Juz 40 lat istnieje w Ostrawie samodzielna szkola wyzsza, ksztalcaca nauczycieli szkol roznego typu, ktorzy stanowia tu najliczniejsza czesc inteligencji humanistycznej.

Etap akademickiego ksztalcenia nauczycieli rozpoczela ustawa o systemie szkolnictwa z 1953 roku, z ktora wiaze sie powstanie Wyzszej Szkoly Pedagogicznej w Opawie - pierwszej tego typu placowki w Ostrawskiem. W roku szkolnym 1953/54 nauczano tu oprocz przedmiotow podstawowych ogolnych /WF, pedagogika, psychologia, jezyk rosyjski, filozofia marksistowska/ 8 specjalnosci w 5 kombinacjach po dwie. W szkole byly trzy katedry, studia trwaly dwa lata, konczyly sie egzaminem panstwowym i uprawnialy do nauczania na poziomie tzw. drugiego stopnia szkoly podstawowej /klasy 6-9/. WSP w Opawie nie istniala jednak zbyt dlugo. W roku 1959 powstaly w duzych miastach Instytuty Pedagogiczne. W zwiazku z tym opawska uczelnie przeniesiono do Ostrawy i nadano jej nowy szyld. Jednak i ten typ szkol nie istnial dlugo - w 1964 roku zamieniono Instytutu Pedagogiczne na Wydzialy Pedagogiczne /pedagogicke fakulty/; niektore z nich byly jednostkami uniwersyteckimi, inne, do ktorych nalezal ostrawski, byly samodzielne.

Po inwazji wojsk Paktu Warszawskiego w uczelni przeprowadzono czystke - nastapily weryfikacje, rozwiazano komorke partyjna. Progi Wydzialu opuscilo ok. 50 pracownikow. Nastapil okres tzw. normalizacji i konsolidacji.

Tak jak w roku 1968, tak i w listopadzie 1989 roku Wydzial dostrzegl szanse odrodzenia narodowego. W niedlugim czasie nastapily zmiany kierownictwa uczelni, zlikwidowano katedre marksizmu-leninizmu, ogloszono generalny konkurs na stanowiska wykladowcow. Pracownicy Wydzialu wspierani przez studentow zaczeli zabiegac o powolanie do zycia placowki uniwersyteckiej. Zabiegi te zostaly uwienczone sukcesem i od 28. 09. 1991 roku ksztalcenie przyszlych nauczycieli przebiega juz w Uniwersytecie Ostrawskim.

Uniwersytet obejmuje obecnie trzy wydzialy: filozoficzny, pedagogiczny i nauk przyrodniczych. Obok studiow dziennych prowadzone sa studia zaoczne oraz uniwersytet trzeciego wieku. Lacznie uczelnia liczy ponad 2000 studentow studiow dziennych i ok. 1000 pozostalych. Pracuje tu 410 pracownikow.

Na czele uniwersytetu stoi rektor - bohemista, prof. PhDr Jaroslav Humacek, CSc. Wraz z Rada Naukowa uniwersytetu najwyzszym organem uczelni jest Senat, ktory jest podporzadkowany Gminie Akademickiej. Uprawnienia Senatu sa duze m. in. uchwala on statut uczelni i statuty wydzialow, proponuje kandydata na rektora i odwolanie rektora przez ministerstwo, wyraza zgode na mianowanie prorektorow przez rektora, czlonkow Rady Naukowej i kwestora, decyduje o powolaniu jednostek organizacyjnych uczelni i wspoldecyduje o strukturze i dzialalnosci uniwersytetu. Najwazniejszym i najbardziej odpowiedzialym z uprawnien Senatu jest uchwalenie rocznego budzetu calej instytucji oraz kontrola jego realizaji. Senat ma dwie izby: nauczycielska, liczaca 12 czlonkow i studencka, z 6 czlonkami. Kadencja wynosi 3 lata. Odpowiednie uprawnienia i sklad maja takze senaty poszczegolnych wydzialow. Na czele Wydzialu Filozoficznego stoi lingwistka i tlumaczka - doc. PhDr Eva Mrhacova, CSc. Wydzial liczy 11 katedr, wsrod nich m. in. Katedre Polonistyki i Folklorystyki, Instytut Badan Etnikum Polskiego, redakcje dwu polskich czasopism /Ogniwa i Jutrzenki/. Sklad personalny pracownikow polonistyki to: 2 pracownikow redakcji, 3 Instytutu Badan - w tym jeden docent, 7 pracownikow katedry - w tym 2 profesorow. Studentow studiow dziennych polonistyki jest 16. Wydzial kladzie najwiekszy nacisk na nauke jezykow obcych /angielski, niemiecki, polski, rosyjski, francuski, hiszpanski, w przygotowaniu nauczanie jezyka szwedzkiego/.

Na czele Wydzialu Nauk Przyrodniczych stoi matematyk, doc. RNDr Kvetoslav Burian, CSc. Wydzial liczy 6 katedr obejmujacych 68 stalych pracownikow, w tym 5 profesorow, 18 docentow i 15 pracownikow naukowych z kwalifikacjami CSc. Wydzial stara sie o maksymalne podnoszenie poziomu, ukierunkowuje swe badania naukowe w mysl aktualnych swiatowych trendow i dazy do efektywnej organizacji i zarzadzania. Najmlodsza katedra jest Katedra Informatyki i Komputerow, zas najszersze mozliwosci prezentuje Katedra Geologii, Geografii i Srodowiska. Studium nauczycielskie obejmuje tu i takie dziedziny jak ochrona i ksztaltowanie srodowiska naturalnego, szeroko rozumiana turystyka, a takze przestrzenny i gospodarczy rozwoj regionu.

