Nowe oblicza błogosławionego ks. Emila Szramka

ks. Emil Szramek
23 stycznia 2003 roku w sali wykładowej Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Śląskiego odbyła się sesja naukowa poświęcona błogosławionemu Emilowi Szramkowi, zorganizowana w dniu symbolicznym: w sześćdziesiątą pierwszą rocznicę śmierci błogosławionego Kapłana. Była to jednocześnie pierwsza wspólna konferencja Wydziału Filologicznego i Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Śląskiego. Miała na celu pokazanie wszechstronnych uzdolnień ks. Szramka, które nie ograniczały się tylko do posługi kapłańskiej. Dzięki przeanalizowaniu jego twórczości i działalności - nie tylko przez historyków Kościoła ale także filologów - możliwe było zainteresowanie szerszego grona ludzi tą postacią.

W trakcie sesji można było wysłuchać jedenastu wykładów, podzielonych na dwie części tematyczne. W pierwszej zostały wygłoszone referaty, dotyczące aspektu teologicznego postaci i działalności błogosławionego Szramka, a w drugiej - wpływu ks. Szramka na środowisko językowe, twórcze, jak i życie parafii Mariackiej w Katowicach.

Sesja odbyła się w budynku Drukarni Archidiecezjalnej, gdzie mieści się sala wykładowa Wydziału Teologicznego UŚ. Ze względu na różnorodność podjętej tematyki, a zarazem zaangażowanie wielu osób z różnych katedr i instytutów wymienionych Wydziałów, sesję prowadzili dziekani: ks. prof. dr. hab. Wincenty Myszor oraz dr hab. Piotr Wilczek.

O randze sesji mogą świadczyć liczba słuchaczy, wśród których można było zauważyć m.in. Prorektora ds. Kształcenia prof. dr. hab. Wojciecha Świątkiewcza, ks. abp. Damian Zimonia, ks. bp. Stefana Cichego, Redaktora Naczelnego "Gościa Niedzielnego" - ks. Stanisława Tkocza, czy dr Lucję Ginko - Dyrektora Wydziału Kultury Urzędu Marszałkowskiego.

W pierwszej części wysłuchaliśmy czterech wykładów: ks. prof. dr. hab. Jerzego Myszora: Proces beatyfikacyjny ks. Emila Szramka, ks. dr. Andrzeja Suchonia: Kult bł. Emila Szramka w Katowicach, prof. zw. dr hab. Krystyny Heskiej-Kwaśniewicz: O sztuce kaznodziejskiej ks. Emila Szramka, ks. dr. Leszka Szewczyka: Tworzywo teologiczne kaznodziejstwa ks. Emila Szramka.

Po otwarciu obrad przez ks. prof. W. Myszora Słowo wstępne wygłosił Wielki Kanclerz Wydziału Teologicznego, ks. abp Damian Zimoń, przedstawiając postać ks. Szramka jako wzór świętego i krótko prezentując jego działalność. Wskazując, że ks. Szramek był człowiekiem idealnym na czas przemian, zadał pytanie, kto takim człowiekiem jest dzisiaj? Następnie głos zabrali kolejno: Dziekan Wydziału Filologicznego dr hab. Piotr Wilczek oraz prof. Wojciech Świątkiewicz, który zaproponował Błogosławionego jako patrona dla Wydziału Teologicznego.

Po tych słowach wstępnych rozpoczęła się część właściwa sesji. Jako pierwszy głos zabrał ks. prof. Jerzy Myszor, który był inicjatorem sesji ze strony Wydziału Teologicznego. Mówił o drodze do świętości Błogosławionego - głównie od strony formalnej, czyli o procesie kanonizacyjnym, którego postulatorem był ks. dr Tadeusz Kaczmarek. Proces rozpoczął się w 1991 roku, a zakończył w 1999, kied ks. Szramek został ogłoszony błogosławionym na Placu Teatralnym w Warszawie w trakcie Pielgrzymki Jana Pawła II. Wykładowca opisał przebieg procesu kanonizacyjnego, ogółowi raczej nieznany i wzbudził duże zainteresowanie słuchaczy.

Następny referat (ks. dr. Andrzeja Suchonia) był poświęcony kultowi Błogosławionego w parafii Mariackiej, w której Szramek był proboszczem aż do uwięzienia w Dachau. Jak się okazuje "nabożeństwo" do błogosławionego jest bardzo rozpowszechnione na Śląsku, jest to postać tu znana i często upamiętniana przez liczne wystawy, książki, broszurki, przedstawienia teatralne, oprócz tego raz w tygodniu jest odprawiana nowenna.

Następne dwa referaty poświęcone były homiletyce bł. Szramka. Referenci, prof. zw. dr hab. Krystyna Heska-Kwaśniewicz i ks. dr Leszek Szewczyk, omówili tworzywo teologiczne i językowe, wykorzystywane w kazaniach ale także środki ekspresji użyte dla uzyskania większego wrażenia na słuchaczach. Przypomniano, jakie tematy podejmował w kazaniach ks. Szramek i jak umiejętnie wiązał w nich tematykę biblijna z problemami współczesnymi.

