Po raz trzeci w stolicy Górnego Śląska odbyła się Międzyuczelniana Inauguracja Roku Akademickiego. Tegoroczna uroczystość zyskała dodatkową rangę, Katowice bowiem szczycą się mianem Europejskiego Miasta Nauki 2024.

Międzyuczelniana Inauguracja Roku Akademickiego 2024/2025 w siedzibie w Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach

Już od wczesnych godzin południowych 27 września w stolicy metropolii królowało miasteczko naukowe Europejskiego Miasta Nauki Katowice 2024, w którym prezentowany był dorobek śląskich (i nie tylko) naukowców. Dodatkową atrakcją były występy uczelnianych zespołów folklorystycznych: Studenckiego Zespołu Pieśni i Tańca „Katowice” Uniwersytetu Śląskiego, Akademickiego Zespołu Tańca Politechniki Śląskiej „Dąbrowiacy” oraz Zespołu Pieśni i Tańca „Silesianie” Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach.

Późnym popołudniem z katowickiego Rynku wyruszył akademicki orszak, zmierzając do siedziby Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia, gdzie odbyła się uroczysta inauguracja. Organizatorami wydarzenia było siedem uczelni zrzeszonych w Konsorcjum Katowice Miasto Nauki we współpracy z miastem Katowice, Województwem Śląskim i Górnośląsko-Zagłębiowską Metropolią. W sali koncertowej NOSPR gości powitał rektor Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach – prof. dr hab. Ryszard Koziołek.

– Chcemy pokazać, że uniwersytety są wieczne – zakomunikował rektor. – Oczywiście żadne dzieło ludzkich rąk nie jest wieczne, ale w naszej pracy musimy myśleć w perspektywie wieczności, bowiem poznanie i nauka o efektach poznania nie mają horyzontu spełnienia. Kolejnemu pokoleniu studentek i studentów, które wstępuje w nasze uczelnie, chcemy pokazać, że uniwersytety są współczesne, bo muszą być współczesne. Chcemy być wam potrzebni do rozumienia świata, w którym żyjecie dziś. Z tego napięcia między współczesnością i wiecznością rodzą się nieustannie pytania: „Czy zachowujemy ideę Uniwersytetu?”, „Czy rozumiemy współczesny czas?”, „Czy jesteśmy potrzebni, czy jesteśmy trwali?”. Oby nigdy nie opuściło nas to pytanie, ten niepokój, z którym rozpoczynamy nowy, kolejny rok akademicki w niekończącym się trwaniu uniwersytetów – zakończył.

Uroczystą formułę otwierającą rok akademicki 2024/2025 wygłosił rektor Akademii Sztuk Pięknych – prof. dr hab. Grzegorz Hańderek. Akademickiej społeczności życzył: quod bonum felix, faustum fortunatumque sit!

Do śląskich akademików spłynęło wiele życzeń i gratulacji.

„Jestem przekonany – pisał w liście prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Andrzej Duda [list odczytała doradczyni prezydenta Paulina Malinowska-Kowalczyk] – że podejmowanie ambitnych wyzwań gospodarczych o strategicznym znaczeniu dla przyszłości Rzeczypospolitej pozwoli polskiej nauce pokonać bariery, które dotąd stają na drodze jej rozwoju. U progu nowego roku akademickiego wszystkim Państwu życzę satysfakcji ze zdobywania nowych umiejętności i odkrywania tajników wiedzy. Życzę, by ta szczególna synergia, która rodzi się w spotkaniu utalentowanej młodzieży z pełnymi zapału twórczymi wykładowcami, otwierała przed Państwem wciąż nowe horyzonty niekończących się możliwości”.

Wykład inauguracyjny prof. Normana Daviesa

Uczestniczący w inauguracji minister nauki Dariusz Wieczorek wyraził słowa uznania po adresem śląskich uczonych, deklarując ogromną wdzięczność za promocję Polski w Europie i na świecie. „Europejskie Miasto Nauki to było wielkie wyzwanie, ale znakomicie sobie z nim poradziliście. […] ten przykład pokazuje, że współpraca ma przyszłość” – podsumował minister. Kończąc swoje wystąpienie, podziękował śląskiemu środowisku akademickiemu za wsparcie i pomoc udzieloną ludziom, których dotknęła tragedia powodzi.

Siły, wytrwałości, pasji, a przede wszystkim ciekawości świata życzyła akademikom dr hab. Marzena Czarnecka, minister przemysłu, dzieląc się przekonaniem, że to będzie wspaniały rok. Nie zabrakło także życzeń z ministerstwa spraw zagranicznych. Barbara Nowacka, ministra edukacji, w swoim liście szczególnie zaakcentowała znaczenie szeroko rozumianej współpracy naukowej. „Dzisiejsza inauguracja zorganizowana przez znakomite uczelnie jest wyrazem przekonania, że siła tkwi w jedności, a współpraca naukowa przekracza indywidualne osiągnięcia, stając się kursem do osiągania najlepszych rezultatów. To właśnie dzięki tej synergii społeczność naukowa i akademicka Katowic będzie mogła sprostać wyzwaniom współczesnego świata i odpowiedzieć w sposób zdecydowany na globalne potrzeby.

