Od kilkunastu miesięcy realizowany jest projekt (w ramach programu Erasmus plus Partnerstwa Strategiczne) pn. Cross- -disciplinary Academic Offer (CROCODILE). Jego celem jest stworzenie modelu organizacyjnego dydaktyki akademickiej na poziomie międzynarodowym, który pozwoli na zbudowanie oferty edukacyjnej możliwej do zastosowania w różnych uwarunkowaniach kulturowych, organizacyjnych i prawnych.

Spotkanie projektowe w Kownie. Od lewej: dr Katarzyna Sujkowska-Sobisz, prof. UŚ, dr Anna Szczerba-Zubek, prof. UŚ, dr hab. Jolanta Skutnik, prof. UŚ, dr hab. Magdalena Bąk, prof. UŚ

CROCODILE to projekt realizowany przez 4 uniwersytety sojuszu Transform4Europe: Uniwersytet Śląski w Katowicach, Uniwersytet Witolda Wielkiego w Kownie, Uniwersytet świętego Klemensa z Ohrydy w Sofii i Uniwersytet w Alicante. W jego ramach wypracowano trzy rezultaty – publikacje, które zawierają wskazówki, przykłady, a nawet instrukcje i podpowiedzi, jak jeszcze lepiej, łatwiej i atrakcyjniej udostępniać wiedzę wszystkim, którzy pragnęliby rozwinąć zainteresowania, rozszerzyć horyzonty i udowodnić własnej wyobraźni, jak wiele jeszcze przed nią.

Pierwsza publikacja to raport zawierający rozpoznania i rekomendacje dotyczące opracowania i wdrożenia uniwersyteckiej oferty edukacyjnej w różnych przestrzeniach kulturowych właściwych dla uczestników projektu – Międzynarodowej Interdyscyplinarnej Ogólnoakademickiej Oferty Dydaktycznej (MIOOD). Porządkujemy w nim odpowiedzi na pytania, które zadaliśmy łącznie 22 uczelniom w Bułgarii, Hiszpanii, na Litwie i w Polsce. Interesował nas sposób zorganizowania i funkcjonowania tego typu oferty w uczelniach partnerskich. W raporcie dzielimy się również naszymi doświadczeniami w realizacji OOD w naszych jednostkach, szczegółowo opisując przyjęte rozwiązania z różnych perspektyw: organizatorów/-ek dydaktyki, prowadzących zajęcia, studiujących. Powstały w ten sposób rejestr dobrych praktyk może być pomocny w projektowaniu dydaktyki na poziomie ogólnoakademickim, ponaduczelnianym, międzynarodowym przez inne uczelnie wyższe, które rozważają wprowadzenie oferty wspólnej jako stałego elementu programów nauczania realizowanych przez studentów/-ki swoich uczelni. Opracowanie pierwszego z rezultatów koordynował zespół w składzie: dr hab. Witold Kurowski, prof. UŚ, dr Julia Legomska, prof. UŚ, dr Anna Szczerba-Zubek prof. UŚ

Drugie opracowanie z logotypem CROCODILE to Przewodnik do organizowania interdyscyplinarnych szkół letnich. Idea i praktyka organizowania szkół letnich na wszystkich poziomach kształcenia nie jest nowa. Utarło się nawet popularne myślenie o szkole letniej uwzględniające jej krótki czas trwania, intensywność przekazywania treści oraz wykorzystanie praktycznej formuły zajęć. Propozycja wypracowana w ramach Przewodnika uwzględnia te cechy, poszerza jednak ich znaczenie. Przedstawiamy pojemną ideę szkoły letniej, wskazujemy zalety takiej formy kształcenia uniwersyteckiego oraz potencjalne niebezpieczeństwa, które należy wziąć pod uwagę jeszcze przed rozpoczęciem pracy nad organizacją przedsięwzięcia. Przewodnik nie byłby kompletny, gdyby nie zawierał kilku przykładów szkół letnich, które już się odbyły, odcisnęły swój ślad w umysłach i na pamiątkowych fotografiach. Zawiera też słownik pojęć, które przydadzą się podczas wkomponowywania letniej szkoły w ramy semestrów, sesji i zaliczeń. Dostępny jest w języku angielskim, a jego skrócone, „kieszonkowe”, podręczne wersje także w językach narodowych partnerów projektu. Opracowanie Przewodnika koordynował zespół w składzie: dr hab. Agnieszka Babczyńska, prof. UŚ, dr hab. Jolanta Skutnik, prof. UŚ.

W ramach trzeciego rezultatu zaprojektowano przykładowe kursy możliwe do wykorzystania w ramach MIOOD. Zostały one oparte na nowoczesnych zasadach efektywnej dydaktyki i podejmują przykładowe, istotne dla współczesnego świata kwestie. W ramach tego rezultatu przygotowano kompletne zestawy scenariuszy zajęć wraz z materiałami dydaktycznymi do wykorzystania w ramach kursów nt. Selected Issues of the Contemporary World, Gender Equality in the Society, Language – Gender – Culture, Environmental Transformation: Nature in the City or City in Nature, Economic Policy, City and Nature: Interdisciplinary Approaches to Nature in Urban Setting, Computer-assisted Translation, Spain: Society, Culture, and Economy in a Global Context, UNESCO World Heritage. Wypracowanie scenariuszy koordynowały: dr hab. Magdalena Bąk, prof. UŚ, dr Katarzyna Sujkowska-Sobisz, prof. UŚ.

