20 stycznia br. w Ośrodku Dydaktycznym Uniwersytetu Śląskiego w Rybniku odbyło się spotkanie z Jean-Pierre'em Salgasem, autorem biograficznej książki prezentującej postać Witolda Gombrowicza. Ukazanie się tej pozycji na polskim rynku właśnie teraz, ma związek z zakończonymi przed miesiącem obchodami Roku Gombrowiczowskiego.

Wizyta Jean-Pierre'a Salgasa, krytyka literackiego, profesora historii i teorii sztuki w Ecole Nationale Superieure d'Art w Bourges była możliwa dzięki pomocy francuskiej ambasady, która objęła patronat nad spotkaniem, Alliance Française i "Czytelnika". Wykład, podczas którego zaprezentowana została książka Witold Gombrowicz lub ateizm integralny, nie cieszył się wielkim zainteresowaniem, czego powodem był zapewne brak tłumacza, a spotkanie miało charakter wyłącznie francuskojęzyczny. Nie zawiodła, co prawda, filologia romańska, ale gdyby organizator pomyślał o tłumaczu, miłośnicy literatury nieznający języka francuskiego oraz studenci innych kierunków, z pewnością przybyliby liczniej.

Po nieznacznym spóźnieniu, zebrani w rybnickiej auli studenci wysłuchać mogli przygotowanego dla nich wykładu. Autor książki wskazał najciekawsze momenty w życiu Witolda Gombrowicza oraz wyjaśnił, jak doszło do powstania biografii, jak twierdzą znawcy "jednej z najciekawszych spośród tych, które o Gombrowiczu do tej pory napisali autorzy niepolscy". A jest o kim pisać i nie można się dziwić zainteresowaniu, jakim wśród koneserów literatury nieprzerwanie od wielu lat cieszy się Witold Gombrowicz, który jako młody człowiek, podczas studiów, wysyłał na wykłady swojego lokaja, twierdząc, że wygląda on dostojniej niż on sam. Książka Salgasa to swego rodzaju przedstawienie "Gombrowiczów". Autor wyjaśnił źródła ateizmu pisarza, który obecnie we Francji uważany za coś całkowicie normalnego, zaś w Polsce wywołujący ciągle jeszcze kontrowersje. Świat pozbawiony jest Boga, czyli Formy Świata, w ten sposób autor biografii rozumie ostateczne przesłanie Ferdydurke. Salgas porównał działalność Witolda Gombrowicza z działającą wówczas we Francji grupą Tel-Quel, zajmującą się analizowaniem języka, zwracając jednak uwagę, że polski pisarz posunął się w swojej językowej pracy jeszcze dalej niż grupa Francuzów. Salgas uważa, że dzieła Gombrowicza wchodzą w konflikt z całym systemem filozoficznym, który zdołał się ukształtować od czasów Platona, poprzez Kartezjusza, po filozofów współczesnych. Zestawił Kartezjańskie myślenie z Gombrowiczowskim szaleństwem.

Postać autora "Ferdydurke" miała niemały wpływ także na samego Salgasa, który stwierdził, że Gombrowicz pomógł mu zrozumieć, o co chodzi w pracach Camusa, Solleusa czy Pereca. W swojej książce stawia Gombrowicza obok Schulza i Witkacego, niedocenianych przez polskie podręczniki "muszkieterów". Jak stwierdził sam zaproszony: "celem książki nie jest zdemaskowanie Gombrowicza, lecz próba założenia mu takiej maski, która mogłaby zakryć jak najwięcej twarzy".

Po wykładzie Jean-Pierre'a Salgasa, zgromadzeni w rybnickiej auli mogli zadać gościowi pytanie, jak również zaopatrzyć się w biografię gościa Witold Gombrowicz lub ateizm integralny.

Anna Strączyńska