Pod koniec września 2019 roku Wydział Filologiczny (obecnie Wydział Humanistyczny) gościł wybitną brytyjską pisarkę, praprawnuczkę Karola Darwina, profesor Ruth Padel z King’s College London. Spotkanie odbyło się w ramach cyklicznej konferencji organizowanej pod patronatem grupy badawczej Laboratorium Animal Studies – Trzecia Kultura oraz nieistniejących już jednostek: Instytutu Filologii Wschodniosłowiańskiej, Instytutu Nauk o Kulturze i Studiów Interdyscyplinarnych oraz Katedry Literatury Porównawczej UŚ.

26 i 27 września w budynku przy ul. Grota-Roweckiego 5 w Sosnowcu odbyła się czwarta edycja międzynarodowej interdyscyplinarnej konferencji naukowej z cyklu „Człowiek – Inny / Obcy Byt” na temat „Człowiek w relacji do zwierząt. Mity – stereotypy – uprzedzenia”. Została ona zorganizowana przez badaczki z trzech jednostek naukowych: dr hab. Justynę Tymieniecką- -Suchanek, dr hab. Dobrosławę Wężowicz-Ziółkowską oraz dr Alinę Mitek-Dziembę przy współudziale innych pracowników. Konferencja cieszyła się ogromnym powodzeniem i przyciągnęła liczne, językowo i kulturowo zróżnicowane grono badaczy i badaczek z Polski, Rosji, Łotwy, Czech, Wielkiej Brytanii i Holandii.Obrady obu dni konferencji otworzyły wystąpienia plenarne. 26 września uczestnicy mieli okazję wsłuchać się w piękne, poetyckie rozważania Ruth Padel, która opowiedziała o swoich podróżach i zainteresowaniach badawczych wiążących się z ochroną dzikich zwierząt na podstawie książek Tiger in Red Weather, Where the Serpent Lives, The Mara Crossing oraz Emerald, odczytała także fragmenty swoich wierszy i opowiadań. Drugie z wystąpień plenarnych wygłoszone przez Johna J.M. Jagta z Muzeum Historii Naturalnej w Maastricht kontynuowało wątki darwinowskie zasygnalizowane w pierwszym wykładzie, przedstawiając nieznaną historię współpracy Karola Darwina z holenderskim badaczem natury Josephem de Bosquetem w zakresie badania wąsonogów (Cirripedia – gromada morskich skorupiaków). Refleksja nad miejscem występowania i sposobem ewolucji tych stworzeń badanych dzięki skamieniałościom pozostawionych na skałach, muszlach i szkieletach innych organizmów była jednym z głównych obszarów pracy Darwina w okresie bezpośrednio poprzedzającym publikację słynnej książki O powstawaniu gatunków (1859). Trzeci z plenarnych wykładów przedstawiony przez znanego polskiego zoologa i bioetyka profesora Andrzeja Elżanowskiego, prezesa Polskiego Towarzystwa Etycznego, dotyczył stosunku moralności do etyki w zakresie ochrony praw zwierząt.

Punktem wyjścia wystąpienia było również odwołanie do intuicji Karola Darwina, w treści zaś zarysowane zostały wnioski z badań socjopsychologicznych, które miały na celu opisanie współczesnej kondycji zwierząt w rozwiniętych społeczeństwach zachodnich oraz rozważenie praktycznych konsekwencji niskiego statusu zwierząt w ramach konwencjonalnej moralności. W drugim dniu konferencji, w ramach sesji plenarnych uczestnicy wysłuchali najpierw niezwykle interesującego wykładu profesora Jana Marcina Węsławskiego z Instytutu Oceanologii PAN, który skoncentrował się na pojęciu celowości jako podstawowego składnika popularnych wyobrażeń na temat zwierząt, jako głównego czynnika odpowiedzialnego za ich czysto utylitarne traktowanie, a następnie wystąpienia dr hab. Anny Filipowicz z Uniwersytetu Gdańskiego. Dotyczyło ono zmian, jakim podlega obecnie nauka, zwłaszcza nauki humanistyczne, w obliczu narastającego kryzysu klimatycznego, oraz wskazywało na potrzebę zbudowania alternatywnego zaplecza dla myślenia o bytach nieludzkich, które potrafiłoby zarazem wykorzystać filozoficzne dziedzictwo poststrukturalizmu oraz inne niż zachodnie czy też postoświeceniowe wzorce wiedzy i duchowości. W trzecim wykładzie plenarnym wygłoszonym przez dr. hab. Tomasza Nowaka z Uniwersytetu Śląskiego przedstawione zostały natomiast niezwykle przekrojowo filozoficzne i językoznawcze badania nad komunikacją zwierząt (najnowsze odkrycia w zakresie zoosemiotyki przynoszące potwierdzenie bądź odrzucenie badawczych założeń na temat kognitywnych umiejętności naczelnych).

Zarówno pierwszy, jak i drugi dzień konferencji wypełniły referaty uczestników, którzy debatowali w poszczególnych sekcjach, rozważając rolę stereotypów i mitów obecnych w nastawieniach ludzi do zwierząt w rozmaitych modelach badawczych. Oprócz prezentacji z zakresu literaturoznawstwa i językoznawstwa można było posłuchać między innymi wystąpień socjologicznych, prawniczych, religioznawczych, kulturoznawczych, filozoficznych czy biologicznych. Ważną część dyskusji stanowiła powracająca myśl na temat antropocenu jako nowej epoki geologicznej, epoki, w której los zwierząt, ich dobro i dalsze istnienie leżą całkowicie w rękach człowieka.

Konferencji towarzyszyła wystawa i aukcja prac Renaty Domagalskiej, polskiej malarki mieszkającej w Hiszpanii, specjalizującej się w tematyce zwierzęcej. Dochód ze sprzedanych prac przekazany został na rzecz Azylu dla świń Chrumkowo. •