A zatem rozpoczynamy podroz po Internecie dla historykow i socjologow. Yahoo pozwala nam wybrac z tematycznie uporzadkowanego menu, dotyczacego nauk spolecznych, zagadnienia zwiazane z poznawaniem dziejow ludzkosci oraz prawidel rzadzacych zachowaniem sie spoleczenstw. Juz pierwsze kroki po historycznych obszarach Internetu przenosza nas w starozytnosc. Mozemy zapoznac sie z dzialalnoscia Zakonu Jezuitow i zaangazowaniem jego czlonkow w dzialalnosc naukowa. O okresie renesansu dowiadujemy sie z elektronicznego wykladu. Przekonujemy sie, ze nie znajacy historii Polski zagraniczni internauci moga dowiedziec sie czegos interesujacego rowniez o naszym kraju. Zwiedzamy amerykanskie Muzeum Pamieci Ofiar Holocaustu. Trafiamy na przebogaty zestaw narzedzi dla uczonych zajmujacych sie naukami spolecznymi. Na zakonczenie podrozy mozemy zapoznac sie z dzialaniem pocztowej listy dyskusyjnej dla socjologow.

Julia Hayden z Uniwersytetu w Wirginii zebrala na jednej ze stron WWW kilkadziesiat hipermedialnych lacznikow do zbiorow informacji o starozytnym swiecie. Idac w slad za jednym z nich, przenosimy sie do Palacu Dioklecjana w Splicie. Budowa tego palacu rozpoczela sie w roku 293. Znaczenie zabytku polega na stanie jego zachowania i braku porownywalnych przykladow ze swiata Rzymian. Mozliwosci systemu WWW pozwalaja nam na wirtualne zwiedzanie palacu. Wedrowka jest bogato ilustrowana zdjeciami, rycinami i rysunkami. Kreatorem wirtualnej rzeczywistosci jest w tym przypadku Michael Greenhalgh.

Zaangazowanie czlonkow Zakonu Jezuitow w prace naukowa bylo jedna z najbardziej charakterystycznych cech pierwszego okresu istnienia tego zakonu (1540-1773). Swiety Ignacy Loyola, zalozyciel zakonu, uwazal gromadzenie wiedzy i wydajnosc pracy za zadania wzbogacajace duchowo i ten jego poglad odbil sie na obrazie zakonu. Sprzyjala temu tez zalozona rola "nauczycieli Europy" co oznaczalo, ze jezuici wysoko cenili zasady racjonalnosci, metodycznosci i wydajnosci dzialania. Organizacja zakonu wyksztalcala wsrod czlonkow nawyki wspolpracy i porozumiewania sie, niezbedne dla gromadzenia i wymiany informacji naukowej. Wreszcie, praca misyjna w Azji i Ameryce dala jezuitom okazje do studiowania i opisywania zjawisk nowego dla nich swiata. W XVI wieku badania naukowe jezuitow oparte byly na naturalnej filozofii Arystotelesa i naukach klasycznych, takich jak: geometria, astronomia, optyka, statyka i mechanika. Na poczatku wieku XX zaczela sie ksztaltowac nowoczesna siec towarzystw naukowych, osrodkow badawczych i agencji rzadowych. Jezuici uczestniczyli w wielu tych przedsiewzieciach i tworzyli swoje wlasne organizacje badawcze. O tym co dzialo sie pomiedzy tymi datami, dowiedziec sie mozna z bogato ilustrowanego dokumentu elektronicznego.

"Elektryczny Renesans" to tytul wykladu, odbywajacego sie w sieci komputerowej. Dr E. L. Skip Knox z Boise State University w Idaho przygotowal tradycyjne w istocie zajecia dla studentow (z podrecznikiem, dyskusjami i zaliczeniem) odbywajace sie jednak w zupelnie nietradycyjnej formie. Zadaniem wykladowcy jest tu organizacja kursu i pilnowanie harmonogramu zajec. Studenci powinni zapoznac sie z materialami, a nastepnie prowadzona jest dyskusja za pomoca poczty elektronicznej (do ktorej, oczywiscie, maja oni dostep w domach czy w akademikach). Wykladowca bierze udzial w dyskusji. Na zakonczenie kursu student wykonuje prace zaliczeniowa. Oczywiscie, w dyskusji i zaliczeniach moga uczestniczyc jedynie studenci Boise State University, lecz skrypty dostepne sa dla wszystkich zainteresowanych przez Internet. Program zajec obejmuje: ogolna chronologie zdarzen, zagadnienia spoleczne, ekonomie renesansu, zagadnienia polityczne oraz zycie religijne epoki.

