Diamentowy Grant jest konkursem Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Jego głównym celem jest wsparcie wybitnie uzdolnionych studentów lub absolwentów prowadzących badania naukowe o wysokim stopniu zaawansowania i posiadających wyróżniający się dorobek naukowy. Projekt Gabrieli Juranek pt. „Ubrać libertyna. Moda i (a)moralność we Francji w ostatniej ćwierci XVIII wieku” uzyskał wsparcie finansowe w wysokości blisko 155 tys. zł. Funkcję opiekuna naukowego pełni prof. zw. dr hab. Ewa Kosowska z Wydziału Filologicznego UŚ.

Gabriela Juranek, laureatka Diamentowego Grantu

Utalentowana studentka oczarowana jest światem mody osiemnastowiecznego Paryża. Kocha książki, biegle posługuje się językami francuskim i angielskim. Od kilku lat zgłębia tematykę historii, polityki i społecznych zagadnień Francji oraz moralności ówczesnej kultury. Droga poszukiwań naukowych Gabrieli Juranek zaczęła się bardzo niewinnie – od kostiumingu i pozowania do zdjęć w historycznych strojach. Jej zainteresowania coraz częściej i coraz bardziej koncentrowały się wokół kultury, polityki i społecznego tła osiemnastowiecznej Francji. Z czasem zdjęcia przestały być wystarczające. Potrzeba dowiedzenia się więcej o dawnych czasach, spowodowała, że studentka zaczęła pogłębiać wiedzę o modzie, drogich kobiecych sukniach z epoki będących odbiciem bogactwa, pozycji i charakteru ich właścicielek. W końcu przeczytane książki i artykuły spowodowały, że zaczęła marzyć o Diamentowym Grancie.

– Na historię sztuki przyszłam już z konkretnym planem – mówi Gabriela Juranek. – Moim pierwszym kierunkiem była filologia klasyczna. Nie wiedziałam jeszcze wtedy, że można w naukowy sposób zająć się tematem mody. Myślałam, że fascynacja kobiecymi strojami może być tylko hobby. Kiedy jednak zorientowałam się, że jest to możliwe i w przyszłości mogę zostać specjalistką od ubioru w XVIII wieku, zrezygnowałam z filologii i złożyłam dokumenty na historię sztuki.

Badania Gabrieli Juranek to nie tylko teoria. Bardzo duże znaczenie będzie miała ich praktyczna strona. Wpierw analizie zostaną poddane stroje kobiet, mężczyzn i dzieci zajmujących różne pozycje i należących do różnych klas społecznych we Francji z naciskiem na ostatnie 25 lat XVIII wieku. Pod lupą znajdą się ich symbolika i wyraz, a także to, co miało na nie wpływ. W XVIII wieku każde wydarzenie społeczne i polityczne mogło stać się inspiracją do stworzenia nowego stroju czy fryzury, jak np. przyjęcie szczepienia przeciw ospie przez Ludwika XVI stało się dla kobiet pretekstem do noszenia fryzur udekorowanych skomplikowaną alegorią szczepienia. Ciekawym przykładem jest również Madame Pompadour, która podczas wojny siedmioletniej ułożyła sobie na twarzy muszki w formie planów taktycznych, co wywołało oburzenie na królewskim dworze.

Ubiór to cenna pamiątka kulturalna, ma jednak swoje istotne odbicie zarówno polityczne, jak i moralne.

– Podejście do ciała kobiecego czy męskiego bardzo zmieniało się na przestrzeni lat, co skutkowało powstawaniem takich, a nie innych strojów. Było to szczególnie widoczne w obranym przeze mnie czasie, dlatego uczyniłam go obiektem swoich badań – wyznaje studentka.

Kwota blisko 155 tys. zł. nie jest kwotą banalną. Potrzeby związane z obranym tematem są jednak bardzo duże. Największa suma będzie przeznaczona na zakup książek i zgromadzenie literatury źródłowej (pamiętniki, dzienniki), głównie z Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczonych. W następnej kolejności studentka zamierza odbyć dwa wyjazdy badawcze – do Paryża i Lyonu oraz Londynu i Bath, gdzie znajdują się liczne muzea poświęcone ubiorom tamtych czasów. Jak zauważa laureatka Diamentowego Grantu, jest mnóstwo źródeł niezdigitalizowanych, które należy przejrzeć osobiście. Do pełnej analizy stroju nie wystarcza sama ikonografia, liczą się także ryciny i czasopisma. Wspomnianą już stroną praxis będzie ogląd niniejszych strojów „od podszewki” – krój, cięcia, sposób szycia i stosowana przy tym metoda krawiecka.

Ciekawsze elementy dorobku Gabrieli Juranek obejmują dwie publikacje: Z antykizującego portretu na paryskie bulwary. O genezie robe en chemise w monografii Sztuka stroju, strój w sztuce oraz Jak pancerz zamienił się w gorset. Geneza i rozwój motywu corselet w sztuce epoki nowożytnej w książce Historia odzwierciedlona w sztuce. Studentka wygłosiła referaty na 10 konferencjach, m.in. III Ogólnopolskiej Konferencji Studiów nad Strojem pt. „Co (nie) przystoi mężczyźnie”, Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej „Sztuka Rewolucyjna” i paryskiej konferencji „Mode et mutations de genre” organizowanej przez Groupe d’Etude et de recherche sur la Mode. Wydała ponadto swoją pracę licencjacką z zakresu historii sztuki Przemiany robe en chemise i fourreau we Francji w latach 1785–1794 dostępną jako ebook.