Jerzy Giedroyc - postać i dzieło (KALENDARIUM LATA 1960-1979)

1960

Jesienią Czesław Miłosz opuszcza Francję i przenosi się do USA, gdzie wkrótce obejmie katedrę w University of California (Berkeley);

XI - w "K." (nr 157) ukazuje się informacja o planowanym utworzeniu Funduszu "Kultury". Będzie on przeznaczany na "przychodzenie ludziom z pomocą, udzielanie drobnych stypendiów i pokrywanie wydatków pozaredakcyjnych";

Ukazuje się pierwszy numer "Kultury" w języku rosyjskim;

Publikacje książkowe - m.in.: G. Herling-Grudziński: Skrzydła ołtarza; J. Czapski: Oko; W. Gombrowicz: Pornografia; Leo Lipski: Piotruś; Aldous Huxley: Nowy wspaniały świat poprawiony.

1961

26 VI - w Gwatemali umiera Andrzej Bobkowski (ur. 1913) - współpracownik "Kultury", autor Szkiców piórkiem;

VII - w "K." (nr 165-166) artykuł Zbigniewa Brzezińskiego i Williama E. Griffitha pt.: O nową politykę wobec Europy Wschodniej;

XII - w "K." (nr 171) artykuł J. Mieroszewskiego pt.: My i oni, zawierający stanowisko w sprawie powinności emigranta. "Pozostajemy za granicą, by tworzyć aktywną opozycję, jakiej w Polsce Ludowej nie ma [...], by walczyć o taki układ stosunków w Europie Środkowo-Wschodniej, który by narodowi polskiemu przywrócił choćby częściowo podstawowe prawo samostanowienia i własnego rządu";

Instytut Literacki i "Kultura" uzyskują statut prawny - mogą być wydawane samodzielnie. Następuje uniezależnienie się od "Libelli";

Berlińskie wydawnictwo "Colloquium Verlag" ogłasza wybór artykułów J. Mieroszewskiego poświęconych tematyce niemieckiej pt.: Kehrt Deutschland in den Osten zurűck? Polen, Deutschland, Europa;

Publikacje książkowe - m.in.: Adam Ciołkosz: Róża Luksemburg a Rewolucja Rosyjska; Paweł Hostowiec [Jerzy Stempowski]: Eseje dla Kassandry; Aleksander Hertz: Żydzi w kulturze polskiej; Andrzej Stawar: Pisma ostatnie; Paweł Zaremba: Historia Polski t. I.

1962

VII - w "K." materiały związane z piętnastoleciem wydawania pisma. Prezentacja wydawnictw i działalności Instytutu Literackiego, wkładka fotograficzna, oraz rysunki Józefa Czapskiego;

Okładka Okładka Okładka Okładka

W Polsce proces Hanny Rudzińskiej (1919-1992) - sekretarki opozycyjnego Klubu Krzywego Koła i Polskiego Towarzystwa Socjologicznego. Zostaje skazana na rok więzienia za współpracę z "Kulturą";

Ukazuje się pierwszy numer "Zeszytów Historycznych", będących najpierw półrocznikiem, a od 1973 r. kwartalnikiem. Dotychczas (2001) ukazało się 136 mumerów;

Publikacje książkowe - m.in.: J. Czapski: Na nieludzkiej ziemi; Cz. Miłosz: Człowiek wśród skorpionów; Cz. Miłosz: Król Popiel i inne wiersze; W. Gombrowicz: Dziennik tom II (1957-1961); M. Dżilas: Rozmowy ze Stalinem.

1963

Do Francji, po wieloletnim pobycie w Argentynie, przyjeżdża Witold Gombrowicz, który odwiedza m.in. redakcję "Kultury";

Publikacje książkowe - m.in.: Józef Wittlin: Orfeusz w piekle XX wieku; Zygmunt Haupt: Pierścień z papieru; M. Hłasko: Opowiadania; Maria Czapska: Polacy w ZSRR (1939-1942). Antologia; Witold Jedlicki: Klub Krzywego Koła; G. Herling-Grudziński: Drugie przyjście oraz inne opowiadania i szkice.

