W poprzednich numerach "Gazety Uniwersyteckiej" (3, 4, 5, 6, 11, 12/93, 1/94) staralem sie przyblizyc Czytelnikom zasady korzystania z globalnej sieci komputerowej Internet. Dzis kolejny odcinek z cyklu opowiesci o Internecie, tym razem traktujacy o sposobach bezposredniej rozmowy pomiedzy uzytkownikami sieci.

Jednym ze sposobow porozumiewania sie uzytkownikow sieci miedzy soba jest wymiana poczty elektronicznej. Przypomnijmy, ze kazdy uzytkownik Internetu moze zredagowac list elektroniczny, zlecic jego przeslanie do adresata, a zwykle rowniez (do zasad etykiety sieciowej nalezy odpowiadanie na listy) uzyskac odpowiedz. Przeslanie poczty pomiedzy komputerami nadawcy i adresata trwa zwykle pare minut. Elektroniczna przesylka czeka nastepnie na zainteresowanie sie nia adresata. Ta faza operacji moze trwac i kilka dni, choc prawdziwi Internauci stale sprawdzaja zawartosc swej skrzynki pocztowej. Powstaja jednak pytania: czy poczta elektroniczna jest jedynym sposobem porozumiewania sie w Internecie i, czy mozliwa jest interakcyjna rozmowa elektroniczna?

Okazuje sie, ze juz od poczatku istnienia sieci jej konstruktorzy przewidzieli potrzebe bezposredniej lacznosci pomiedzy uzytkownikami. Funkcje te wypelnial poczatkowo program "talk", standardowo dostepny w systemach UNIX. Ostatnio zadania programu "talk" przejmuje jedna z nowszych uslug Internetu, zwana IRC (Internet Relay Chat). IRC jest niejako uogolnieniem "talk", umozliwiajac bezposrednie porozumiewanie sie wiekszej, niz dwie, liczby osob.

"Talk", jak kazda usluga sieciowa, dziala w oparciu o architekture klient-serwer. Uzytkownik sieci, zamierzajacy nawiazac elektroniczna rozmowe ze swym kolega, ktory moze znajdowac sie w sasiednim pokoju lub po przeciwnej stronie kuli ziemskiej, wydaje komputerowi, na ktorym pracuje, polecenie: "nawiaz rozmowe z uzytkownikiem, ktory posluguje sie danym identyfikatorem na maszynie o wskazanej nazwie". Zlecenie to, przetwarzane przez program-klient, powoduje nawiazanie polaczenia z programem-serwerem, dzialajacym na maszynie docelowej. Serwer ten kontaktuje sie z pracujacym tam partnerem przewidywanej rozmowy, polecajac mu wydanie polecenia "talk", wskazujacego na identyfikator i komputer inicjatora polaczenia. O ile zadanie to zostanie spelnione, nawiazywana jest dwustronna lacznosc. Ekrany terminali, na ktorych pracuja partnerzy, zostaja podzielone na dwie czesci. Obaj rozmowcy moga pisac na klawiaturze dowolny tekst, ktory, po przeslaniu przez siec, ukazuje sie na ekranie terminala partnera. Kazdy z uzytkownikow sieci moze spowodowac, ze proby nawiazania z nim lacznosci przez "talk" beda odrzucane. Ta wlasciwosc systemu jest niezwykle przydatna wtedy, gdy zajmujemy sie jakas wazna praca (np. redagowanie tekstu) i nie chcemy, aby ewentualne zadania nawiazania polaczenia powodowaly zaburzenia w formatowaniu ekranu.

Niestety, czesto zdarza sie, ze za pomoca programu "talk" nie mozna nawiazac rozmowy. Niepowodzenia zwiazane sa z faktem, ze w roznych wersjach systemu UNIX istnieja rozne, niezgodne ze soba, wersje programu "talk". W takiej sytuacji do przekazania informacji koledze w sieci musimy uzyc poczty elektronicznej. Chyba, ze...

... chyba, ze uzyjemy do tego celu uslugi, zwanej IRC. IRC jest jednym z najpopularniejszych w Internecie systemow, umozliwiajacych bezposrednia rozmowe wielu ludzi. Aby zrozumiec, czym jest IRC, wyobraz sobie otwarte dla wszystkich przyjecie na stojaco. Na wyznaczonym terenie znalezc mozna grupy ludzi, rozmawiajacych na interesujace ich tematy. Mozesz wedrowac od grupy do grupy, przysluchujac sie dyskusji, a nawet zabierac w niej glos. Jesli chcesz porozmawiac w cztery oczy z interesujaca Cie osoba, mozesz jej to zaproponowac. Wolno Ci nawet zainaugurowac dyskusje na zupelnie nowy temat w nadziei, ze zgromadzisz przy sobie zainteresowanych dyskutantow.

