Od 7 do 9 grudnia 2024 roku w Międzynarodowym Centrum Kongresowym w Katowicach odbył się 8. Śląski Festiwal Nauki Katowice. Był zwieńczeniem całego roku obchodów przyznania Katowicom tytułu Europejskiego Miasta Nauki 2024. Uczestnicy mogli wziąć udział w ponad tysiącu aktywności naukowych zlokalizowanych na ponad dwudziestu scenach tematycznych, blisko dwustu stanowiskach pokazowych i w strefach specjalnych, przygotowanych przez ponad dwa tysiące naukowczyń i naukowców oraz popularyzatorek i popularyzatorów nauki.

Dr Yolanda Ohene, specjalistka w dziedzinie neuroobrazowania, dyrektorka The Blackett Lab Family

Prof. Jeff Forshaw, fizyk cząstek elementarnych na Uniwersytecie w Manchesterze

Oficjalne otwarcie 8. ŚFN Katowice

Laureaci Nagrody POP Science

ŚFN tradycyjnie przygotował atrakcje naukowe nie tylko dla dorosłych, ale i dzieci

Pokaz pirotechniczny Fran Scott

Miasto Nauki w Międzynarodowym Centrum Kongresowym

W tym roku przestrzeń Śląskiego Festiwalu Nauki Katowice została zorganizowana w wyjątkowy sposób – w Międzynarodowym Centrum Kongresowym powstało prawdziwe Miasto Nauki z podziałem na dzielnice, Rynek Idei Miasta Nauki oraz z Przystankami Nauki Centrum i Pętla.

Zwieńczenie obchodów EMNK 2024

Pierwszego dnia 8. ŚFN odbył się Wieczór Miasta Nauki podsumowujący rok obchodów Europejskiego Miasta Nauki 2024. Podczas wydarzenia przyjrzeliśmy się dotychczasowym działaniom i poznaliśmy propozycje kolejnych twórczych przedsięwzięć w Mieście Nauki oraz potwierdziliśmy dalszą współpracę między uczelniami i samorządami w zakresie naukowej transformacji województwa śląskiego.

Potwierdzeniem planów kontynuowania idei EMNK 2024 stała się Deklaracja Miasta Nauki, którą podpisali rektorzy uczelni zrzeszonych w Konsorcjum Akademickim – Katowice Miasto Nauki oraz wszyscy zainteresowani dalszym rozwojem naszego regionu (wciąż zachęcamy do składania podpisów przez formularz online!). Wieczór Miasta Nauki został uświetniony przez wspaniały koncert muzyki filmowej w wykonaniu Jana Stokłosy z muzykami zespołu Stokłosa Collective Orchestra.

Podczas 8. ŚFN zaprezentowane zostały ponadto efekty trwałe EMNK, takie jak: inauguracja Programu Naukowego dla Śląska, koncepcja Zielonej Strefy Nauki, mapa Sieciowego Centrum Nauki. Podsumowaliśmy Program Młodych Miasta Nauki oraz uczestniczyliśmy w wielu inspirujących spotkaniach, m.in. z polskimi i światowymi laureatami konkursu Fame- Lab, zwycięzcami EU TalentOn oraz reprezentantami EUCYS (European Union Contest for Young Scientists).

Nowości 8. ŚFN Katowice

Jedną z nowości zaprezentowanych podczas 8. ŚFN Katowice była Kawiarnia Literacka współorganizowana z trzema festiwalami literackimi: Aglo Festiwalem, Festiwalem Przestrzeń Słowa Biblioteki Śląskiej oraz Festiwalem Słowa im. J. Pilcha Granatowe Góry, gdzie odbyło się wiele rozmów i literackich spotkań.

Ponadto uczestnicy festiwalu mieli okazję odwiedzić trzy nowe strefy specjalne. W strefie gamingu rozmawialiśmy m.in. o grach wideo i planszowych, a także wkroczyliśmy w obszar niesamowitych technologii, które pozwoliły nam zanurzyć się w wirtualne oraz planszówkowe światy. Podczas aktywności dostępnych w strefie AI zgłębialiśmy wiedzę na temat sztucznej inteligencji oraz próbowaliśmy poznać odpowiedzi na pytania dotyczące m.in. mądrości sztucznych sieci neuronowych czy roli AI w zawodach przyszłości. Z kolei w ramach atrakcji przygotowanych w strefie kosmosu mogliśmy przyjrzeć się bliżej łazikom marsjańskim oraz zobaczyć niesamowite pokazy astronomiczne w mobilnym planetarium należącym do Planetarium – Śląskiego Parku Nauki.