1964

III - list 34 intelektualistów do premiera Cyrankiewicza, dotyczący represji rządowych dotyczących kultury w Polsce;

X - w "K." (nr 204) artykuł Gastona de Cerizay [Stanisława Cata - Mackiewicza] pt.: Polska Gomułki i list "34";

Foto: M. Kubik
Foto: M. Kubik

XI - w "K." (nr 205) artykuł Juliusza Mieroszewskiego pt.: Strona bierna, zawierający sformułowania programu ewolucjonistycznego "Kultury". Mieroszewski wskazuje na potrzebę pobudzenia społeczeństwa, które jest potencjalnym czynnikiem sprawczym przemian w Polsce. "Komunizm zreformować mogą tylko komuniści. Lecz komunistów w danym kraju może zmienić tylko nacisk społeczeństwa". Mieroszewski ocenia krajowych rewizjonistów, kontestujących dawną politykę partii, negatywnie wypowiada się też o defetyzmie cechującym społeczeństwo "za żelazną kurtyną". "Co stanowi istotę sowietyzacji? Człowiek sowiecki na skutek długotrwałego uwarunkowania akceptuje poglądy, że społeczeństwo z definicji jest bierną masą, którą rządzi aktywna elita partyjna. [...] Kardynalnym przejawem sowietyzacji jest bierność wypływająca z akceptacji nie systemu lecz własnej niemocy";

Publikacje książkowe - m.in.: M. Hłasko: Brudne czyny. Wszyscy byli odwróceni; Kazimierz Wierzyński: Kufer na plecach; Wincenty Witos: Moje wspomnienia t. I-III; Ignazio Silone: Wybór towarzyszy; Juliusz Mieroszewski: Ewolucjonizm.

1965

Jacek Kuroń i Karol Modzelewski kolportują List otwarty do partii, zawierający opartą na analizie marksistowskiej krytykę sytuacji politycznej i gospodarczej PRL. Zostają skazani na 3 lata więzienia. Tekst listu opublikuje w 1966 r. Instytut Literacki;

I - w "K." (nr 207-208) wiersze młodego poety rosyjskiego Josifa Brodskiego (1940-1996);

XI - posłanie biskupów polskich do Episkopatu niemieckiego z okazji zbliżającego się 1000-lecia chrztu Polski. Orędzie ma być krokiem na drodze do pojednania polsko - niemieckiego. Atak na polski Kościół ze strony władz komunistycznych; Giedroyc publikuje w formie książkowej tekst orędzia z komentarzem J. Mieroszewskiego. "[...] Ten list [...] zapoczątkował prawdziwy dialog Polaków i Niemców, dialog niezależnej od reżymu komunistycznego i od dyrektyw Moskwy - polskiej opinii publicznej z demokratycznymi Niemcami" [z komentarza "Kultury"];

Opinie z prasy polskiej: Ludzie z "Kultury" są po prostu garstką sprytnych facetów, dla których wszystko, co polskie stało się już w gruncie rzeczy zupełnie obce [Wiesław Górnicki w "Życiu Warszawy"];

Publikacje książkowe - m.in.: G. Herling-Grudziński: Inny świat; W. Gombrowicz: Kosmos; Cz. Miłosz: Gucio zaczarowany (poezje); A. Koestler: Fragmenty wspomnień.

Jerzy Giedroyc i ks. Zenon Modzelewski. Wieczór w centrum Dialogu, Paryż,   24.06.1992 r. (ze zbiorów Danuty Szumskiej)
Jerzy Giedroyc i ks. Zenon Modzelewski.
Wieczór w centrum Dialogu, Paryż,
24.06.1992 r. (ze zbiorów Danuty Szumskiej)

1966

Współpracę z "Kulturą" podejmuje ponownie Gustaw Herling-Grudziński, zostając włoskim korespondentem. Potrwa ona do 1996 r.;

II - w Moskwie odbywa się proces Andrieja Siniawskiego (Abrama Terca, 1925-1997) i Julija Daniela (Nikołaja Arżaka, 1925-1988) - pisarzy i eseistów, skazanych wówczas na zesłanie do obozów pracy przymusowej. Jednym z zarzutów podczas procesu było publikowanie w "Kulturze" - Instytut Literacki był pierwszym światowym wydawcą obu autorów;

IV - w "K." (nr 222) artykuł J. Mieroszewskiego pt. ABC polityki "Kultury". "Przez właściwą politykę polską należy rozumieć politykę, która w danej sytuacji najlepiej (najwłaściwiej) służy polskim interesom. [...] Dla pragmatycznie myślącego polityka tylko interesy państwa i narodu stanowią element stały i niezmienny. Wszystko inne zależy od sytuacji i podlega zmianom"; W Polsce początek uroczystości Millenijnych;