Polskim sladem w historycznym WWW jest m. in. serwer, prezentujacy w jezyku angielskim historie Powstania Warszawskiego. Powstal on w piecdziesiata rocznice powstania dzieki inicjatywie M. K. Porwita z Princeton. Autor wyjasnia, ze Amerykanie wykazuja wrecz zalosny brak wiadomosci o Polsce, zas wiekszosc wiadomosci, jakie maja, to polprawdy czy wrecz klamstwa. Na marginesie mozna dodac, ze prezentacja informacji o Polsce w Internecie powinnismy sie solidnie zajac we wlasnym kraju i jest to - biorac pod uwage dalszy niezwykle dynamiczny rozwoj globalnej sieci komputerowej - pilne zadanie dla wszystkich, ktorym zalezy na wizerunku Polski w swiecie, zarowno dla instytucji, jak i zwyklych obywateli. Musza to byc przedsiewziecia rzetelne i doprowadzone do konca, czesto bowiem sie zdarza (a serwer Powstania Warszawskiego jest tego przykladem), ze wskutek wyczerpania sie zapalu do pracy lub innych przypadlosci losowych rozpoczeta pozyteczna praca pozostaje niedokonczona.

Amerykanskie Muzeum Pamieci Ofiar Holocaustu rozpoczelo dzialalnosc w kwietniu 1993 roku, w piecdziesiata rocznice powstania w getcie warszawskim. Upamietnia ono i uniesmiertelnia 6 milionow Zydow i miliony innych ofiar nazistowskich zbrodni podczas II wojny swiatowej: Cyganow, Polakow, homoseksualistow, osob uposledzonych, Swiadkow Jehowy, dysydentow politycznych i religijnych, wiezniow sowieckich obozow smierci. Dyrektor muzeum, Jeshajahu Weinberg, pisze, ze wizyta w muzeum bedzie interesujacym i stawiajacym wyzwanie doswiadczeniem. Bedzie jednoczesnie sklaniala do myslenia, prowokowala i poruszala kazdego do glebi. I taka wlasnie powinna byc. Nie mozna jak dotad, niestety, zwiedzic muzeum wirtualnie, dostepne sa jednak informacje o dzialalnosci edukacyjnej tej placowki. W wideografii znajdujemy dramat Andrzeja Wajdy "Korczak", a takze dokumentalny film BBC o powstaniu w getcie warszawskim. Mozemy rowniez zapoznac sie z profilem prac naukowych dzialajacego przy muzeum instytutu badawczego.

Dzieki pracy wolontariusza, Craiga McKie z Kanady, mozemy w jednym miejscu hiperprzestrzeni Internetu znalezc bogata kolekcje kilkudziesieciu lacznikow do zasobow, przeznaczonych dla socjologow. Jeszcze pare krokow i przenosimy sie do Instytutu Studiow Spolecznych Uniwersytetu Warszawskiego. Z serwera WWW instytutu dowiadujemy sie, iz ISS rozpoczal dystrybucje skumulowanych danych i dokumentacji z Polskiego Generalnego Sondazu Spolecznego 1992-1993, a takze badan prowadzonych w ramach programu International Social Survey Programme. Badania te sa systematycznie kontynuowane.

Progressive Sociologists Network jest lista dyskusyjna, ktorej celem jest polaczenie wysilkow socjologow z calego swiata, zainteresowanych prawami robotnikow, kobiet, mniejszosci rasowych i etnicznych, zagadnieniami ekologicznymi i srodowiskowymi. Zalozyciele listy otwarcie przyznaja sie do swych marksistowskich korzeni, aczkolwiek deklaruja chec wspolpracy rowniez z wyznawcami innych filozofii niz marksistowska. Posrod tematow kwietniowych dyskusji znajdujemy: prawa czlowieka w USA, cenzure sieciowa, powrot faszyzmu w Europie czy tez dzialalnosc szwadronow smierci CIA w Gwatemali.

Cztery inne indeksy umozliwiaja rozpoczecie kolejnych poszukiwan w swiecie Internetu dla historykow i socjologow. Trzy z nich naleza do wirtualnej biblioteki WWW i przynosza nam ponad 100 nowych pozycji, od ktorych mozna ponownie zaczac eksploracje Internetu. Pozwolcie jednak, Drodzy Czytelnicy, ze pozostawie Wam te przyjemnosc. Konczymy wycieczke dla uczonych, zajmujacych sie naukami spolecznymi. Za miesiac kolejna. Poniewaz bedzie ona juz ostatnia z naszego cyklu, tym razem zapraszam wszystkich zainteresowanych.

Maciej UHLIG (muhlig@us.edu.pl)