Ponad 30 tysięcy odwiedzjących, 183 stanowiska pokazowe, 14 scen, 70 gości specjalnych, 499 prelegentów, 285 wykładów, 117 warsztatów, 25 tys. uczestników online, 156 godzin online. To najważniejsze liczby opisujące tegoroczny 5. Śląski Festiwal Nauki KATOWICE, który odbywał się od 9 do 15 października 2021 roku.

W strefie Lema można było poczuć się jak astronauta

Gala otwarcia Śląskiego Festiwalu Nauki KATOWICE odbyła się 9 października na Scenie River Sound usytuowanej obok Szkoły Muzycznej im. Mieczysława Karłowicza w Katowicach. W programie gali znalazły się: debata o przyszłości Rawy, wręczenie Śląskiej Nagrody Naukowej 2021 roku oraz koncert Dźwięki rzeki Michała Zygmunta.

Śląska Nagroda Naukowa przyznawana jest badaczom i twórcom, którzy w znaczący sposób przyczyniają się do rozwoju nauki i prezentują wybitne osiągnięcia artystyczne, jak również promują śląską naukę na arenie krajowej i międzynarodowej. Jest to prestiżowa nagroda, którą przyznają uczelnie współorganizujące ŚFN.

Wręczenie Śląskich Nagród Naukowych podczas gali otwarcia 5. ŚFN

Laureatami w kategorii pracownik zostali: prof. dr hab. inż. Ryszard Białecki (Politechnika Śląska), prof. dr hab. Ryszard Kaczmarek (Uniwersytet Śląski), prof. dr hab. n. med. Zbigniew Gąsior (Śląski Uniwersytet Medyczny), prof. dr hab. Piotr Bałczewski (Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im. Jana Długosza w Częstochowie), dr Michał Krzysztofik (Akademia Wychowania Fizycznego w Katowicach), prof. sztuk plastycznych Marian Oslislo (Akademia Sztuk Pięknych w Katowicach), dr hab. inż. Krzysztof Chwastek, prof. PCz (Politechnika Częstochowska), prof. dr hab. Tadeusz Trzaskalik (Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach). Laureatką w kategorii doktorant została mgr inż. Aleksandra Nyga (Politechnika Śląska), a laureatem nagrody specjalnej – dr hab. Adam Drobniak, prof. UE (Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach).

Obszar nauk ścisłych

10 października uczestnicy festiwalu mogli zwiedzać kolorowe obszary wiedzy i strefy specjalne, które ciągnęły się od katowickiego Rynku poprzez kampus Uniwersytetu Śląskiego, aż do ulicy J. Dudy-Gracza. Plenerowe Miasto Nauki nad Rawą odwiedziło ponad 30 tysięcy osób. Przygotowano dla nich setki pokazów, eksperymentów, warsztatów i spotkań w sześciu obszarach: nauk humanistyczno- społecznych, sztuki, techniki, nauk ścisłych, przyrody oraz medycyny i zdrowia, a także w czterech strefach specjalnych: miasta i wody, strefie rodzinnej, dostępności oraz strefie Lema. Na 14 scenach 499 prelegentów opowiadało o swoich pasjach naukowych, odkryciach czy nowościach ze świata nauki.

Drzewo opowieści

Nieodłącznym elementem Śląskiego Festiwalu Nauki KATOWICE są goście specjalni. W tym roku wystąpiło 70 gości specjalnych, w tym 15 z zagranicy. Wśród nich zaleźli się m.in.: projektant prof. Antti Ahlava (Finlandia), matematyk, fizyk i astronom prof. Pedro Russo (Portugalia), fizyczka i pisarka Laurie Winkless (Irlandia), popularyzator nauki David Price (Wielka Brytania), światowej sławy znawczyni życia i twórczości Vincenta van Gogha Bernadette Murphy (Irlandia), autor 11 książek popularnonaukowych, psycholog ewolucyjny z Uniwersytetu Oksfordzkiego prof. Robin Dunbar (Wielka Brytania), astronom i fizyk teoretyczny z Uniwersytetu Harvarda, poszukiwacz obcych cywilizacji prof. Avi Loeb (USA), oceanograf i fizyk Russell Arnott (Wielka Brytania) oraz goście z Polski, m.in.: informatyk i biocybernetyk prof. Ryszard Tadeusiewicz, projektant i ekspert w zakresie projektowania przestrzeni publicznej Paweł Grobelny, projektantka produktu i przestrzeni Joanna Jurga, dziennikarz i komentator wyścigów Formuły 1 Mikołaj Sokół, pisarz i znawca twórczości Stanisława Lema Wojciech Orliński, znawczyni geologii Marsa z Centrum Badań Kosmicznych PAN dr Natalia Zalewska, astronom dr Milena Ratajczak, lekarz, specjalista w dziedzinie neurochirurgii i neurotraumatologii prof. Piotr Ładziński, wnuk pisarza Arkadego Fiedlera, podróżnik Paweł Arkady Fiedler, wirusolog prof. Krysztof Pyrć, dyrektor Narodowego Centrum Promieniowania Synchrotronowego Solaris w Krakowie prof. Marek Stankiewicz, historyk sztuki, dyrektor Zamku Królewskiego na Wawelu dr hab. prof. UJ Andrzej Betlej, tłumacz, literaturoznawca i pisarz, wieloletni sekretarz poetki Wisławy Szymborskiej dr hab. Michał Rusinek oraz laureat tegorocznej Nagrody Literackiej Nike Zbigniew Rokita.