IRC zostal wymyslony i wprowadzony do uzycia w Internecie przez finskiego hackera Jarkko Oikarinena w roku 1989. Dzis, uzytkownik korzystajacy z IRC, moze sie spodziewac, ze w kazdej chwili moze spotkac sie z blisko dwoma tysiacami ludzi rozmawiajacych na ponad piecset tematow za posrednictwem okolo 150 serwerow IRC. Z IRC mozna zazwyczaj korzystac posiadajac konto w systemie UNIX. Istnieja tez jednak programy, umozliwiajace prace z IRC pod kontrola systemu MS DOS lub MS WINDOWS.

IRC stal sie niezwykle popularny od czasu, gdy w praktyce udowodniona zostala skutecznosc jego dzialania. W okresie wojny w Zatoce Perskiej w roku 1991 na jednym z kanalow IRC przekazywane byly najswiezsze informacje o przebiegu operacji "Pustynna Burza".

Jak wyglada praca z systemem IRC, czyli, popularnie, "ircowanie"? Nawiasem mowiac, w slowniku tej znikomej czesci studenckiej braci, ktora nie stroni od sieci, pojawil sie termin: "ircujacy (ang. IRCing)", tj. ten, ktory ircuje, czyli korzysta z IRC. Jak zwykle w Internecie, uzytkownik ma do czynienia z programem-klientem. Klient IRC porozumiewa sie z najblizszym sieciowo serwerem IRC. Tu wyjasnienie: najblizszy sieciowo, to taki serwer, do ktorego informacje przekazywane sa najszybciej. Jest to istotne, jesli interesuje nas jak najszybsza wymiana komunikatow. Najblizszy w tej chwili dla nas serwer dziala w Instytucie Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego. W uzasadnionych przypadkach (awaria lub niemoznosc polaczenia sie z najblizszym sieciowo serwerem) mozna wybrac inny serwer. Po polaczeniu sie z serwerem IRC otrzymujemy informacje o liczbie uzytkownikow korzystajacych w tej chwili z IRC, aktualnej liczbie kanalow, operatorow kanalow i serwerow IRC pracujacych w systemie. Przesylana jest takze do nas biezaca informacja od operatora serwera IRC.

W tym momencie uzytkownik, ktory dotad nie przeczytal dokumentacji, ma mozliwosc skorzystania z niezwykle bogatego systemu pomocy. Jesli zdecyduje sie na skorzystanie z uslug IRC, moze przylaczyc sie do jednego z kanalow systemu. Jednym z interesujacych kanalow jest #polska, na ktorym prawie zawsze mozna spotkac grupe doskonale sie znajacych ircujacych nie tylko z roznych polskich uczelni, ale i z calego swiata (jednym z efektow ircowania w kanale #polska byl wspolny Sylwester nieznanych sobie dotad poza IRC ircujacych, ktory odbyl sie w Slowacji). Uczestnicy dyskusji w IRC wystepuja pod pseudonimami, mozna jednak w kazdej chwili dowiedziec sie (uzyskujac imie, nazwisko i adres poczty elektronicznej), kto ukrywa sie pod interesujacym nas pseudonimem. Trzeba uwazac, by komendy IRC poprzedzac znakiem "/", gdyz wszystko, co napiszemy nie poprzedzone tym znakiem, zostanie przeslane do wszystkich uczestnikow dyskusji w danym kanale. Na ekranie monitora mozemy obserwowac przebieg toczacej sie dyskusji, przy czym kazda wypowiedz poprzedzona jest pseudonimem jej autora. Czesto po pseudonimie wystepuje drugi pseudonim, ktory okresla, do kogo osobiscie zwraca sie autor. W praktyce komunikaty uzytkownikow kanalu pojawiaja sie na ekranie dosc czesto, zdarza sie, ze nowy tekst przybywa w sekunde po poprzednim. Teksty przesuwaja sie w gore ekranu. Jesli chce sie uczestniczyc w dyskusji w czasie rzeczywistym, trzeba posiadac umiejetnosc szybkiego czytania i jeszcze szybszego pisania na klawiaturze. No coz, stale podkreslam, ze wspolczesny Internet jest wymagajacy w stosunku do uzytkownika. W kazdej chwili mozemy odlaczyc sie od kanalu i przylaczyc sie do kanalu innego. Mozliwe jest jednak jednoczesne uczestnictwo w kilku kanalach. Uczestnictwo to jednak powinno byc zgodne z zasadami etykiety sieciowej. Uzytkownicy nie przestrzegajacy powszechnie przyjetych zwyczajow moga zostac "wykopani" (doslownie!) z kanalu przez jego operatora.