Najwiekszym wydzialem wciaz poszukujacym swego ksztaltu, jest Wydzial Pedagogiczny, choc on wlasnie jest najstarszy. Na czele wydzialu stoi pracownik Katedry Wychowania Muzycznego, pianista, doc. Rudolf Bernatik. W calej Republice Czeskiej nie ma drugiego wydzialu z podobna struktura. Skupia katedry i zaklady, ktorych celem jest ksztalcenie przygotowujace do zawodu nauczyciela, ksztaltowanie ich umiejetnosci niezbednych w pracy z dziecmi, uwzglednianie specyfiki nauczania w szkolach podstawowych. Wydzial ksztalci przede wszystkim nauczycieli nizszych klas szkol podstawowych /klasy 1-4 - tzw. pierwszy stopien szkoly podstawowej/, ktore prawdopodobnie wroca do nazwy "szkoly ludowej" /obecna "skola"/. Wydzial ksztalci dalej nauczycieli przedmiotow "ogolnorozwojowych" /"vychovnych predmetu"/ wyzszych klas szkoly podstawowej /kl. 4-8 - tzw. drugi stopien szkoly podstawowej/. Sa to takie przedmioty, jak: wychowanie muzyczne, plastyczne, WF, wychowanie przez sztuke, prace techniczne takze... nauka katechizmu. Wreszcie - Wydzial ksztalci tez nauczycieli wychowania muzycznego i wychowania plastycznego szkol srednich. W zadaniach dydaktycznych wspolpracuja: Katedra Pedagogiki, Zaklad Niezaleznego Alternatywnego Nauczania, Zaklad Ogolnego Ksztalcenia i Rozwoju, ogolnouniwersytecki Zaklad Praktyk Pedagogicznych i kolejnych siedem katedr. Studenci, ktorych oprocz obok wybranych przedmiotow "ogolnorozwojowych" obowiazuje drugi kierunek studiow /filozofia lub nauki o przyrodzie/, studiuja rownoczesnie na tych wydzialach. Niezbedna jest wiec scisla wspolpraca wydzialow. Nowa dziedzina, niedawno utworzona, jest studium artystyczno-pedagogiczne w zakresie plastyki z wprowadzeniem zajec w formie atelier i artystyczno-pedagogiczne ksztalcenie nauczycieli podstawowych i srednich szkol muzycznych, z udzialem specjalistow - pedagogow i artystow z kraju i zagranicy.

Mankamentem minionych czasow byly niewielkie mozliwosci w nawiazaniu kontaktow zagranicznych; jezeli juz byly, to ukierunkowane na wschod. Dzis wszystkie wyzsze uczelnie w kraju zabiegaja o szersza i wielostronna wspolprace z zagranica. Uniwersytet Ostrawski podejmuje rozne formy takiej wspolpracy. Po pierwsze, sa to umowy dwustronne z zagranicznymi uczelniami wyzszymi, ktore zazwyczaj obejmuja ramowy plan pracy na czas dluzszy i co roku sa ukonkretniane. Przewiduje sie w nich zazwyczaj: wzajemna wymiane studentow, wyklady pedagogow i wspolprace w zakresie badan naukowych. Tego typu umowy zawierane sa zwlaszcza z partnerami w Polsce, tj. z WSP w Opolu i US w Katowicach. Najbardziej owocna wspolpraca dotyczy badan srodowiska naturalnego terenow pogranicza, prowadzonych wlasnie wspolnie z Uniwersytetem Slaskim. Program ten wchodzi w zakres szerszych badan miedzynarodowych. Umowy o podobnych planach wspolpracy zawarte zostaly z uniwersytetem w Montpellier we Francji, z Nord West Uniwersity Missouri State w USA, przygotowana do podpisu jest umowa z Uniwersytetem Katolickim w Eichstatt w Niemczech.

Inne mozliwosci wspolpracy tkwia w uczestnictwie w miedzynarodowych programach badawczych, ktore sa dotowane. Uniwersytet Ostrawski uczestniczy w programie Tempus. W koncu istnieje tez mozliwosc korzystania z umow miedzynarodowych Ministerstwa Szkolnictwa, Mlodziezy i Kultury Fizycznej, ktore dysponuje stypendiami dla pedagogow. Nadto mozna korzystac z propozycji uczelni i placowek zagranicznych, udzielajacych stypendiow pedagogom i studentom za posrednictwem praskiego Biura Kontaktow Zagranicznych.

Rozpoczal sie trzeci rok istnienia Uniwersytetu Ostrawskiego. Jego mury opuszcza absolwenci z tytulem magistra. Docierajace do nas informacje ze szkol, w ktorych nasi studenci rozpoczeli prace, pozwalaja sadzic, ze podniosly sie ich kwalifikacje zarowno fachowe, jak i pedagogiczne. Po 40 latach istnienia ksztalcenia akademickiego w regionie jest to obiecujaca zapowiedz na przyszlosc.

Tlum.: Aleksandra Humel