11 czerwca na Wydziale Prawa i Administracji UŚ odbyła się uroczystość nadania tytułu doktora honoris causa Uniwersytetu Śląskiego prof. zw. dr. hab. inż. Jerzemu Buzkowi, przewodniczącemu Parlamentu Europejskiego siódmej kadencji, prezesowi Rady Ministrów III RP. O nadaniu tytułu zdecydował Senat Uniwersytetu Śląskiego uchwałą z 20 kwietnia 2010 roku.

W uroczystości uczestniczyło wielu znamienitych gości, wśród nich znaleźli się m.in. europarlamentarzyści, senatorowie, posłowie a także członkowie rządu, na czele którego w latach 1997-2001 stał Jerzy Buzek, przedstawiciele najwyższych władz wojewódzkich z marszałkiem Bogusławem Śmigielskim i wojewodą Zygmuntem Łukaszczykiem, prezydenci miast uniwersyteckich, konsulowie Francji, Czech, Słowacji, ambasador Cypru, rektorzy zaprzyjaźnionych uczelni z kraju i zagranicy, przedstawiciele duchowieństwa Kościoła katolickiego i Kościoła ewangelicko-augsburskiego oraz najbliższa rodzina prof. J. Buzka. Uroczystości przewodniczył JM Rektor prof. zw. dr hab. Władysław Banyś.

Prof. zw. dr. hab. inż. Jerzy Buzek, dhc, wygłosił wykład pt. „Opowieść o moim Śląsku”

– Cieszę się – podkreślił rektor – że to dostojne grono powiększy się o osobę pana profesora, promotora nauki, pioniera prac z pogranicza technologii i ekonomii, polityka, który podniósł znaczenie badań w dziedzinie czystych technologii węglowych do rangi strategicznych dla rozwoju Śląska, Unii Europejskiej i całego świata. W laudacji, wymownie zatytułowanej „Mądrość i niezłomność”, jej autor prof. zw. dr hab. Janusz Janeczek przedstawił sylwetkę dostojnego doktoranta – drogi jego kariery naukowej, działalności społecznej, politycznej, na których zawsze kierował się „głębokim humanizmem i rozumieniem potrzeb ludzi”, a więc wartościami stanowiącymi o istocie i dostojeństwie uniwersytetu. – Honorujemy wielkiego Polaka i wielkiego Ślązaka – podsumował prof. J. Janeczek.

Artystyczną oprawę uroczystości zapewnił Akademicki Chór „Harmonia” pod dyrekcją dr Izabelli Zieleckiej-Panek.

Gratulacjom towarzyszyły niezwykłe prezenty dla doktoranta. Pierwszy wręczyła prof. zw. Małgorzata Łuszczak, dyrektor Instytutu Sztuki Wydziału Artystycznego Uniwersytetu Śląskiego w Cieszynie. Księga zatytułowana „Powrót do domu” to mała rzeźba, jej zasadniczą część stanowi pamiętnik, wykonany z cieszynitu, kamienia którego historię pisał czas, o czym świadczą kolejne jego warstwy, przypominające kartki księgi. Pamiętnik owinięty został w makatkę z napisem „Powracasz do domu zmęczony, ale szczęśliwy”, całość zaś umieszczona jest w drewnianym futerale ozdobionym malowidłami Krystyny Pasterczyk, rzeźbiarki z Cieszyna. Akwarele przedstawiają pejzaże rodzinnych stron Jerzego Buzka. Powstały dwa egzemplarze rzeźby.

– Ten mały obiekt rzeźbiarski jest początkiem niezwykłego księgozbioru Biblioteki Uniwersytetu Śląskiego – wyjaśniła prof. Małgorzata Łuszczak. – Będą to księgi dla wybitnych uczonych, którzy zasłużyli się naszej uczelni, krajowi, światu nauki.

Kolejnym ofiarodawcą był światowej sławny artysta Wojciech Siudmak, który od wielu lat współpracuje z naszym Uniwersytetem. Wręczając kryształową miniaturę rzeźby, która wkrótce stanie w Wieluniu, artysta zapoczątkował pierwszy etap Światowego Projektu Pokoju, (pod patronatem UNESCO), którego misją jest połączenie dziełami sztuki różnych miast świata, a celem wykreowanie Wielunia na światowego orędownika pokoju, niosącego idee harmonii, tolerancji i pojednania.

– Dumny jestem, że przewodniczącym Parlamentu Europejskiego jest Polak – powiedział W. Siudmak. – Mieszkając w Paryżu, wiem jak istotne są dla Polski, a także dla Polaków przebywających na emigracji, takie osobistości, z których mogą być dumni, i którymi mogą się szczycić w swoich środowiskach. To jest szczególnie ważne dla naszej godności, dla naszej polskości.

Od lewej: prof. zw. dr hab. inż. Jerzy Buzek, JM Rektor UŚ prof. zw. dr hab. Wiesław Banyś i prof. zw. dr hab. Genowefa Grabowska

Uroczystość zakończyło wystąpienie dostojnego doktoranta, który nie ukrywał wzruszenia. – Zostałem w niezwykły sposób obdarowany. Najpierw laudacją pana rektora, teraz wiem, co oznacza odbierać taki tytuł na uczelni humanistycznej, a następnie dziełami, niosącymi głębokie przesłania, które odbieram jako dowody niezwykłej sympatii.

Wykładem Jerzego Buzka była „Opowieść o moim Śląsku”, w której przypomniał dzieje swojej „małej ojczyzny”, a historyczny wstęp stał się podstawą do rozważań na temat szans i wyzwań, jakie obecnie otwierają się przed naszym regionem. Wiele uwagi profesor poświęcił roli Uniwersytetu Śląskiego.

