W organizację wydarzenia włączyli się przedstawiciele 32 ośrodków naukowych i botanicznych w Polsce, którzy przeprowadzili wiele ciekawych spotkań, pokazów, warsztatów i wykładów. Naukowcy, studenci i doktoranci reprezentujący polskie wydziały przyrodnicze oraz ogrody botaniczne opowiadali, na czym polega ich praca i jak niezwykłe zjawiska można obserwować nawet bardzo prostymi metodami. Dla gości przygotowano także konkursy, quizy i wystawy. Swoje laboratoria otworzył również Wydział Biologii i Ochrony Środowiska Uniwersytetu Śląskiego.

Badania mikrobiologiczne w krainie piratów

Piątkowy wieczór 12 stycznia na Wydziale Biologii i Ochrony Środowiska był szczególny. Zwyczajny rytm studenckich zajęć, szum laboratoryjnej aparatury i głosy wykładowców zastąpiła wrzawa tłumu gości VII ogólnopolskiej Nocy Biologów. Tym razem wydarzenie odbyło się pod hasłem „Woda to życie”, a trzeba wiedzieć, że jest to stwierdzenie wyjątkowo trafne. Woda jest nie tylko środowiskiem, w którym powstało życie, ale także substancją, bez której niemożliwe jest przetrwanie najprostszego nawet organizmu. Nic więc dziwnego, że propozycja naukowców WBiOŚ oraz zaproszonych do współpracy instytucji była w tym roku szczególna, bo dotyczyła zagadnienia ważnego dla każdego człowieka. Wszystkie drzwi wydziału stały otworem. Dla uczestników przygotowano łącznie 3 tys. godzin wykładów, warsztatów, zajęć laboratoryjnych i pokazów, które dotyczyły związków życia z wodą.

Noc Biologów w obecności dziekanów Wydziału otworzył oficjalnie prorektor ds. finansów i rozwoju dr hab. prof. UŚ Michał Daszykowski, zwracając uwagę na znaczenie związków uczelni z jej otoczeniem i wyjątkowe zainteresowanie wydarzeniem, które wpisało się w program imprez oferowanych przez Uniwersytet Śląski.

W tym wyjątkowym dniu, a raczej nocy, każdy mógł poczuć się jak prawdziwy naukowiec

Podczas wykładu inauguracyjnego uczestnicy mogli posłuchać prof. dr. hab. Piotra Skubały, który zwracał uwagę na problemy organizmów zamieszkujących wody naszej planety w dobie intensywnej aktywności człowieka. Gość specjalny wydarzenia, dr Tomasz Rożek z telewizyjnej Sondy 2, podjął próbę odpowiedzi na pytanie, jakie warunki spełniać musi planeta, żeby życie w ogóle było na niej możliwe. Słuchacze dowiedzieli się, że oprócz wody ważna jest równowaga energetyczna, która zapewnia możliwość przetrwania i dostosowania się do wymagań środowiska. Na wykładach uczestnicy poznali strukturę raf koralowych, znaczenie rzek dla rozwoju miast czy niesamowite adaptacje roślin i zwierząt do skrajnie suchych środowisk pustynnych.

Prawdziwym wyzwaniem dla uczestników VII Nocy Biologów był zapewne wybór warsztatów i pokazów, w których uczestniczyć można było przez kilka godzin trwania wydarzenia. W budynku przy ulicy Jagiellońskiej już przy wejściu witał gości marsjański łazik w całości wykonany z klocków lego, ale zdolny do samodzielnego poruszania się, a nawet kierowania gości do odpowiednich sal wykładowych. Zaopatrzony w niewielką kamerę łazik UNIBOT-a towarzyszył nam do późnych godzin nocnych i podobnie jak uczestnicy oraz goście nie zdradzał najmniejszych oznak zmęczenia. W holu budynku przy ulicy Bankowej wielką atrakcją okazał się przebywający w terrarium legwan Tyberiusz. Podobne zwierzęta hodowali już rzymscy cesarze. Należą one do gadów, które są mistrzami w oszczędzaniu wody.

Śląskie Centrum Wody UŚ przy pomocy sonaru firmy Lowrance zaprezentowało, w jaki sposób można zlokalizować dowolny obiekt w zbiorniku wodnym, zmierzyć głębokość akwenu i wyznaczyć mapę dna.

