15 listopada prof. zw. dr hab. Jerzy Mikułowski Pomorski, wybitny medioznawca i komunikolog, autor licznych prac z zakresu socjologii kultury, socjologii stosunków międzynarodowych, komunikacji międzykulturowej i komunikacji medialnej, ekspert UNESCO, członek wielu organizacji międzynarodowych oraz członek honorowy Polskiego Towarzystwa Komunikacji Społecznej, otrzymał zaszczytny tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Śląskiego. Uroczystość odbyła się na Wydziale Nauk Społecznych UŚ.

Profesor Jerzy Mikułowski Pomorski

Profesor Jerzy Mikułowski Pomorski jest wybitnym uczonym, cenionym w Polsce i na świecie medioznawcą i komunikologiem. Studiował na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie w 1958 roku uzyskał magisterium prawa, a cztery lata później magisterium socjologii. Pracę doktorską pt. Muzeum – Zamek w Łańcucie w jego funkcjach kulturowych i jako lokalny czynnik miastotwórczy obronił w 1969 roku w Instytucie Historii Kultury Materialnej Polskiej Akademii Nauk. W 1977 roku na Uniwersytecie Łódzkim otrzymał stopień doktora habilitowanego za pracę pt. Środki masowego komunikowania a problem więzi społecznej. Publikacja była pokłosiem stażu naukowo-badawczego w London School of Economics and Political Science. Tytuł profesora zwyczajnego otrzymał w roku 1990 za pracę pt. Informacja i komunikacja. Pojęcia, wzajemne relacje. O kierunku zainteresowań naukowych przyszłego medioznawcy zdecydował jednak krótki epizod zatrudnienia w założonym w 1956 roku Krakowskim Ośrodku Badań Prasoznawczych (jednym z twórców ośrodka był profesor Walery Pisarek), gdzie poszukiwano socjologa w celu uzupełnienia składu tworzonego interdyscyplinarnego zespołu naukowego. Był pierwszym naukowym pracownikiem w KOBP – wspominał w swojej recenzji prof. zw. dr hab. Walery Pisarek. W 1962 roku Jerzy Mikułowski Pomorski związał się z Wyższą Szkołą Ekonomiczną w Krakowie (późniejszą Akademią Ekonomiczną, która od 2007 roku jest Uniwersytetem Ekonomicznym) i uczelni tej pozostał wierny do emerytury. W latach 1992–1996 pełnił funkcję rektora AE.

Prof. Jerzy Mikułowski Pomorski jest autorem lub współautorem dwudziestu jeden książek, dwustu dziewięćdziesięciu artykułów naukowych w czasopismach naukowych lub pracach zbiorowych, są to publikacje z zakresu socjologii kultury, socjologii stosunków międzynarodowych, komunikacji międzykulturowej i komunikacji medialnej, oprócz wyżej wymienionych warto przywołać takie tytuły, jak: Kształtowanie się obrazu Europy w prasie polskiej w latach 1989–1991 (Ossolineum, Wrocław 1995); Komunikacja międzykulturowa. Wprowadzenie (Akademia Ekonomiczna, Kraków 1999 i 2004); Kultura wobec społecznej transformacji (Akademia Ekonomiczna, Kraków 2005); Jak narody porozumiewają się ze sobą w komunikacji międzykulturowej i komunikowaniu medialnym (Universitas, Kraków 2006) czy Zmieniający się świat mediów (Universitas, Kraków 2008).

 Doktor honorowy był ekspertem UNESCO w dziedzinie międzynarodowego ładu informacyjnego i prawa do komunikowania się, członkiem International Institute of Communications w Londynie, członkiem University Council of Education Management Transfer w Sztokholmie, przewodniczył też Komisji Prasoznawczej Oddziału Polskiej Akademii Nauk. W 1993 roku otrzymał tytuł doktora honoris causa Grand Valley State University w Allendale w dziedzinie nauk humanistycznych, a w 1996 roku tytuł doktora honoris causa University od Teesside w Wielkiej Brytanii w dziedzinie prawa.

