Profesor Maria Delaperrière jest jedną z najwybitniejszych badaczek literatury i kultury polskiej za granicą, romanistką i polonistką o międzynarodowym autorytecie. Ceremonia nadania tytułu doktora honoris causa profesor Marii Delaperrière była jednocześnie otwarciem VI Światowego Kongresu Polonistów, trwającego od 22 do 25 czerwca. Uroczystość rozpoczął przemarsz orszaku rektorskiego z rektoratu do siedziby Wydziału Prawa i Administracji, gdzie powitał go Studencki Zespół Pieśni i Tańca „Katowice”.

Profesor Maria Delaperrière

Ceremonii przewodniczył JM Rektor Uniwersytetu Śląskiego prof. zw. dr hab. Wiesław Banyś, który otwierając spotkanie, podkreślił ogromne zasługi uczonej:

– Uniwersytet Śląski powiększy grono swoich doktorów honoris causa o osobę jakże znakomicie wpisującą się w istotę dostojeństwa uniwersytetu. Nawiązuje ona do najlepszych europejskich tradycji uniwersyteckich ze względu na swoją działalność, którą można określić jednym słowem – pontifex, tzn. budująca pomosty dialogu, obecności i współzawodnictwa, szacunku i otwartości pomiędzy dwoma kulturami w ramach szeroko rozumianej kultury europejskiej – stwierdził JM Rektor.

W uroczystości uczestniczyli m.in. posłowie RP, rektorzy szkół wyższych, przedstawiciele korpusu dyplomatycznego, władz samorządowych regionu, instytucji gospodarczych, wyższej użyteczności publicznej i naukowych, członkowie Senatu UŚ, promotor przewodu doktorskiego prof. zw. dr hab. Adam Dziadek (UŚ), recenzenci: dr hab. prof. UŚ Romuald Cudak, prof. dr hab. Magdalena Popiel (Uniwersytet Jagielloński) i prof. dr hab. Anna Legeżyńska (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu) oraz rodzina, przyjaciele uczonej i reprezentanci społeczności akademickich uczelni z całej Polski.

Prof. zw. dr hab. Adam Dziadek z Zakładu Poetyki Historycznej i Sztuki Interpretacji Instytutu Nauk o Literaturze Polskiej im. Ireneusza Opackiego Uniwersytetu Śląskiego przedstawił ogromny dorobek naukowy doktorantki i niestrudzone działania prof. Marii Delaperrière promujące literaturę i kulturę polską we Francji. Laudator przypomniał liczne konferencje oraz publikacje prac zbiorowych, w których znalazły się teksty wybitnych krajowych i zagranicznych polonistów, a także książki autorskie, „które sytuują się w obszarze szeroko rozumianej komparatystyki i stanowią ważny głos w dyskusjach o literaturze najnowszej, którą śledzi z największą uwagą”. Ostatnia książka uczonej – Literatura polska w interakcjach. Szkice porównawcze z literatury i kultury – zdaniem prof. Adama Dziadka pokazuje nie tylko rozległy obszar zainteresowań badaczki, ale jednocześnie stanowi „szczególne świadectwo hołdu dla dwu kultur, a zarazem świadectwo obecności i uczestnictwa autorki w dwóch kulturach, a żadna z nich nie wydaje się uprzywilejowana, ponieważ obie są przez nią traktowane równorzędnie, na zasadzie partnerstwa, dialogu i – posługując się słowami samej Badaczki – na zasadzie interakcji, w jakie te dwie kultury wchodzą. (...) Profesor Maria Delaperrière należy do grupy tych polonistów, dla których nie ma żadnego znaczenia miejsce zamieszkania. Chcąc najtrafniej tę kwestię określić, powiedziałbym, że mieszka i tworzy à la fois we Francji i w Polsce. Nie ma znaczenia, w którym miejscu w rzeczywistości się znajduje, ponieważ mentalnie znajduje się zawsze, w każdej sytuacji swojego życia tu i tam” – powiedział na zakończenie profesor Adam Dziadek.

Profesor Maria Delaperrière urodziła się w Krakowie, po ukończeniu (w 1963 roku) polonistyki na Uniwersytecie Jagiellońskim podjęła studia na filologii romańskiej, które kontynuowała na paryskiej Sorbonie, uzyskując tam w 1969 roku dyplom. Lata 1970–1973 spędziła w Rumunii, gdzie wraz z mężem uczyła języka francuskiego oraz wykładała literaturę francuską na Uniwersytecie w Jassach. W 1975 roku obroniła doktorat na Université Paris Sorbone – Paris IV. Od 1976 roku wykładała w Institut National des Langues et Civilisations orientales (INALCO) w Paryżu, gdzie w 1984 roku uzyskała habilitację, a w następnym roku tytuł profesora.

Uroczystość nadania tytułu doktora honoris causa Uniwersytetu Śląskiego profesor Marii Delaperrière w auli Wydziału Prawa i Administracji UŚ

W latach 1985–2007 Maria Delaperrière pełniła funkcję kierownika Sekcji Języka Polskiego w INALCO, a od 1998 do 2007 roku była dyrektorem Centrum Badań Środkowoeuropejskich (de Centre d’Études de l’Europe Médiane), z którym współpracuje nadal mimo przejścia na emeryturę w 2009 roku. Należy także do Stowarzyszenia Polonistów we Francji (w latach 1996–2005 pełniła funkcję przewodniczącej), Polskiej Akademii Umiejętności, jest wiceprezesem Międzynarodowego Stowarzyszenia Studiów Polonistycznych. Wchodzi w skład komitetu redakcyjnego czasopisma „Revue des Études Slaves”, rady programowej „Postscriptum Polonistycznego”, rady naukowej „Śląskich Studiów Polonistycznych” i komitetu redakcyjnego czasopisma Instytutu Języka Polskiego Uniwersytetu Warszawskiego „Prace Filologiczne”, jest członkiem rady naukowej pisma „Wielogłos” wydawanego przez Uniwersytet Jagielloński i dwumiesięcznika „Ruch Literacki”, należy do kolegium redakcyjnego miesięcznika „Teksty Drugie”. Wchodzi w skład kapituły Nagrody Poetyckiej im. Wisławy Szymborskiej. W 2004 r. profesor Maria Delaperrière została uhonorowana Krzyżem Kawalerskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej, a w 2008 odznaką Zasłużony dla Uniwersytetu Jagiellońskiego.

