Zwykle gdy zastanawiamy się nad krajem, w którym żyje się ludziom najlepiej, na myśl przychodzą nam kraje skandynawskie. I rzeczywiście wygrywają one w tego rodzaju rankingach. Od dziewięciu lat ONZ publikuje w marcu ranking najszczęśliwszych państw świata. Autorami raportu pt. World Happiness Report 2022 jest zespół niezależnych ekspertów z całego świata. Wyniki raportu ujmują kilka kryteriów jakości i satysfakcji z życia w danym kraju, a ponadto PKB per capita, pomoc społeczną, szacowaną długość życia w zdrowiu, a także percepcję hojności i poziomu korupcji. Finlandia została uznana za najszczęśliwszy kraj na świecie po raz piąty z rzędu. Dalsze pozycje zajęły takie kraje europejskie, jak Szwajcaria, Holandia, Luksemburg, Szwecja, Norwegia, Belgia czy Niemcy. Polska w rankingu wypada słabo, zajmując 43. miejsce.

Przyroda odgrywa ogromną rolę w zapewnieniu szczęścia w naszym życiu, czego przykładem jest zarówno Kostaryka, jak i Bhutan

Spójrzmy jednak, gdzie sytuuje się Finlandia i inne kraje z czołówki w rankingach, które uwzględniają kwestie ekologiczne, dbałość o środowisko. Wskaźnik efektywności środowiskowej (Environmental Performance Index) ocenia efektywność środowiskowej polityki danego państwa. EPI bierze pod uwagę 32 czynniki, w tym takie, jak: zagospodarowanie odpadów, jakość wody i powietrza, emisje gazów cieplarnianych, lesistość, ochronę gatunków.

W 2020 roku liderem tego rankingu została Dania, na kolejnych miejscach inne kraje europejskie: Luksemburg, Szwajcaria, Wielka Brytania, Francja, Austria. Dalej znalazły się kraje skandynawskie: Finlandia, Szwecja i Norwegia i na 10. lokacie – Niemcy. Polska zajęła 37. miejsce.

Przyjrzyjmy się teraz rankingowi krajów w oparciu o wskaźnik, który uwzględnia zarówno szczęście, jak i wpływ na środowisko. Indeks szczęśliwej planety (Happy Planet Index) wychodzi z założenia, że celem aktywności ekonomicznej jest nie tyle bogacenie się, co zapewnienie nam zdrowia i szczęścia. Określa, przy jakim koszcie środowiskowym osiągnięto poziom rozwoju danego kraju, biorąc pod uwagę poziom szczęścia, oczekiwanej długości życia i nierówności dochodów. W rankingu obejmującym 140 krajów i 99% ludności świata liderem jest Kostaryka. Na kolejnych miejscach sytuują się Meksyk, Kolumbia, Vanuatu i Wietnam. Pierwszym krajem europejskim na 12. miejscu jest Norwegia. Polska zajmuje 62. miejsce, a Stany Zjednoczone – dla wielu symbol szczęśliwości – zajmują odległe 108. miejsce. Kostaryka z ochrony środowiska i klimatu uczyniła swój znak firmowy. Po dziesięcioleciach wylesiania podwoiła powierzchnię leśną. Obecnie połowa powierzchni tego kraju jest pokryta drzewami, taki efekt osiągnięto w ciągu ostatnich 30 lat. Ponad 98% prądu produkuje się tutaj z odnawialnych źródeł.

Dla Nica Marksa, twórcy indeksu szczęśliwej planety, państwem, z którego przykład powinny brać inne kraje, jest Kostaryka. Widzę jednak poważną konkurencję dla tego wyboru. Jest to niewielki, górzysty kraj bez dostępu do morza, leżący we wschodniej części Himalajów – Bhutan. W tym państwie postanowiono nie określać poziomu jego rozwoju w oparciu o PKB, ale wyznacza go wskaźnik szczęścia narodowego brutto (Gross National Happiness). Jest on obliczany w oparciu o 9 głównych czynników, takich jak zdrowie, edukacja, czas wolny, samopoczucie psychiczne, społeczność, kultura, administracja, środowisko oraz poziom życia. Kraj ten mógłby być wzorem dla wielu innych. Tak np. środowisko naturalne w tym niewielkim azjatyckim kraju traktowane jest jako narodowe bogactwo, chronione konstytucyjnie. Bhutan zobowiązał się do utrzymywania „neutralności węglowej”, do zachowania zalesienia na poziomie 60%, eksport drewna jest zakazany. W szkole dzieci uczą się podstawowych technik rolniczych i metod ochrony środowiska, zamiast dzwonka słyszą uspokajającą tradycyjną muzykę i uczestniczą w codziennych sesjach medytacji. Thakur Singh Powdye, minister edukacji Bhutanu, uważa, że „nie będzie zamożny ani szczęśliwy żaden naród, który nie troszczy się o swoje środowisko ani o szczęście ludzi”. A Państwo co wybierają – Kostarykę czy Bhutan?