Pozycję uczelni w znacznym stopniu wyznacza jej obecność na arenie międzynarodowej. Tłumacze języka angielskiego działający w ramach Centrum Usług Tłumaczeniowych oraz Centrum Komunikacji Medialnej dbają o to, aby University of Silesia in Katowice był dobrze widoczny na świecie.

Interfejs programu memoQ

Centrum Usług Tłumaczeniowych

Centrum Usług Tłumaczeniowych (CUT) zostało powołane w marcu 2019 roku. Pierwszym poważnym wyzwaniem dla nowej jednostki było przetłumaczenie na język angielski analizy SWOT oraz wniosku grantowego w konkursie Inicjatywa Doskonałości – Uczelnia Badawcza.

– Zespół 5 tłumaczy w ciągu dwóch tygodni przetłumaczył około 300 stron – wspomina dr hab. Adam Wojtaszek, prof. UŚ, kierownik CUT – dzięki czemu pod koniec czerwca 2019 roku można było złożyć kompletny wniosek, który przeszedł pomyślnie weryfikację formalną. Co prawda, jak się okazało, Uniwersytet Śląski nie został zaliczony do grona uczelni badawczych, samo jednak uczestnictwo w konkursie zaowocowało pozyskaniem dodatkowych środków na najbliższe lata.

CUT dostarcza między innymi angielskie wersje umów zawieranych przez UŚ z partnerami międzynarodowymi. Tłumaczeniu podlega również dokumentacja toku studiów (m.in. efekty uczenia się, programy studiów i karty kierunków).

Ważną częścią działalności CUT jest praca na rzecz upowszechniania badań naukowych. W ramach Centrum tłumaczy się artykuły naukowe, streszczenia i abstrakty, recenzje oraz strony internetowe czasopism wydawanych przez Uniwersytet Śląski. Korektę przetłumaczonych tekstów często wykonują native speakerzy języka angielskiego. Kierownik CUT zauważa ogólny pozytywny skutek funkcjonowania Centrum – do świadomości pracowników uczelni dociera konieczność przewidzenia w budżecie środków na tego typu działania. Dzięki temu zwiększają się szanse na lepszą rozpoznawalność naszych prac na forum międzynarodowym.

Centrum Komunikacji Medialnej

Wzrost znaczenia międzynarodowego to cel strategiczny Uniwersytetu Śląskiego, którego realizacji służy między innymi tłumaczenie coraz więcej treści publikowanych na stronach internetowych uczelni. W przeszłości zajmował się tym Dział Współpracy z Zagranicą, a od października 2020 roku zadania te wykonywane są w ramach Centrum Komunikacji Medialnej (CKM).

– Tłumaczymy wiadomości na stronie głównej UŚ, artykuły w ramach Śląska Badawczego, informacje o inicjatywach uczelni – wylicza mgr Tomasz Grząślewicz. – Co tydzień do 40 pracowników i 48 studentów (stan na 11.03.2021 roku) trafia angielska wersja Informacji dla wspólnoty akademickiej i Wiadomości studenckich. Obsługujemy wydarzenia uniwersyteckie, takie jak Śląski Festiwal Nauki czy Scena Premier Naukowych. Robimy też napisy do webinarów naukowych, co zajmuje sporo czasu, ale możliwość bliższego poznania historii misji Apollo czy tajemnic ludzkiego mózgu wynagradza wiele.

Stopniowo zwiększa się zakres działalności CKM. Obecnie trwają prace nad tworzeniem dwujęzycznych stron centrów badawczych Uniwersytetu Śląskiego. Już wkrótce za pośrednictwem Centrum tłumaczone będą też witryny poszczególnych wydziałów.

Glosariusz

W rozmowach z przedstawicielami CUT i CKM często padają takie słowa, jak spójność czy jednolitość. Jak zapewnić, aby różni tłumacze przekładali teksty w zbliżony do siebie sposób? Skąd mają wiedzieć, czy Wydział Nauk Ścisłych i Technicznych to na pewno Faculty of Science and Technology? Odpowiedzią na tego rodzaju pytania jest Polsko-angielski glosariusz terminów uniwersyteckich.

Pomysł stworzenia dokumentu narodził się w Dziale Współpracy z Zagranicą. Glosariusz został opracowany przez mgr Gigę Gogosashvilego. Za tłumaczenia odpowiedzialny był zespół autorów pod kierownictwem dr. hab. Adama Wojtaszka, prof. UŚ, w skład którego weszli: dr Arkadiusz Badziński, mgr Marta Barciak, dr hab. Magdalena Bartłomiejczyk, mgr Giga Gogosashvili, mgr Tomasz Grząślewicz, mgr Dariusz Jakubowski, mgr Joanna Laskowska, dr Ewa Myrczek-Kadłubicka, mgr Kajetan Pawliszyn, dr Joanna Sycz-Opoń oraz firma GROY Translations.

Glosariusz jest regularnie aktualizowany. Znajdują się w nim tłumaczenia stopni i tytułów naukowych, stanowisk, dyscyplin naukowych, nazw jednostek, wydziałów i instytutów Uniwersytetu Śląskiego, kierunków studiów, a także inicjatyw realizowanych na UŚ. Obowiązek korzystania z glosariusza zostanie wkrótce uregulowany odpowiednim zarządzeniem rektora.