Uczestnicy festiwalu mieli również okazję zobaczyć, jak wygląda nasza planeta z perspektywy kosmosu. Stało się to możliwe dzięki ogromnej efektownej kuli (o średnicy aż 7 metrów) umieszczonej pod dachem sali wielofunkcyjnej MCK. Mobilna instalacja Gaia – projekt multidyscyplinarnego artysty Luke’a Jerrama – jest 1,8 miliona razy mniejsza od prawdziwej Ziemi, a każdy centymetr oświetlonej od wewnątrz rzeźby odpowiada 18 km realnej powierzchni. Stojąc w odległości 211 m od dzieła, mogliśmy zatem zobaczyć Ziemię taką, jaką widzielibyśmy z powierzchni Księżyca!

Spotkania z gośćmi specjalnymi

Wyjątkową częścią każdego festiwalu są spotkania z gośćmi. Także w tym roku była okazja do wysłuchania ciekawych wykładów i rozmów wielu wybitnych naukowczyń i naukowców. Wśród nich byli m.in. laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki prof. J. Georg Bednorz, dr Yolanda Ohene, prof. Norman Davies, prof. Jeff Forshaw, prof. Lewis Dartnell, prof. Tadeusz Sławek, prof. Jan Kisiel, prof. Derrick de Kerckhove, prof. Ryszard Tadeusiewicz, prof. Souvik Mukherjee, prof. Jerry Coyne, dr Anna Fogtman, dr Anna Chrobry czy dr Sam Gregson.

Konkursy 8. ŚFN Katowice

Podczas festiwali poznaliśmy również laureatki i laureatów konkursów organizowanych w ramach ŚFN Katowice.

Laureatem Nagrody POP Science, przyznawanej wybitnym popularyzatorom nauki, zostali Karol Wójcicki za stronę i profil „Z głową w gwiazdach” (strona lub blog), dr Łukasz Lamża – twórca wideobloga „Czytamy naturę” (wideoblog), podcast „Pogadajmy o nauce” (podcast lub audycja radiowa), dr inż. Anna Byczek-Wyrostek z Politechniki Śląskiej (myśl globalnie, działaj lokalnie – uczelnie) oraz dr inż. Edyta Łaskawiec (myśl globalnie, działaj lokalnie – mieszkańcy województwa śląskiego). Nagrodę Specjalną POP Science – Wybitny Popularyzator Nauki otrzymał dr Tomasz Rożek.

Odbyła się również gala wręczenia Śląskiej Nagrody Naukowej – wyróżnienia przyznawanego przez uczelnie współorganizujące ŚFN osobom, które promują śląską naukę na arenie krajowej i międzynarodowej (więcej o nagrodzie w artykule na stronach 22–23).

Podczas konkursu OFF Science – Przeglądu Garażowych Wynalazków tradycyjnie nagrodzone zostały innowacyjne i twórcze rozwiązania techniczne. Zwycięzcami zostali: Antoni Ciesielski za wielkoformatową obrabiarkę CNC (nagroda internautów), Paweł Obsadny za projekt AiBach (Nagroda Komisji Konkursowej) oraz Emilia Szweda, Maja Szweda, Juliusz Szweda i opiekunowie naukowi projektu „Pomóż! Uratuj psiaka” (nagroda publiczności festiwalowej).

W ostatni dzień festiwalu odbył się finał konkursu „Młodzi dla przyszłości Śląska”. Nagroda specjalna trafiła do uczniów IV Liceum Ogólnokształcącego w Zespole Szkół nr 6 im. Króla Jana III Sobieskiego w Jastrzębiu-Zdroju za projekt „Pomóż! Uratuj psiaka”.

Organizatorzy, partnerzy i patronaty

8. Śląski Festiwal Nauki Katowice zorganizowali: Uniwersytet Śląski w Katowicach (lider i pomysłodawca przedsięwzięcia), Miasto Katowice (miasto gospodarz wydarzenia), Województwo Śląskie i Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia (współgospodarze), a także Akademia Muzyczna im. Karola Szymanowskiego w Katowicach, Akademia Sztuk Pięknych w Katowicach, Akademia Wychowania Fizycznego im. Jerzego Kukuczki w Katowicach, Politechnika Częstochowska, Politechnika Śląska, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach, Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach oraz Uniwersytet Jana Długosza w Częstochowie.

Partnerami strategicznymi i głównymi patronami medialnymi byli: „Polityka”, „Wiedza i Życie”, „Świat Nauki” oraz „Pulsar”.

Wydarzenie zostało sfinansowane ze środków Unii Europejskiej. Wyrażone poglądy i opinie są jedynie opiniami autora lub autorów i niekoniecznie odzwierciedlają poglądy i opinie Unii Europejskiej lub Europejskiej Agencji Wykonawczej ds. Badań Naukowych (REA). Unia Europejska ani REA nie ponoszą za nie odpowiedzialności.