Wspólne działania stają się katalizatorem przyszłych odkryć, a dzisiejsze spotkanie pokazuje, że otwartość na współpracę i wymianę myśli jest kluczem do przyszłych sukcesów” – podsumowała.

W imieniu wszystkich uczelni wchodzących w skład konsorcjum ślubowanie złożyli studenci i doktoranci Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach. Ceremonii immatrykulacji i ślubowania akademickiego doktorantów przewodziła prof. dr hab. inż. Celina Olszak, rektor Uniwersytetu Ekonomicznego.

Młodym akademikom życzenia i gratulacje złożył prof. dr hab. n. med. Tomasz Szczepański, rektor Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach, przypominając jednocześnie:

– Tytuł Europejskiego Miasta Nauki obowiązuje przez rok, ale zasiane idee i podjęte przedsięwzięcia pozostaną z nami na długo, i to wy, drodzy studenci i doktoranci, będziecie kontynuatorami działań wpływających na transformację regionu, by nauka służyła jego mieszkańcom.

Kolejne życzenia przekazali m.in.: Kazimierz Karolczak, przewodniczący Zarządu Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii; prezydent Katowic dr Marcin Krupa oraz marszałek województwa śląskiego Wojciech Saługa.

Uroczystość uświetnili znakomitą oprawę muzyczną: Cieszyńska Orkiestra Dęta Uniwersytetu Śląskiego, Chór Uniwersytetu Śląskiego „Harmonia”, Akademicki Chór Politechniki Śląskiej, Chór Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach oraz Chór Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach.

Gościem uroczystości był światowej sławy brytyjsko- -polski historyk pochodzenia angielsko-walijskiego, kawaler Orderu Orła Białego – prof. Norman Davies. Autor Bożego igrzyska wygłosił wykład pt. Wiedza i niewiedza: czy Zachód rozumie wszystko? Historyk wiele uwagi poświęcił wpływom propagandy radzieckiej i podporządkowaniu jej ówczesnych polskich elit rządzących, co w efekcie doprowadziło do dezinformacji w świecie o Polsce. Rządy sekretarzy partii sprawiły, jak twierdził, że nie mówiło się o bezprawiu i okrucieństwach. Nie dyskutowano także o czerwonym terrorze. Cytując filozofa Leszka Kołakowskiego, mówca podsumował:

– Zakłamanie to istota komunizmu.

Historyk odniósł się także do obecnej sytuacji geopolitycznej.

– Mimo zmian Rosja dalej jest największym krajem na planecie – stwierdził Norman Davies. – Federacja Rosyjska emanuje aurą supermocarstwa, którym nie jest. Prezydent Putin pragnie odzyskać utracony status ZSRR jako głównego konkurenta USA, który obecnie został przejęty przez Chiny, dziesięciokrotnie liczniejsze, mocniejsze i bogatsze od Rosji. Moje wrażenie jest takie, że publiczność Zachodu nieco lepiej zna Rosję Putina niż Związek Radziecki. Wskutek inwazji na Ukrainę ludzie rozumieją, że Rosja jest krajem „predatorem”, który nie zamierza żyć spokojnie z sąsiadami. Dzięki lawinie fałszywych zapewnień Putina i Ławrowa widać, że polityka Rosji jest napędzana przez głęboką pogardę dla prawdy […]. Opis Putina jako capo di tutti capi nie jest kolorową metaforą, a w kraju oligarchów cieszy opisem stanowiska. Kreml nie zrezygnuje szybko ze swoich ambicji – stwierdził.

Zdaniem profesora wojna Putina w Ukrainie przyczyniła się do znacznego umocnienia poczucia tożsamości Ukraińców. Wprawdzie historyk wyrokuje, że Ukraina będzie musiała się jeszcze długo bronić, ale na pewno przetrwa.

Niezbyt optymistycznie historyk ocenił poziom wiedzy o Polsce w świecie.

– Według naszych obserwacji z Oxfordu i Krakowa ranking Wielkiej Brytanii spada, a Polski się podnosi. Zjednoczone Królestwo, 150 lat temu pierwsze mocarstwo świata, jest zmęczone i chore, […] skutki Brexitu okazały się fatalne […]. Tymczasem poziom wiedzy o Polsce na świecie jest śmieszny i żałosny. Stereotypy dalej krążą. W dżungli wiedzy Polska nie umie się bronić. Przyczyny tego są różne, ale jeden aspekt leży w sferze edukacji – zauważył.

Zwieńczeniem uroczystości był niezapomniany koncert pod batutą Szymona Bywalca w wykonaniu: Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia, Chóru Uniwersytetu Śląskiego „Harmonia”, Akademickiego Chóru Politechniki Śląskiej, Chóru Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach, Chóru Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach. W repertuarze znalazły się utwory Stanisława Moniuszki i Antonína Dvořáka.

Ogłaszając zakończenie międzyuczelnianej inauguracji, prof. dr hab. n. med. Andrzej Małecki, rektor Akademii Wychowania Fizycznego im. Jerzego Kukuczki, życzył wszystkim, aby nadchodzący rok akademicki upływał w zdrowiu i pod znakiem aktywności intelektualnej i fizycznej.