Osobą kontaktową w sprawie wszelkich zapytań dotyczących glosariusza jest mgr Tomasz Grząślewicz z Centrum Komunikacji Medialnej (tomasz.grzaslewicz@us.edu.pl).

memoQ

Inną inicjatywą na rzecz spójności jest współpraca Uniwersytetu Śląskiego z węgierską firmą memoQ – jednym z wiodących dostawców oprogramowania CAT (od ang. computer-aided translation – tłumaczenie wspomagane komputerowo) dla branży tłumaczeniowej na świecie. Pionierem w tym zakresie był ponad dekadę temu Instytut Języków Romańskich i Translatoryki (obecnie zajmuje się tym kierunek filologia romańska). Niedawno memoQ zainteresowały się także zespoły tłumaczy języka angielskiego działające na Uniwersytecie Śląskim. W lutym 2020 roku licencję na korzystanie z memoQ zakupił Dział Współpracy z Zagranicą. Obecnie z memoQ korzystają zarówno CUT, jak i CKM. Program pozwala m.in. na tworzenie słowników, rozwijanie pamięci tłumaczeniowych i współpracę sieciową między tłumaczami.

– Dzięki licencjom na oprogramowanie memoQ obecnie zarówno tłumaczymy teksty na bieżąco, jak i budujemy bazę wcześniej przetłumaczonych dokumentów – mówi dr hab. Adam Wojtaszek, prof. UŚ. – Skutkiem jest rozbudowa pamięci tłumaczeniowych i korpusów tekstów równoległych, które mogą być wykorzystywane w przyszłości jako narzędzia programu memoQ, usprawniające i przyspieszające proces tłumaczenia kolejnych tekstów.

– Korzystanie z narzędzi CAT jest szczególnie istotne w przypadku tekstów aktualizowanych lub cyklicznych – dodaje mgr Tomasz Grząślewicz z Centrum Komunikacji Medialnej. – Często okazuje się, że program „pamięta” nawet do kilkudziesięciu procent treści. Dotyczy to np. Informacji dla wspólnoty akademickiej.

Okazuje się jednak, że korzyści wynikające ze współpracy z węgierską firmą są znacznie większe. W styczniu 2021 roku Uniwersytet Śląski został wpisany na listę uniwersytetów partnerskich memoQ.

– Chcemy, by studentki i studenci kierunków tłumaczeniowych wkraczali na rynek pracy przygotowani, posiadając nie tylko wiedzę merytoryczną z zakresu tłumaczeń, ale też narzędzi, które ten proces wspomagają – mówi Dominika Olszewska, Head of Hub, CEE&Nordics w firmie memoQ.

Praktyki

Od listopada 2020 roku do marca 2021 roku CUT i CKM wspólnie przeprowadziły pilotażowy program praktyk, w ramach którego kilkunastu studentów III i V roku specjalności tłumaczeniowych filologii angielskiej korzystało z bezpłatnych licencji na oprogramowanie memoQ.

– Praktyki okazały się sukcesem. Dzięki nim udało się stworzyć pokaźny korpus tekstów równoległych, które były wcześniej tłumaczone bez użycia oprogramowania wspomagającego, oraz bogatą pamięć tłumaczeniową, która będzie wykorzystywana w kolejnych tłumaczeniach – wyjaśnia dr hab. Adam Wojtaszek, prof. UŚ. – Od przyszłego roku akademickiego mamy zamiar udostępnić bezpłatne licencje jednoroczne wszystkim studentom ostatnich lat specjalności tłumaczeniowych na kierunku filologia angielska, wprowadzając podstawy korzystania z tego narzędzia CAT do programu studiów, oraz umożliwić części z nich odbycie obowiązkowych praktyk w Centrum Usług Tłumaczeniowych.

– Praktyki były megarozwijające – mówi Radosław Hojka, student V roku filologii angielskiej. – Udało mi się poznać zawód tłumacza od wewnątrz i popracować na pełnej wersji memoQ. Nauczyłem się realizacji zleceń zarówno pod presją czasu, jak i glosariusza. MemoQ na początku wydawał się skomplikowany, ale wystarczyło przetłumaczyć dwa pierwsze teksty, żeby zacząć się nim bawić i odkrywać nowe funkcje.

Indywidualne nauczanie

Na praktykach studenckich nie kończy się jednak działalność edukacyjna prowadzona przez CUT. Centrum organizuje także zajęcia z języka angielskiego dla kadry dydaktycznej i zarządzającej UŚ w ramach projektu POWER.

– Sporym wyzwaniem logistycznym dla mnie jako kierownika CUT było dobranie par uczeń – nauczyciel, ponieważ w procesie tym trzeba było uwzględnić wiele zmiennych: miejsce odbywania zajęć, terminy spotkań, zainteresowania naukowe uczniów, ich preferencje dotyczące osoby nauczyciela, a później także przejście na tryb nauczania zdalnego w związku z pandemią – opowiada dr hab. Adam Wojtaszek, prof. UŚ.

Rozwój

Jak widać, zakres zadań realizowanych przez CUT i CKM stale rośnie. Naszym tłumaczom i pedagogom wypada życzyć dalszego rozwoju współpracy z jednostkami na uczelni i podmiotami zewnętrznymi, postępów w umiędzynarodowianiu UŚ, sukcesów w szkoleniu kadr i studentów oraz... doskonałej jednolitości!

Kontakt z Centrum Usług Tłumaczeniowych: adam.wojtaszek@us.edu.pl

Kontakt z Centrum Komunikacji Medialnej: tlumaczenia@us.edu.pl