X - usunięcie z PZPR Leszka Kołakowskiego za jego odczyt w 10. rocznicę Października, krytykujący politykę Gomułki. Z partii na znak protestu przeciwko tej decyzji występuje szereg innych pisarzy i intelektualistów;

XI - w "K." (nr 229) artykuł J. Mieroszewskiego pt.: Ustrój - geopolityka - niepodległość. "Prawdziwe porozumienie polsko - rosyjskie musi narastać od dołu. Muszą znaleźć drogę porozumienia i zrozumienia społeczeństwo polskie ze społeczeństwem rosyjskim, inteligencja z inteligencją, pisarze z pisarzami, intelektualiści z intelektualistami";

Publikacje książkowe - m.in.: Michel Garder: Agonia reżimu w ZSRR (tłum. Zofia Hertz); Piotr Guzy: Krótki żywot bohatera pozytywnego; M. Hłasko: Piękni dwudziestoletni; Jacek Kuroń i Karol Modzelewski: List otwarty do partii; W. Gombrowicz: Dziennik (1961-1966). Operetka.

1967

V - nagrody z okazji 20-lecia pisma przyznane: Lidii i Adamowi Ciołkoszom (za Zarys dziejów socjalizmu polskiego), Piotrowi Guzemu (za Krótki żywot bohatera pozytywnego), oraz Jerzemu Stempowskiemu [Pawłowi Hostowcowi] za całokształt twórczości;

Zamknięcie "Kongresu Wolności Kultury";

Publikacje książkowe - m.in.: Olga Scherer: W czas morowy; J. Mieroszewski: Polityczne neurozy; Tomasz Staliński [Stefan Kisielewski]: Widziane z góry; Aleksander Weissberg-Cybulski: Wielka czystka; Leopold Tyrmand: Życie towarzyskie i uczuciowe.

1968

8 III - początek Marca 1968 - rozpędzenie wiecu studenckiego na Uniwersytecie Warszawskim, kampania antysemicka, represje środowisk studenckich i inteligencji;

Z Polski emigrują m.in. L. Kołakowski, Krzysztof Pomian, Leopold Unger, Witold Wirpsza. Wielu z nich na stałe bądź okresowo podejmuje współpracę z "Kulturą";

19 III - z przemówienia W. Gomułki na spotkaniu z aktywem partyjnym: "Istnieje polityczne i ideologiczne powinowactwo między linią Mieroszewskiego, a hasłami i koncepcjami politycznymi inspiratorów ostatnich wydarzeń". "Istotnie tak jest - ripostował Mieroszewski w majowej "Kulturze" (nr 247) - dodać tylko należy, że "ostatnie wydarzenia" na pewno nie są ostatnie";

Okładka Okładka Okładka Okładka

IV - z listu J. Mieroszewskiego do J. Giedroycia: "Ewolucja czy rewolucja, to nie są przekonania, tylko taktyka. Która w każdym kraju musi być inna. Cel tak ewolucji, jak i rewolucji jest identyczny, a zastosowanie metody zależy wyłącznie od sytuacji [...]. Ani "ewolucjonizm" ani "rewolucjonizm" nie stanowią credo "Kultury". Naszym "credo" jest obalenie komunizmu. Każda metoda dobra, która prowadzi do tego celu. [...] Jeżeli tak postawimy sprawę, na łamach "Kultury" jest miejsce tak dla ewolucjonistów, jak i rewolucjonistów, ponieważ łączy ich wspólnota celu" - wyczuwalna radykalizacja w programie "ewolucjonizmu" lansowanym przez Mieroszewskiego;

V - w "K." (nr 247) pierwszy z cyklu artykułów Pelikana [Zbigniewa Florczaka];

21 VIII - interwencja wojsk Układu Warszawskiego w Czechosłowacji;

X - ukazuje się numer specjalny "Kultury" (253), poświęcony wydarzeniom w Czechosłowacji (m.in. teksty J. Mieroszewskiego, G. Herlinga- Grudzińskiego, B. Osadczuka, J. Czapskiego, E. Raczyńskiego. Ponadto kronika wydarzeń 1967-1968 i głosy "zza żelaznej kurtyny", poświęcone "Praskiej Wiośnie"); Ukaże się również zeszyt specjalny "K." w językach czeskim i słowackim (Mimorádne cislo - Zvlástni cislo);