W dorobku uczonej znajduje się 6 książek autorskich, blisko 30 prac redakcyjnych i 150 artykułów publikowanych w krajowych i zagranicznych tomach zbiorowych oraz francuskich i polskich czasopismach. Książka prof. M. Delaperrière pt. Literatura polska w interakcjach otrzymała nagrodę im. Włady Majewskiej w kategorii najlepsza książka roku 2011 napisana w języku polskim przez pisarza na stałe mieszkającego poza krajem. Nagroda ta przyznawana jest przez Związek Pisarzy Polskich na Obczyźnie.

Po uroczystej ceremonii nadania tytułu doktora honoris causa, zgodnie z tradycją śląskiej Alma Mater, profesor Maria Delaperrière otrzymała pamiątkową statuetkę. Rzeźbę autorstwa dr hab. Katarzyny Pyki z Instytutu Sztuki Wydziału Artystycznego UŚ zaprezentował prorektor ds. kształcenia i studentów prof. dr hab. Ryszard Koziołek. Dzieło wykonane ze szkła szlachetnego, bezbarwnego i szlifowanego przedstawia formę złożoną z trzech elementów. Na dwóch spośród nich widnieją postaci, których kształty inspirowane były formami rzeźbiarskimi Alberto Giacomettiego, ulubionego artysty prof. Marii Delaperrière. Na poszczególnych płaszczyznach artystka umieściła słowa klucze związane z obszarami działalności naukowej doktor honorowej: awangarda, interakcje, antynomie, komparatystyka, studia kulturowe, literatura europejska.

Ceremonii przewodniczył JM Rektor Uniwersytetu Śląskiego prof. zw. dr hab. Wiesław Banyś

– Pragnę wyrazić głęboką wdzięczność władzom uniwersyteckim i kolegom akademickim z Uniwersytetu Śląskiego za to niezwykle zaszczytne dla mnie wyróżnienie, które przyjmuję ze szczerym wzruszeniem i tym większa radością, że ta ważna dla mnie uroczystość zbiegła się z naszym spotkaniem na VI Światowym Kongresie Polonistów – tymi słowami rozpoczęła swój wykład okolicznościowy profesor Maria Delaperrière. Jego tematem była refleksja nad wyborami literackimi, które dokonywane są u progu życia „często bez wahania, z intuicyjną pewnością, że to jest właśnie prosta linia, którą wcześniej wyznaczyli nasi nauczyciele i mistrzowie. Lecz te pierwsze wybory, dokonane z absolutną wiarą, że będą zawsze ważne, podlegają następnie skomplikowanej dialektyce ciągłości i zmienności, determinizmu i przypadku, i dopiero z czasem, oglądane ex post, zaczynają układać się w całość, w której staramy się odkryć wewnętrzną logikę i głębszy sens – stwierdziła badaczka, której doświadczenia naukowe stymulowały realia historycznych wydarzeń. „… dziś nie ma już wątpliwości, że badania nad pluralizmem kulturowym stanowią najskuteczniejsze remedium na skłonności etnocentryczne, które wszyscy w sobie nosimy” – konkludowała uczona.

Profesor Maria Delaperrière otrzymała mnóstwo gratulacji. Osobiście złożyli je m.in. wiceprezes Polskiej Akademii Umiejętności prof. dr hab. Andrzej Borowski oraz prof. dr hab. Franciszek Ziejka – rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 1999– –2005, przewodniczący Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich w latach 2002–2005. Fragmenty listów gratulacyjnych odczytała prof. dr hab. Jolanta Tambor, dyrektor Szkoły Języka i Kultury Polskiej i pełnomocnik rektora ds. studentów zagranicznych w Uniwersytecie Śląskim. Doniosłą ceremonię ozdobił oprawą artystyczną Akademicki Chór „Harmonia”.

Po zakończeniu uroczystości profesor Maria Delaperrière ze wzruszeniem wspominała początki współpracy z Uniwersytetem Śląskim:

– To zaczęło się bardzo dawno. Nawiązałam kontakt z profesorem Romualdem Cudakiem i wspaniałym pismem „Postscriptum Polonistycznym”. Było to pierwsze pismo w Polsce, które zaczęło interesować się polonistyką zagraniczną. Miało to dla nas, będących poza krajem, ogromne znaczenie. Nagle poczułam, że nie jestem sama… Potem zaczęła się współpraca i ten wątek trwa do dzisiaj. Nieco później nałożył się drugi wątek, kiedy profesor Adam Dziadek zainteresował się moją publikacją o awangardach i zaproponował mi przekład mojej pracy. Nie spodziewałam się, że cokolwiek i kiedykolwiek będę mogła drukować w Polsce, że to może kogoś zainteresować tu, gdzie właściwie wszyscy już ten temat znają, a przecież okazało się, że będąc za granicą, mówi się o tym trochę inaczej, z innej perspektywy. Uniwersytetowi Śląskiemu zawdzięczam najwięcej, to on bowiem umożliwił mi pierwsze kontakty z Polską, po dziesięciu latach pobytu za granicą. I ta przyjaźń – którą niezwykle sobie cenię – nadal trwa.