Łazik marsjański Modernity z Politechniki Częstochowskiej

 W ramach 5. Śląskiego Festiwalu Nauki KATOWICE można było również zwiedzać wiele wystaw artystycznych, które prezentowane były w kilku lokalizacjach. Poszczególne wystawy przygotowali Uniwersytet Śląski, ASP w Katowicach, Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im. J. Długosza w Częstochowie, Instytut Myśli Polskiej im. Wojciecha Korfantego oraz Politechnika Częstochowska.

W ramach 5. ŚFN zorganizowano również konkursy OFF Science i POP Science. Podczas festiwalu odbyła się uroczystość wręczenia nagród. Na konkurs OFF Science w tym roku wpłynęło 26 zgłoszeń. Decyzją komisji konkursowej w finale konkursu udział wzięło 11 wynalazków. Laureatami OFF Science 2021 zostali: Filament Extruder – bezkosztowy wytwórca materiału do drukarki 3D (Adrian Przybylski, Rajmund Dejnaka) – nagroda komisji konkursowej; dron z zestawem do reanimacji AED (Mikołaj Koło, Filip Szafraniak, Mikołaj Kłakulak) – nagroda publiczności festiwalowej; Aquacollector – przenośne urządzenie do zbierania i utylizacji zanieczyszczeń syntetycznych z akwenów (Oliwia Raniszewska, Martyna Łuszczek) – nagroda internautów.

10 października zakończył koncert Artura Andrusa

Wybór zwycięzców w nagrodzie POP Science przebiegał w dwóch etapach. W pierwszym każda zainteresowana osoba mogła zgłosić własną inicjatywę lub projekt. Jury Konkursu ogłosiło listę nominowanych, a zwycięzcy zostali wybrani w głosowaniu. Oddano w nim 5573 głosy. Nagrody POP Science 5. Śląskiego Festiwalu Nauki KATOWICE otrzymali: Huyen Pham oraz Marcin Nguyen, twórcy kanału „emce kwadrat” – laureaci w kategorii wideoblog; „Szczepienia – rozwiewamy wątpliwości” – laureaci w kategorii blog lub strona internetowa; dr Maciej Korkuć, autor audycji „Datownik historyczny” (RMF Classic) – laureat w kategorii audycja radiowa lub podcast; dr hab. Aleksandra Ziembińska-Buczyńska, prof. PŚ – laureatka w kategorii myśl globalnie, działaj lokalnie – pracownik uczelni; dr inż. Marcelina Jureczko – laureatka nagrody w kategorii myśl globalnie, działaj lokalnie – mieszkaniec województwa śląskiego.

O przyszłości Rawy rozmawiali prof. Tadeusz Sławek i prof. Ryszard Koziołek

Jedną z nowości tegorocznego festiwalu była strefa dostępności, którzy była skierowana do osób z niepełnosprawnościami. Poza możliwością uzyskania asysty tłumacza migowego dla osób niesłyszących wprowadzono w tym roku opcję wspomagania słuchu. Dostępność dotyczy również osób wykluczonych społecznie, w tym będących w kryzysie bezdomności. Z myślą o nich z pomocą Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Katowicach została przygotowana strefa wsparcia nazwana „Cztery kąty bezdomności”, a w tłumie festiwalowym działali tzw. street workerzy. Z bezpłatnego ciepłego posiłku, możliwości skorzystania z sanitariatu oraz pomocy psychologicznej i prawnej skorzystało 66 osób w kryzysie bezdomności.

Od 11 do 15 października ponad 25 tys. uczestników brało udział w wykładach i warsztatach online pogrupowanych w dni z poszczególnymi obszarami: przyroda, technika, nauki humanistyczno-społeczne, nauki ścisłe oraz medycyna i zdrowie. Organizatorzy przygotowali dla nich 156 godzin online.

Rozmowę z gościem specjalnym 5. ŚFN prof. Robinem Dunbarem poprowadził dr Łukasz Lamża

Na każdym etapie przygotowań i trwania festiwalu wydarzenie wspierali ambasadorzy ŚFN: dr Tomasz Rożek, dr Łukasz Lamża, dr Agata Kołodziejczyk, Wiktor Niedzicki, Jarosław Juszkiewicz, prof. Katarzyna Kłosińska, Nicole Stott, Piotr Baron, dr Arkadiusz Gorzawski, Grupa Filmowa Darwin, Łukasz Wilczyński, Jan Pomierny.

5. Śląski Festiwal Nauki KATOWICE zorganizowali: Uniwersytet Śląski w Katowicach (lider i pomysłodawca przedsięwzięcia), Miasto Katowice (miasto gospodarz wydarzenia), Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego i Górnośląsko- -Zagłębiowska Metropolia (współgospodarze), a także Politechnika Śląska, Śląski Uniwersytet Medyczny, Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im. Jana Długosza w Częstochowie, Politechnika Częstochowska, Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach, Akademia Wychowania Fizycznego im. Jerzego Kukuczki w Katowicach, Akademia Techniczno-Humanistyczna w Bielsku-Białej i Akademia Sztuk Pięknych w Katowicach.