Opinie z prasy polskiej: "Kultura" paryska finansowana przez wywiad amerykański, reprezentuje kierunek polityki reakcyjnej, perfidny i dostosowany do realnego układu sił" [Władysław Gomułka w "Trybunie Ludu"]; "Paryska "Kultura" piórem Juliusza Mieroszewskiego "reformując" Polskę jedną ręką, drugą - piórami wynajętych oszczerców i plugawych kalumniatorów usiłuje Polskę nurzać w trzęsawisku niecnych kłamstw, obelg, moralnego błota, a także nihilizmu ideowego" [Klaudiusz Hrabyk w "Głosie Szczecińskim"]; W Polsce ukazuje się książka - paszkwil W. Fillera pt.: Teorie i praktyki paryskiej "Kultury";

Publikacje książkowe - m.in.: K. Wierzyński: Czarny polonez; Alicja Iwańska: Świat przetłumaczony; Julian Kulski: Stefan Starzyński w mojej pamięci; Jerzy Andrzejewski: Apelacja; Eugenio Reale: Raporty (Polska 1945-1946); Stanisław Wygodzki: Zatrzymany do wyjaśnienia; Henryk Grynberg: Zwycięstwo.

1969

Trwają procesy przywódców studenckich Marca 68;

V - w "K." (nr 260) - Adam Kruczek [Michał Heller]: W sowieckiej prasie. Współpraca Hellera z "Kulturą" potrwa do 1997 r.;

14 VI - w Wiesbaden (RFN) umiera Marek Hłasko; Wspomnienie o pisarzu zamieszcza w "K." (nr 9/264) L. Tyrmand;

24 VII - w Vence umiera Witold Gombrowicz (ur. 1904) - pisarz, współpracownik "Kultury". Instytut Literacki przystępuje do edycji "Dzieł zebranych" pisarza (jako tom I wychodzi Ferdydurke);

4 X - w Bernie umiera Jerzy Stempowski (Paweł Hostowiec) - wieloletni współpracownik "Kultury";

XII - w "K." (nr 267) List otwarty do Związku Pisarzy Sowieckich A. Sołżenicyna po wykluczeniu go z tej organizacji. "Wasze zegarki spóźniają się w stosunku do czasu, w którym żyjemy. Rozchylcie ciężkie kotary, które tak lubicie. Nawet nie podejrzewacie, że na dworze dnieje. [...] Bliską jest godzina, w której każdy z was będzie usiłował zmazać podpis złożony pod dzisiejszą rezolucją [...]";

Publikacje książkowe - m.in.: Dominique de Roux: Rozmowy z Gombrowiczem; J. Mackiewicz: Nie trzeba głośno mówić; G. Herling-Grudziński: Upiory rewolucji; Cz. Miłosz: Widzenia nad zatoką San Francisco; Cz. Miłosz: Miasto bez imienia; Władysław Bieńkowski: Motory i hamulce socjalizmu.

1970

9-24 II - w Warszawie odbywa się "Proces taterników". Władze PRL oskarżyły kilku intelektualistów o przemyt "Kultury" i wydawnictw Instytutu Literackiego przez granicę z Czechosłowacją, oraz "przekazywanie wrogim ośrodkom informacji szkalujących PRL". Wśród oskarżonych: Maciej Kozłowski, Jakub Karpiński, Małgorzata Szpakowska;

IV - w "K." (nr 271) artykuł J. Mieroszewskiego pt.: Modele i praktyka, poruszający kwestię stosunków ze wschodnimi sąsiadami. "Istotą stosunków polsko-rosyjskich było była zawsze rywalizacja i tę rywalizację przegraliśmy nie bezpośrednio z Moskwą - tylko na Ukrainie. Ówczesnym narodom wschodnioeuropejskim nie mieliśmy niczego do zaoferowania poza wyzyskiem i kolonizacją [...] O tym, czy będziemy, czy nie będziemy równorzędnym partnerem Rosji - zadecydują nie Rosjanie tylko Ukraińcy, Litwini, Białorusini, Bałtowie, jeżeli w korzystnej koniunkturze zdołamy przekonać te narody, że [...] nasza polityka nie ma nic wspólnego z imperializmem [...] Rozpatrywana w tej płaszczyźnie rezygnacja ze Lwowa jest fragmentem naszej polityki nie w stosunku do Ukraińców. Lecz w stosunku do Rosji..."; Ponadto: Inauguracyjny artykuł Leopolda Ungera (ur. 1922) pt.: Widziane z Brukseli. Współpraca Ungera z "Kulturą" potrwa do ostatniego numeru pisma;