Noc Biologów okiem kamery oglądał łazik marsjański UNIBOT-a

Poznaliśmy mistrzów przetrwania – maleńkie niesporczaki, które są jednymi z najbardziej wytrzymałych zwierząt na naszej planecie, a także pijawki z ich leczniczymi właściwościami znanymi już w starożytności. Była też okazja przyjrzeć się sposobom biologów na to, żeby badać obiekty tak małe, że główka szpilki to przy nich ogromna góra.

Obiektem zainteresowania było również ciało człowieka, które w 70 proc. stanowi woda. Dzięki specjalnej aparaturze można było sprawdzić, jak roztwory wodne naszych ciał przewodzą prąd elektryczny, w jakim celu powstają prądy i co może nam o ciele powiedzieć badanie tych roztworów. Można było też sprawdzić, czy prąd pozwoli nam sterować naszym ciałem. Wśród zajęć znalazła się także sekcja oka. Cieszyła się ona dużym zainteresowaniem, podobnie jak badania oczu refraktometrem, które przeprowadził okulista (Salony optyczne dr Marchewka).

Ogromnym zainteresowaniem cieszyło się stoisko promocyjno-edukacyjne Instytutu Badawczego Leśnictwa w Sękocinie pod hasłem „Las dla wody – woda dla lasu”. Uczniowie, studenci, nauczyciele i wszyscy goście odwiedzający stoisko IBL zdobywali wiedzę poprzez rozwiązywanie zadań eksperymentalnych oraz udział w grach związanych z tematyką leśną, w tym z florą i fauną siedlisk wilgotnych i bagiennych, a także obiegiem wody i materii w przyrodzie.

Uczestnicy Nocy Biologów

Ciekawym uzupełnieniem programu były liczne quizy i konkursy kierowane przede wszystkim do najmłodszych odbiorców. Nagrody ufundowane przez sponsorów można było wygrać, między innymi odpowiadając na takie pytania: Ile autobusów trzeba by położyć na szali wagi, żeby zrównoważyć wagę wieloryba? Czy foki mogą spać, unosząc się na powierzchni wody? Czy rośliny mogą manipulować zachowaniami zwierząt i ludzi?

Dużym wyzwaniem okazała się gra terenowa „Ucieczka z podwodnego labiryntu”. Wbrew nazwie nie pływano pod wodą. Trzeba było uruchomić wyobraźnię i szare komórki. W czasie gry należało poszukiwać kolejnych wskazówek, ukrytych w budynku, by móc wydostać się z niego w jednym kawałku. Wykorzystując smartfony, uczestnicy krążyli po labiryncie, rozwiązując zagadki i wykonując zadania, dzięki którym mogli przetrwać. Nieoczekiwaną atrakcją było też spowite mrokiem, opuszczone laboratorium, którego drzwi zatrzaskiwały się, jakby ktoś chciał zatrzymać uczestników na zawsze. Ich jedyną szansą na ucieczkę było rozwiązanie zagadki opuszczonego laboratorium…

Legwan Tyberiusz, maskotka Wydziału Biologii i Ochrony Środowiska

Szczególną atmosferę Nocy Biologów podkreślał wspaniały wystrój, który przygotowali pracownicy Młodzieżowego Ośrodka Pracy Twórczej z Dąbrowy Górniczej, grupy wspierające koordynatorów tegorocznego wydarzenia i osoby prowadzące zajęcia. Wspaniałe prace zdobiły korytarze i sale wykładowe, sprawiając, że wieczór spędzony w budynkach Wydziału Biologii i Ochrony Środowiska okazał się wyjątkowy.

Dzięki BIOkawiarence doznania uzupełniły smaki i zapachy, wśród których hitem okazały się pierniki w kształcie kotów, które były symbolem tegorocznej Nocy Biologów. VII edycja Ogólnopolskiej Nocy Biologów miała szczególne znaczenie. Odbyła się ona ramach cyklu „Dni z Wydziałem Biologii i Ochrony Środowiska” stanowiących część obchodów jubileuszu 50-lecia UŚ.

Dziękujemy wszystkim uczestnikom za przybycie, sponsorom i współorganizatorom za wsparcie, a pracownikom Wydziały Biologii i Ochrony Środowiska za zaangażowanie w organizację i realizację wydarzenia. Zapraszamy za rok na VIII edycję Nocy Biologów 2019.

Marek Kaczmarzyk
Joanna Szymanowska-Pułka
Edyta Sierka
Mariusz Rozpędek
Krzysztof Chyżak