanowia podstawe dla nauczania takich przedmiotow jak materialoznawstwo, mechanika, elektronika, elektrotechnika i inne. Nie zawezajac mozliwosci zatrudnienia absolwentow tylko jako nauczycieli dla szkolnictwa i pracownikow instytucji naukowo-badawczych, wprowadzono w siatkach studiow elementy prawa, zarzadzania i organizacji, ekonomii i inne. Przedmioty te maja umozliwic absolwentowi Wydzialu zatrudnienie w roznych dziedzinach dzialalnosci spolecznej i latwe przekwalifikowania. Doswiadczenia naszej dotychczasowej dzialalnosci dydaktycznej pokazuja, ze absolwenci Wydzialu Techniki latwo adaptuja sie w roznych podmiotach gospodarczych i szkolnictwie.

Codzienna trudnoscia w dzialalnosci Wydzialu jest jego znaczne rozbicie lokalowe. Jednostki organizacyjne Wydzialu mieszcza sie w Katowicach i Sosnowcu, przy czym w Sosnowcu w czterech roznych budynkach znajdujacych sie od siebie w znacznej odleglosci. Budynki w Sosnowcu przy ulicach Zeromskiego, 3-Maja i Snieznej, nie byly budowane jako pomieszczenia dla wyzszej uczelni, a jedynie adaptowane dla tych potrzeb. W momencie otrzymania ich przez Wydzial byly juz znacznie wyeksploatowane, a obecnie ich stan techniczny sprawia coraz wiecej klopotow, pochlaniajac corocznie znaczne srodki budzetowe Uniwersytetu na ich remonty i konserwacje. Stad problemem zarowno dla Wladz Uczelni jak i Wydzialu staje sie uzyskanie jak najszybciej nowych pomieszczen.

Dalsza dzialalnosc i rozwoj Wydzialu Techniki jako jednostki Uniwersytetu zalezy od tego w jakim stopniu bedzie on realizowal zapotrzebowanie spoleczne na ksztalcenie i badania naukowe. Realizacja tego zapotrzebowania zalezy oczywiscie od kadry naukowo-dydaktycznej Wydzialu i umiejetnosci organizacyjnych jego wladz. Dotychczasowa historia Wydzialu pokazala, ze jego pracownicy utozsamiali sie zawsze z Wydzialem i potrafili wspoltworzyc kierunki rozwojowe odpowiadajace zachodzacym zmianom gospodarczym w kraju i zapotrzebowaniu spolecznemu.

W najblizszej przyszlosci najwazniejszym celem Wydzialu powinna byc dalsza rozbudowa i modernizacja laboratoriow naukowych oraz utworzenie drugiego stopnia studiow - magisterskich na kierunku informatyka. Osiagnieciem Wydzialu na jego jubileusz 35 lat dzialalnosci, ktory bedzie w roku 1999 - powinno byc uzyskanie praw habilitacyjnych w zakresie nauk technicznych, co usytuowaloby go wsrod pelnoakademickich Wydzialow Uniwersytetu Slaskiego.