12 V - w Londynie umiera gen. W. Anders;

VII - w "K." (nr 274-275) artykuł Cz. Miłosza pt.: Kim jest Gombrowicz; Ponadto: J. Czapski, G. Herling - Grudziński: Dialog o dowódcy [wspomnienie o W. Andersie]; Z.S. Siemaszko: Rozmowa z generałem Władysławem Andersem w dniu 31 lipca 1967;

XI - w "K." (nr 278) podsumowanie rozpisanej w 1969 r. ankiety pt.: Emigracja polska po 1967 roku;

7 XII - układ o normalizacji stosunków PRL-RFN - uznanie zachodniej granicy Polski na Nysie i Odrze Łużyckiej;

14-21 XII - rozruchy grudniowe na Wybrzeżu. I sekretarzem PZPR zostaje Edward Gierek;

Uniwersytet w Albany (USA) współwydaje antologię artykułów "Kultury" pt.: Exploration in Freedom: Prose, Narrative and Poetry from "Kultura", oraz "Kultura" Essays. Książki opracował Leopold Tyrmand;

Publikacje książkowe - m.in.: Aleksander Sołżenicyn: Krąg pierwszy t. I/II; Sławomir Mrożek: Dwa listy i inne opowiadania; A. Bobkowski: Coco de Oro; J. Mieroszewski: Modele i praktyka; T. Nowakowski: Happy-End.

1971

I - w "K." (nr 280-281) ukazuje się artykuł redakcyjny pt.: Polski grudzień, zawierający komentarz z niedawnych wydarzeń na wybrzeżu. W artykule pojawia się teza o konieczności współdziałania inteligencji z robotnikami w zwalczaniu komunizmu;

III - w "K." (nr 283) artykuł J. Mieroszewskiego pt.: Refleksje grudniowe. "Ktoś powie, że robotnicy polscy swoją akcją grudniową wiele nie osiągnęli. Nie podzielam tego poglądu. W mojej ocenie osiągnęli bardzo wiele. Przede wszystkim udowodnili samym sobie, że są zdolni do zorganizowania nowoczesnego strajku na wielką skalę [...] Drugi krok będzie łatwiejszy. [...] Wartość każdego kryzysu polega na tym, że przyspiesza krystalizację pewnych problemów";

VI - w "K." (nr 285) ukazuje się artykuł L. Kołakowskiego pt.: Tezy o nadziei i beznadziejności. Wkrótce zostanie on wydany w formie broszurowej i kolportowany, m.in. do ZSRR; Ponadto pierwszy odcinek Dziennika pisanego nocą Gustawa Herlinga - Grudzińskiego (ukazywać się będzie do 1996 r.);

Wychodzi drugi numer "Kultury" w języku rosyjskim; Kolejne wyroki za przemyt "Kultury" przez granicę z Polską otrzymują: Laco Mravec, Agnieszka Holland i Helena Stachová - tłumaczka literatury polskiej na j. czeski (ostatnie dwa w zawieszeniu);

Publikacje książkowe - m.in.: T. Staliński: Cienie w pieczarze; A. Sołżenicyn: Oddział chorych na raka; W. Bieńkowski: Drogi wyjścia; J. Stempowski [Paweł Hostowiec]: Od Berdyczowa do Rzymu; Janusz Szpotański: Satyra podziemna.

1972

VII - Józef Czapski na łamach "Kultury" (nr 298-299) omawia dotychczasową działalność Instytutu Literackiego;

Publikacje książkowe - m.in.: Cz. Miłosz: Prywatne obowiązki; Danuta Mostwin: Ja za wodą, ty za wodą; Andrzej Chciuk: Wizyta w Izraelu; T. Staliński: Romans zimowy; Leszek Kołakowski: Obecność mitu.