Po krótkiej przerwie, drugą część - bardziej filologiczną - prowadził dr hab. Piotr Wilczek. Pierwszy referat pt. Księża Emil Szramek i Bernard Sychta - jako miłośnicy regionu wygłosiła dr Krystyna Zabierowska. Pani doktor starała się porównać dwie postacie na stałe już wpisane w regiony swego życia - Kaszuby - ks. Bernarda Sychty i Ślązaka - ks. Emila Szramka. Zestawiła ich biografie i obszary działalności, punkty wspólne wywodząc z zafascynowania regionem. Następny referat prof. dr hab. Heleny Synowiec: Poglądy ks. Emila Szramka na gwarę śląską łączył się tematycznie z pierwszym, aczkolwiek był przede wszystkim analizą stosunku ks. Szramka do gwary śląskiej, również jako na tworzywo codziennego języka. Pani Profesor zwracała uwagę, że bł. Szramek miał podwójną kompetencję językową, stąd wśród jego wypowiedzi możemy zauważyć znajomość nie tylko słownictwa ale także dziejów gwary, którą wywodził już z czasów króla Zygmunta. Zwracała też uwagę na walkę ks. Szramka o czystość języka polskiego na Śląsku, oraz walkę z tzw. "piorunowaniem".

Kolejny referat pt. Ks. dr Emil Szramek jako monografista ks. Norberta Bonczyka - wygłosił dr hab. Jacek Lyszczyna. Referent pokazał postać Szramka jako monografisty, autora Starego kościoła miechowskiego. Stwierdził, że ks. Szramek potrafił zauważać fakty, które dostrzegały dopiero następne pokolenia. Stąd też bywał niezrozumiany przez współczesne mu kapłanów i badaczy literatury. To wystąpienie wraz z kolejnym referatem, tworzyło pewną całość. Mianowicie dr Katarzyna Tałuć, charakteryzując Postać Ślązaka w tekstach biograficznych ks. Emila Szramka, szeroko omówiła monografie i biogramy, których autorem był bohater sesji. Zwróciła uwagę na aksjologię stosowaną przez ks. Szramka oraz na wizję roli Śląska w Polsce i Europie o zaskakująco współczesnej wymowie. Podkreśliła także charakter naukowy owych opracowań.

Przedostatnim referentem był mgr lic. Krzysztof Kwaśniewicz. Jego praca o Typach Chrystusa w sztuce chrześcijańskiej a kapłana jako alter ego Chrystusa w wykładzie Emila Szramka jest odkryciem zupełnie innego oblicza proboszcza Kościoła Mariackiego. Referent pokazał publiczności jak duży wpływ miał ks. Szramek na polichromię kaplicy Najświętszego Sakramentu. A następnie dzięki szczegółowej analizie odtworzył zamysł artystyczny, wykonanie, a następnie napisanie artykułu stanowiącego wykład z historii sztuki sakralnej.

Ostatnim referentem był ks. mgr lic. Tomasz Idzik, jego referat zatytułowany: Dobroczynna działalność ks. Emila Szramka w parafii mariackiej w Katowicach w latach 1926-1940 poświęcony był szczegółowemu omówieniu posługi charytatywnej Błogosławionego. Poprzez liczby i fakty ukazał wielkość dzieła miłosierdzia ks. Proboszcza, a także liczne inicjatywy, jak powołanie Towarzystwa Pań Miłosiernych i Wspomagających, a także oddziału parafialnego Caritasu.

Na zakończenie głos zabrał ks. bp. Stefan Cichy, który podsumowując referaty zauważył adekwatność tytułu sesji do wystąpień referentów , a także podniósł myśl prof. W. Świątkiewicza o bł. Emilu Szramku jako kandydacie na patrona Wydziału Teologicznego. Warto zaznaczyć, że pojawiły się również interesujące głosy w dyskusji, m. in. na temat działalności ks. Szramka w innych dziedzinach kultury (ks. dr Antoni Reginek), został także przypomniany pogląd autora Śląska jako problemu socjologicznego na pisarstwo Zofii Kossak (dr Barbara Pytlos)

Trzeba stwierdzić, że sesja była bardzo udana i należy pogratulować obu Wydziałom doskonałej organizacji, w tym świetnego pilnowania dyscypliny czasowej, co rzadko zdarza się na spotkaniach tego typu, a przede wszystkim interesującego programu. Pozostaje tylko czekać, aż zostaną opublikowane materiały posesyjne, które nie tylko stworzą okazję do gruntowniejszego poznania bł. Emila Szramka ale - być może - także staną się kolejnym krokiem na drodze do jego kanonizacji.

(Autor jest studentem II roku Wydziału Teologicznego)