Oprocz udzialu w dyskusji wszystkich ze wszystkimi, ktora, jak w zyciu, sprawia zawsze wrazenie pewnego harmidru (aczkolwiek operatorzy kanalu sugeruja zwykle glowny temat dyskusji), mozna nawiazac polaczenie i wymieniac informacje jedynie ze wskazanym uzytkownikiem IRC. Tresc rozmowy znaja wtedy jedynie partnerzy dyskusji. Mozna tez utworzyc wlasny kanal, na ktorym prowadzi sie dyskusje na temat, interesujacy okreslona grupe osob. Udzial w tak utworzonym kanale moze nie byc dozwolony dla osob postronnych (kanal prywatny), a nawet nie musza one wiedziec, ze kanal taki w ogole istnieje (kanal tajny). IRC staje sie wtedy narzedziem, umozliwiajacym wielostronne konferencje sieciowe z ochrona przesylanych informacji przed niepowolanym dostepem.

Mowi sie w sieci, ze IRC moze stac sie nalogiem, i ze osoby o slabej woli nie powinny nawet probowac z niego korzystac. Uzaleznienie moze stac sie tak silne, ze wyleczenie sie z niego nie bedzie mozliwe. Rzeczywiscie, istniejaca przeciez juz tu, w zasiegu reki, mozliwosc bezposredniej rozmowy z ludzmi z calego swiata, na jeden z kilkuset tematow, w dowolnie wybranym jezyku (nawet po japonsku, jesli mozliwosci intelektualne i sprzetowe na to pozwola), jest fascynujaca. W IRC jest bowiem niezmiernie wazne to, z kim sie rozmawia, nie jest natomiast istotne, gdzie ten ktos sie akurat znajduje. Internet bowiem laczy komputery, lecz zbliza ludzi. IRC jest kolejnym fenomenem socjologicznym, zwiazanym z Internetem. Umozliwia bowiem kontakt pomiedzy umyslem i umyslem, gdy nie jest wazny wyglad zewnetrzny uczestnika dyskusji, ktory w normalnych kontaktach miedzyludzkich jest czesto zrodlem skrepowania. Ale jesli ircujacy zdecyduja sie obejrzec nawzajem, nie wrzucaja do skrzynki pocztowej koperty z kolorowym zdjeciem wykonanym u renomowanego fotografa. Oni po prostu przesylaja poczta elektroniczna lub przez ftp plik ze swoim bitowym wizerunkiem w formacie "gif", zwany popularnie gifem.

Do uslyszenia na IRC!

PS. Jako uzupelnienie do gawedy o IRC prezentuje Slownik Pomrukow, bez ktorego nowicjusz moglby czuc sie nieco zagubiony wsrod uczestnikow dyskusji w kanale #polska.

SLOWNIK POMRUKOW do uzytku na IRC i gdzie indziej v. 1. 01, 93. 11. 17
ah - zaskoczenie (r)
aha - potwierdzenie, oznaka zrozumienia wypowiedzi przedmowcy (r)
aha... - 'a ja myslale(a)m, ze to zupelnie inaczej... ' (r)
aha! - mrukliwy odpowiednik greckiego 'eureka!' (r)
arf! - hau! (ang. )
argh! - grrrrr! (ang. )
e tam - 'co Ty opowiadasz, nie masz racji (a nawet jak masz, to i tak Ci nie wierze :-) )' (a)
eee - powatpiewanie (r)
eee tam - powatpiewanie + zwatpienie (r)
eh - westchnienie i rezygnacja (a)
ehem - potwierdzenie ('em' nosowe) (r)
grrrrr - wyrazenie zniecierpliwienia, zlosci, wscieklosci(!? ) (a)
ha ha - to jest tak mniej wiecej jak: ha ..... ha ..... powiedziane zupelnie powaznym i troche ironicznym i zlosliwym tonem (a)
hahah - 'hahaha' nad ranem po nieprzespanej nocy (zabraklo energii na ostatnie 'a') (a)
hahaha - odpowiednik :-))) (a)
hahahaha - odpowiednik :-)))) (a)
hau! - szczekanie
he, - co powiedziales(as)? chyba sie przeslyszalam(em)? (a)
hehehe - jak hahaha tylko jadowicie (a)
hm - zastanowienie, pomruk wydawany czasem tez dla podtrzymania konwersacji (r)
hm... - konkatenacja 'hm' i '... ' (patrz wyzej i nizej) (a)
hm? - podobne do angielskiego 'pardon? ' (r)
hoho - Lech Borkowski (jeden z ircujacych - przyp. m. u. )
meow!, miaow! - miau! (ang. )
miau! - miauczenie
mmm - zadowolenie (? ) (r)
muuuu - muczenie
o. - obojetne zdziwienie, bez wiekszego zainteresowania (a)
o! - zdziwienie z (raczej pozytywnym) odcieniem emocji (a)
oops! - okrzyk wydawany po wyslaniu wyznan milosnych do niewlasciwej osoby (r)
uff - ulga
ufffffff - wielka ulga (r)
wow! - wyrazenie uznania (i radosci) (a)
... - zamyslenie (nie mylic z mysleniem) (r)
- krzyk (r)

Autorzy:
(a) - Aga1 /Agnieszka Gasiorowska, aga@uci.agh.edu.pl/,
(r) - Rafal /Rafal Maszkowski, rafal@oso.chalmers.se/.