Od lewej: promotor prof. Stanisław Michalczyk, dziekan Wydziału Nauk Społecznych dr hab. prof. UŚ Kazimierz Miroszewski, prof. zw. dr hab. Jerzy Mikułowski Pomorski, JM Rektor Uniwersytetu Śląskiego prof. dr hab. Andrzej Kowalczyk i recenzent prof. dr hab. Janusz Adamowski

– Z wielką dumą i prawdziwą radością przewodniczę tej podniosłej uroczystości, podczas której uhonorujemy najwyższym akademickim laurem pana profesora Jerzego Mikułowskiego Pomorskiego. Pan profesor dzięki swojej wiedzy i mądrości, postawie szacunku i zrozumienia wobec innych, a także dzięki skromności i umiłowaniu nauki wpisuje się w najlepsze europejskie tradycje uniwersyteckie – powiedział JM Rektor Uniwersytetu Śląskiego prof. dr hab. Andrzej Kowalczyk, otwierając ceremonię.

Autor laudacji, prof. dr hab. Stanisław Michalczyk (jeden z pierwszych doktorantów profesora J. Mikułowskiego Pomorskiego), kierownik Zakładu Komunikacji Społecznej w Instytucie Nauk Politycznych i Dziennikarstwa na WNS UŚ, przypomniał o ogromnym wkładzie profesora J. Mikułowskiego Pomorskiego w rozwój nauki o mediach i komunikowaniu na Uniwersytecie Śląskim. Współpraca z krakowskim uczonym zapoczątkowana w latach 80. ubiegłego wieku przyczyniła się do budowy prestiżu śląskiego ośrodka, który w środowisku medioznawców w Polsce zyskał rangę katowickiej szkoły medialnej, co – jak podkreślił profesor Michalczyk – znajduje odzwierciedlenie przede wszystkim w badaniach nad mediami lokalnymi, w których dostojny gość ma decydujący udział.

 Profesor Jerzy Mikułowski Pomorski przyczynił się do otwarcia polskiego medioznawstwa na trendy nauki światowej i spowodował rozwój wielowątkowych studiów nad sposobami użytkowania mediów i ich społecznych efektów. W 1991 roku w Akademii Ekonomicznej w Krakowie objął zorganizowaną przez siebie Katedrę Studiów Europejskich, pierwszą tego typu jednostkę w Polsce, którą kierował przez 22 lata.

„Od blisko sześćdziesięciu lat kolejne książki, artykuły i referaty Jerzego Mikułowskiego Pomorskiego w postaci drukowanej i wirtualnej wzbogacają zarówno świadomość teoretyczno-metodologiczną badaczy komunikowania masowego, jak i zasób ich wiedzy, a nawet kształtują ich preferencje nazewnicze, jemu bowiem zawdzięczamy spopularyzowanie poręcznego określenia media zamiast rozwlekłego wyrażenia środki komunikowania masowego. Wiele publikacji Jerzego Mikułowskiego Pomorskiego weszło do kanonu lektury dla każdego, kto się obecnie w Polsce uważa za medioznawcę” – napisał w swojej recenzji prof. zw. dr hab. Walery Pisarek.

Ceremonię nadania tytułu doktora honoris causa poprowadził JM Rektor UŚ prof. dr hab. Andrzej Kowalczyk

Kolejny recenzent, prof. dr hab. Janusz Włodzimierz Adamowski (Wydział Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii na Uniwersytecie Warszawskim), zwrócił uwagę na swoistą renesansowość zainteresowań badawczych dostojnego doktoranta, czego najlepszym przykładem są realizowane przez niego projekty, których tematyka jest niezwykle rozległa: od badań nad odbiorem plastyki wśród młodzieży i nad wielkomiejską przestrzenią społeczną, przez badania nad publicznością muzealną w Polsce, eksplorację wizji domu w świadomości ludzi młodych czy też wizji Europy prezentowanej na łamach polskiej prasy z lat 1989–1991, aż po studia nad socjotechniką, teorią komunikowania czy też komunikacją międzykulturową. Profesor pracował także jako publicysta „Przekroju”, a w latach późniejszych współpracował z czasopismem „Kraków. Magazyn Kulturalny” i z „Życiem Literackim”.

Po ceremonii nadania tytułu doktora honoris causa prorektor ds. kształcenia i studentów Uniwersytetu Śląskiego prof. dr hab. Ryszard Koziołek wręczył profesorowi J. Mikułowskiemu Pomorskiemu pamiątkowe dzieło autorstwa dr hab. Katarzyny Pyki z Instytutu Sztuki UŚ, zatytułowane Zasłonięcie. Statuetka wykonana została z bezbarwnego, szlifowanego szkła szlachetnego.