Charakteryzując istotne cechy proponowanej przez siebie formuły szkół letnich, autorzy Przewodnika projektu opisali je jako „10 I”. Warto je tutaj przywołać, ponieważ doskonale podsumowują podejście promowane w projekcie CROCODILE i decydujące o kształcie wszystkich powstałych w jego ramach rezultatów. Tym, co wyróżnia proponowany tu model kształcenia, są bowiem przede wszystkim:

INTERDYSCYPLINARNOŚĆ definiowana jako problemowe podejście do edukacji, w którym wiedza i metody z więcej niż jednej dyscypliny są stosowane do rozwiązania złożonego problemu. Praca interdyscyplinarna w naszym ujęciu to proces integrowania metod tradycyjnie przypisywanych do odrębnych dziedzin i łączenia różnych dziedzin wiedzy w procesie rozwiązywania problemu w taki sposób, że jedna modyfikuje drugą.

IMMERSYJNOŚĆ rozumiana na trzy sposoby: 1) jako akt zanurzenia w kulturze gospodarza szkoły letniej; 2) jako rezydencja immersyjna, czyli kurs/proces uczenia się poza zwykłą klasą lub środowiskiem online, w którym uczniowie podróżują do innego miejsca; studiują, prowadzą badania i wykonują działania w środowisku, które poznają w jego realnej obecności; 3) jako Immersion Training, czyli forma realizacji zadania edukacyjnego/ badawczego w roli członka nowego zespołu, wykonującego obowiązki wymagające włączenia się w pełny zakres zadań ze swoją dotychczasową wiedzą i umiejętnościami.

INKLUZYWNOŚĆ poszerzająca immersję i wzbogacająca ją o: akceptację i promowanie skutecznej interakcji między uczącymi się z różnych środowisk społecznych i kulturowych; a także empatię okazywaną w stosunku do studentów/-ek, nauczycieli/-ek i przedstawicieli/-ek wszystkich środowisk.

INTENSYWNOŚĆ – dotyczy szczególnie szkół letnich w następujących aspektach: 1) formacie planowania zajęć w większych jednostkach; 2) zakresie merytorycznym zajęć; 3) metodyce organizacji zajęć.

INTERNACJONALIZACJA poprzez oferowanie wspólnego programu nauczania dla nauczycieli/-ek i studentów/-ek wywodzących się z różnych regionów geograficznych, którzy uczą się wspólnych (uzgodnionych) treści i posługują się jednym (najczęściej obcym) językiem.

INNOWACYJNOŚĆ, czyli promowanie kreatywnych zadań, projektów i wielowymiarowych działań praktycznych, popartych krytyczną refleksją nad działaniem, które pozwala konstruować, rekonstruować lub dekonstruować znane sposoby różnorodnego uczestnictwa w świecie.

INTERKULTURALNY CHARAKTER – wszystkie podejmowane działania powinny opierać się na tworzeniu przestrzeni do interakcji osób o różnych doświadczeniach życiowych i należących do różnych kultur. Oznacza to tworzenie sytuacji „pomiędzy” (in-beetwen), w której ludzie z różnych kultur wchodzą w interakcje i wymieniają się, wzbogacając nie tylko wiedzę, doświadczenie i umiejętności uczestników, ale także wpływając na kształtowanie się postawy przejawiającej się szacunkiem dla inności, wrażliwością na inność i głębokim zrozumieniem inności.

INTEGRACYJNOŚĆ jest rosnącym globalnym trendem w szkolnictwie wyższym, opartym na przekonaniu, że kursy, które rozwijają określone kompetencje osób studiujących, są wynikiem procesu uczenia się obejmującego różne doświadczenia edukacyjne.

INDAGACYJNOŚĆ oznacza skupienie się na problemie. Pozornie cecha ta jest sprzeczna z otwartością i interdyscyplinarnością, według nas jednak tak nie jest. W MIOOD promowane jest przekonanie, że podejmowanie problemów szczegółowych nie oznacza ograniczeń, a nawet najbardziej złożony i skoncentrowany na przedmiocie problem można ujmować w sposób przekrojowy.

INSPIRACYJNOŚĆ – to bodaj najważniejsza cecha MIOOD, łącząca większość wcześniej wymienionych. Uwzględniając przyrost wiedzy i umiejętności oraz rozwój kompetencji społecznych osób studiujących, inspirująca rola MIOOD może się przejawiać w modyfikacji postaw studentów/-ek wobec pielęgnowania potrzeby uczenia się przez całe życie, szacunku dla środowiska, w którym się znajdują lub będą zanurzeni w przyszłości, a także oczekiwań, ambicji i myślenia o sobie w kategorii osobowej.

Agnieszka Babczyńska
Magdalena Bąk
Witold Kurowski
Julia Legomska
Jolanta Skutnik
Katarzyna Sujkowska-Sobisz
Anna Szczerba-Zubek