– W czerwcu 1968 roku rozpoczęła się nowa, ważna śląska historia. I chciałbym to szczególnie podkreślić – uczelnia wasza, nasza uczelnia powstała w ramach pomarcowych porządków, jako przeciwwaga dla tradycyjnych ośrodków akademickich a przede wszystkim Uniwersytetu Jagiellońskiego. Powstała jako zaplecze dla partyjnych lokalnych ośrodków władzy. Ale tak, czy owak była to decyzja wielka. Często jednak rzeczywistość przerasta ambicje twórców. Od pierwszych dni Uniwersytet promieniował pozytywną energią i wpływał na życie Śląska i Zagłębia, nadawał nowy kształt temu regionowi, nasycając społeczny pejzaż nieznanymi wcześniej tej ziemi wartościami humanistycznymi... Uniwersytet był szansą dla młodego pokolenia, które miało na miejscu możliwość kształcenia, urzeczywistniał marzenia wielu pokoleń Ślązaków o własnej Alma Mater… Siłą Uniwersytetu w tamtych czasach była jego młodość, witalność, ciekawość świata i ludzi. Potem przyszedł czas przełomu, czas nowych wyzwań. To tutaj, na waszym Uniwersytecie, dr Jan Jelonek zakładał „Solidarność” i broniła jej honoru profesor Irena Bajerowa. To wasz rektor, sprzed 30 lat, prof. August Chełkowski był jedynym w Polsce internowanym rektorem szkoły wyższej. Taka była siła rażenia uniwersyteckiej „Solidarności” i waszego NZS-u…To także ta śląska placówka akademicka uruchomiła Wydział Teologiczny.

W dobie ogromnego postępu technicznego, rozwoju nauk ścisłych były premier wskazywał na znaczącą i ważną rolę humanistyki i uniwersytetów.

– Inwestować trzeba nie tylko w nowe technologie. Nasza cywilizacja, by oprzeć się zagrożeniom, potrzebuje humanistów. Właśnie tu, w centrum Śląska, uniwersytet humanistyczny potrzebny był od dawna. Właściwie ta uczelnia powstała o pół wieku za późno. Tak, jak przez lata nauki ścisłe wiodły tu prym w służbie przemysłu – i było to słuszne. Tak, niemal z dnia na dzień, wzrosła rola nauk humanistycznych. I tak już będzie. Nigdy, tutaj na Śląsku, nie wolno nam o tym zapomnieć.

Mówiąc o szansach, jakie stoją przed regionem, prof. J. Buzek złożył naukowcom propozycję, na miarę wyzwania: – Śląsk to nie tylko ojczyzna mojej pamięci, to także polityczne zobowiązanie na całe życie. Dlatego proponuję Europejską Strategię dla Śląska, dla jego przyszłości. Ta strategia powinna zrodzić się tu, na Uniwersytecie, zostać wynegocjowana w rożnych środowiskach akademickich wszystkich szkół wyższych.

Swoim zasięgiem powinna – zdaniem profesora – obejmować rozwój we wszystkich dziedzinach, od ekonomicznej począwszy poprzez urbanistykę, nowoczesne projekty technologiczne, ekologię, po promowanie kulturowej specyfiki regionu. Tego typu strategie były już opracowywane dla Śląska, ale piętnaście, dwadzieścia lat temu nikt nie wiedział co to jest globalizacja, XXI wiek stawia zupełnie inne zadania i w nich należy upatrywać się wielkiej szansy dla regionu.

Wojciech Siudmak wręcza kryształową miniaturę pomnika

– Zbudujmy nowy Śląsk, w którym każde pokolenie – to najstarsze i to najmłodsze – znajdzie dla siebie miejsce. Śląsk budowano przez długie stulecia, teraz potrwa to o wiele krócej. Wszystko zależy od was. Jak zwykle inicjatywa powinna wyjść od tych, którzy wiedzę tworzą, i którzy wiedzą dzielą się z innymi.

– Uprawianie polityki daje wielką satysfakcję – powiedział Jerzy Buzek, kończąc swoje wystąpienie. – Daje ją sama praca dla demokratycznego kraju i świadomość, że dokłada się cegiełkę do budowy narodowego domu… Panie i panowie profesorowie, społeczności akademicka, tworząc podwaliny nowego Śląska, stajecie się trochę politykami. To dobrze. Życzę wam powodzenia, także na tym polu.

Na pytanie w jakich dziedzinach nauki, preferowanych w najbliższych latach przez Unię Europejską, będą mogli uczestniczyć naukowcy Uniwersytetu Śląskiego, przewodniczący Parlamentu Europejskiego odpowiedział:

– Wasza uczelnia może szczycić się osiągnięciami w wielu dziedzinach i na pewno wszystkich nie zdołam w tak krótkim czasie wymienić. Polska ma prawdopodobnie jedne z największych pokładów łupków, z których być może będziemy mogli wydobywać gaz ziemny. Na razie jest on głęboko ukryty w warstwach geologicznych i wymaga szczegółowych badań. Trzeba znaleźć nowoczesne metody skorzystania z tych pokładów. To wielkie wyzwanie dla waszych znakomitych naukowców z Wydziału Nauk o Ziemi, Wydziału Matematyki, Fizyki i Chemii… Wszystko, co zwią­zane jest z rozwojem, postępem w dziedzinie gospodarczej, nierozerwalnie musi wspierać się współpracą z humanistami, bez wzajemnego porozumienia żylibyśmy w obcym świecie. Technologia technologią, jestem inżynierem i zawsze będę promował jej rozwój, ale bez uniwersytetu, bez humanistów nie da się stworzyć cywilizacji, w której ludziom chciałoby się żyć.