Wykład pt. „Lekcja śląska dla komunikologa” doktor honoris causa rozpoczął słowami:

– Uniwersytet Śląski jest jedyną polską uczelnią, która przyznała mi doktorat honorowy. To mój trzeci taki tytuł. Dwa wcześniejsze, amerykański i angielski, zdawałoby się ważniejsze i bardziej nobilitujące. Ale mimo ich znaczenia takimi dla mnie nie były”.

Medioznawca przyznał, że choć urodził się w Katowicach (1937), jego wiedza o Górnym Śląsku była niewielka, rodzice byli wszak przybyszami zza kordonu, a wojenna zawierucha odcisnęła piętno na całej rodzinie. Ojciec został osadzony w obozie NKWD w Starobielsku i zginął w Charkowie. W 1946 roku dziewięcioletni Jerzy zamieszkał na stałe w Krakowie, jego ówczesne wspomnienia ze Śląska ograniczyły się do kilku zaledwie wakacyjnych pobytów. Dopiero w 1984 roku, już jako absolwent prawa i socjologii, pracownik krakowskiej Akademii Ekonomicznej, a jednocześnie zaawansowany badacz mediów, rozpoczął prowadzenie seminarium doktoranckiego w Zakładzie Dziennikarstwa na Wydziale Nauk Społecznych Uniwersytetu Śląskiego. Jak wspominał profesor:

– Seminarium było ciągłą dyskusją, w której wymienialiśmy swoje myśli i spostrzeżenia, a ja uczyłem się Górnego Śląska.

Wiedza ta znacząco wpłynęła na postrzeganie świata i przyszłą pracę naukową medioznawcy.

Sylwetkę prof. zw. dr. hab. Jerzego Mikułowskiego Pomorskiego przedstawił prof. dr hab. Stanisław Michalczyk

– To właśnie moje katowickie doświadczenia posłużyły mi do podjętych już w Krakowie studiów nad komunikacją międzykulturową i do uruchomienia pierwszej w Polsce Katedry Studiów Europejskich. Śląska empiria oswajała mnie z myślą europejskiej wielokulturowości, dodając do zróżnicowanego kulturowo Górnego Śląska motywy kresowe i elementy dziedzictwa innych migracji, które przetoczyły się przez Śląsk – podsumował profesor.

Blisko trzydzieści lat spędził profesor Jerzy Mikułowski Pomorski na Uniwersytecie Śląskim. Był nie tylko wykładowcą, ale przede wszystkim opiekunem naukowym i mentorem młodych badaczy. Ta niezwykle inspirująca i twórcza współpraca z uczonym – jak zapewniał autor laudacji profesor Stanisław Michalczyk – trwa do dziś

Na ręce dostojnego doktora wpłynęło wiele listów gratulacyjnych, m.in. od prezydenta Katowic Marcina Krupy, przedstawicieli środowiska naukowego, rektorów: Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, Akademii Górniczo-Hutniczej, Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Akademii Techniczno- -Humanistycznej w Bielsku-Białej, Uniwersytetu Wrocławskiego, Politechniki Warszawskiej, Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

„Dzisiejsza uroczystość jest dowodem uznania wybitnych zasług pana profesora zarówno dla Instytutu Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UŚ, jak i rozwoju nauki m.in. w zakresie nauk o poznaniu i komunikacji, socjologii kultury czy socjologii stosunków międzynarodowych. Jesteśmy dumni, że dokonania i wysiłek osób nierozerwalnie związanych z naszą uczelnią doceniane są również w innych ośrodkach naukowych, czego znakomitym przykładem jest tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Śląskiego przyznany panu profesorowi” – napisał w liście gratulacyjnym prof. dr hab. inż. Andrzej Chochół, rektor Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, uczelni, z którą profesor Jerzy Mikułowski Pomorski związany był przez 52 lata.

Doniosłą uroczystość ozdobił oprawą artystyczną Chór Uniwersytetu Śląskiego „Harmonia” pod dyrekcją dr hab. prof. UŚ Izabelli Zieleckiej- -Panek.