Uniwersytet Śląski od dawna otrzymuje różne dotacje z pieniędzy unijnych, otrzymują je także filie UŚ, w tym Filia w Cieszynie. Na początku stycznia br. Prorektor ds. Filii UŚ w Cieszynie pani prof. Halina Rusek złożyła swój podpis na umowie ze Stowarzyszeniem "Olza" w Cieszynie reprezentującym Euroregion Śląsk Cieszyński. Oznacza to, że Uniwersytet przystępuje do realizacji projektu pn. Podania i legendy Śląska Cieszyńskiego, na który otrzymał bezzwrotny grant w wysokości ponad 15 tys. €. Pieniądze zostały przyznane z programu Współpracy Przygranicznej Phare CBC Unii Europejskiej.

O czym?

Gdyby chcieć w jednym zdaniu przedstawić istotę pomysłu, to można powiedzieć, że projekt będzie polegał na zebraniu, opublikowaniu i spopularyzowaniu podań i legend, jakie funkcjonują na Śląsku Cieszyńskim i to zarówno w jego polskiej, jaki i czeskiej części. Do jego realizacji przystąpią etnolodzy z Filii, którzy już teraz planują "zapuszczenie się" w najdalsze zakątki regionu, aby "przeszperać" różne źródła i wydobyć na światło dzienne wszystkie najciekawsze podania i legendy, znane mieszkańcom tej części Polski. Na Śląsku Cieszyńskim funkcjonuje wiele podań i legend regionalnych, które do dzisiaj nie zostały zebrane w jedną całościową kolekcję opublikowaną drukiem. Znane są jedynie zbiory Gustawa Morcinka czy Zofii Kossak-Szczuckiej, które nie wyczerpują zasobu podań i legend Śląska Cieszyńskiego. Zebranie wszystkich - publikowanych i niepublikowanych - tekstów w jednym miejscu, najpierw w bazie danych, następnie opublikowanie w formie książki i płyty CD oraz umieszczenie na stronie internetowej z pewnością nie okaże się marnotrawstwem energii czasu i pieniędzy.

Dla kogo?

Zaktualizowana antologia regionalnych podań i legend pomoże przede wszystkim uniwersyteckim etnologom w ich codziennych studiach. W planach jest też wykorzystanie mającego powstać zbioru w zajęciach ze studentami, myśli się także o zorganizowaniu sesji naukowej poświęconej etnologiczno-historycznej interpretacji legend. Ale musimy wiedzieć, że społecznego projektu nie robi się tylko dla jednej grupy zawodowej. W zamyśle projektu tego typu dzieło może i powinno być przydatne różnym innym grupom społecznym. Można tu wymienić w pierwszej kolejności pedagogów, czyli nauczycieli i wychowawców prowadzących zajęcia z edukacji regionalnej. Taki zbiór przyda się zapewne animatorom kultury pracującym z dziećmi i młodzieżą, będzie cenną książką dla rodziców, którzy zechcą poczytać swoim pociechom nowe legendy; wreszcie, publikacja taka będzie cenną książką dla samych dzieci i młodzieży, którzy w ramach szkolnych bądź domowych lekcji edukacji regionalnej chcą poznawać swoją "małą ojczyznę". Nie możemy też zapomnieć o turystach i gościach odwiedzających region Śląska Cieszyńskiego, którzy pragną lepiej poznać jego tożsamość. Podsumowując, autorzy projektu chcieliby, aby przygotowana antologia podobała się wszystkim mieszkańcom Śląska Cieszyńskiego.

Nie tylko etnolodzy

Czy projekt spełni wszystkie oczekiwania - zobaczymy. W każdym razie, plan jest taki, żeby ta pierwsza antologia była bardzo dobrze wydana pod względem edytorskim, zaopatrzona w ilustracje do poszczególnych tekstów, w ilustracje będące grafikami stworzonymi przez plastyków Wydziału Artystycznego. Znając inwencję twórczą artystów i ich umiejętności, można być pewnym, że książka będzie prawdziwym skarbem, a że będzie wydana zarówno w języku polskim, jak i czeskim ucieszy czytelników z obu stron granicy.

Kiedy publikacja?

Działania związane z projektem zaplanowano na jeden rok, ale punktem kulminacyjnym powinien być czas wakacji, kiedy to w Muzeum w Wiśle ma odbyć się wernisaż wystawy zatytułowanej Podania i legendy Śląska Cieszyńskiego, gdzie zostaną zaprezentowane artystyczne wizerunki bohaterów podań i legend opublikowanych w książce.

Ważny test

Projekt Podania i legendy jest drugim po projekcie Kontakty II *, przedsięwzięciem Filli UŚ w Cieszynie, na które został przeznaczony grant z Unii Europejskiej. Za każdym razem taki grant to ważny egzamin z zakresu zarządzania. Trzeba bowiem projekt właściwie zrealizować, potem rozliczyć, a okresowo należy przekazywać raporty z wykonania. Pracy jest sporo, jednak biorąc pod uwagę, że za stronę merytoryczną projektu odpowiadają tak kompetentne osoby, jak prof. Zygmunt Kłodnicki reprezentujący etnologów i prof. Małgorzata Łuszczak szefująca artystom, stosowny egzamin z pewnością zostanie zdany, a zdobyte doświadczenia wykorzystane w następnych projektach finansowanych z Unii. Nad kilkoma trwają właśnie prace przygotowawcze...

Lesław Werpachowski
Koordynator projektu

* Program Kontakty II był projektem Instytutu Sztuki Wydziału Artystycznego Filii UŚ, realizowanym z Phare CBC Polska-Czechy w roku 2003