1973

VI - w "K." (nr 309) artykuł J. Mieroszewskiego pt.: Polska Ost-Politik. "Kultura" stoi na stanowisku [...] że Emigracja nie jest politycznym "no-man's-land", lecz jest częścią Zachodu i przynależy w pełni do koalicji wolnego świata. [...] Współczesna polityka - choć w bogactwie form i zagadnień jest procesem złożonym - u dna sprowadza się do prostej alternatywy: albo z Ameryką, albo z Rosją. Ci, którzy głoszą, że polskie interesy są sprzeczne z sowieckimi, a nie mają punktów stycznych z interesami amerykańskimi - propagują polityczny nihilizm, wyłączają bowiem sprawę polską z układu realnej polityki;

2 XI - we Francji umiera Kajetan Morawski (ur. 1892) - dyplomata, autor wspomnień, współpracownik "Kultury";

W Polsce umiera Zygmunt Giedroyc, brat Jerzego;

Publikacje książkowe - m.in.: Kazimierz Orłoś: Cudowna melina; G. Herling-Grudziński: Dziennik pisany nocą 1971-1972; Władysław Żeleński: Zabójstwo ministra Pierackiego; Włodzimierz Odojewski: Zasypie wszystko, zawieje.

1974

Do Paryża przybywa Władimir Maksimow (1930-1995), który zakłada na emigracji pismo rosyjskie pt.: "Kontynent". Zgodnie z sugestią Sołżenicyna zwraca się o radę do Giedroycia; Giedroyc wraz z Czapskim i Herlingiem-Grudzińskim są w kolegium redakcyjnym "Kontynentu"; Jerzy Giedroyc i Józef Czapski spotykają się w Zurichu (Szwajcaria) z Aleksandrem Sołżenicynem (ur. 1918), który zgadza się na bezpłatną publikację "Archipelagu GUŁag" w Bibliotece "Kultury";

Publikacje książkowe - m.in.: T. Staliński: Śledztwo; Cz. Miłosz: Gdzie wschodzi słońce i kędy zapada; A. Sołżenicyn: Archipelag GUŁag 1918-1956. Próba analizy literackiej t. I; Michał Heller: Świat obozów koncentracyjnych a literatura sowiecka.

1975

V - w "K." (nr 332) pod pseudonimem "Bartłomiej" swój pierwszy w "Kulturze" tekst publikuje Adam Michnik (Artykuł pt.: Cienie zapomnianych przodków, nagrodzony na zorganizowanym w 1973 r. przez Instytut im. J. Piłsudskiego w Londynie konkursie pt.: Józef Piłsudski w oczach młodych pokoleń Polaków i Polek);

IX - w "K." (nr 336) ukazuje się oświadczenie rosyjskich dysydentów pt.: Miara odpowiedzialności (przygotowane w porozumieniu z redakcją "Kontynentu", dotyczące agresji sowieckiej 17 IX 1939 na Polskę. Podpisali m.in.: J. Brodski, A. Galicz, W. Niekrasow, A. Siniawski);

Ukazuje się bibliografia wydawnictw Instytutu Literackiego za lata 1958-1973. Autorką jest Maria Danilewicz Zielińska (ur. 1907) - zamieszkała w Portugalii pisarka i bibliograf, prowadząca w "Kulturze" również dział recenzji książkowych;

Publikacje książkowe - m.in.: S. Korboński: Polskie Państwo Podziemne. Przewodnik po Podziemiu z lat 1939-1945; Marek Tarniewski [Jakub Karpiński]: Ewolucja czy rewolucja; A. Sołżenicyn: Archipelag GUŁag t.II; Andriej Sacharow: Mój kraj i świat.

1976

II - nowelizacja konstytucji PRL - protesty intelektualistów i władz kościelnych w Polsce;

21 VI - w Londynie umiera Juliusz Mieroszewski (ur. 1906) - twórca linii politycznej "Kultury". "Nad świeżym grobem Mieroszewskiego chcemy powiedzieć, czym był dla "Kultury". Więcej, niż jej naczelnym i bardzo wybitnym publicystą, od którego artykułów nasi czytelnicy zaczynali w ciągu dwudziestu sześciu lat lekturę miesięcznika. Był rzadkim okazem pisarza politycznego, oddanego swemu pismu bez reszty. [...] Wraz z nim umarła część "Kultury"". [fragment nekrologu - "K." nr 7-8/346-347]; W pogrzebie na londyńskim Ealing Cemetary, poza J. Giedroyciem wzięło udział zaledwie kilka osób;

26 VI - zapowiedź podwyżki cen powoduje rozruchy w Radomiu i Ursusie;

VII - powstaje Komitet Obrony Robotników; W listopadzie na łamach "Kultury", w dziale "Dokumenty krajowe" ukaże się lista członków KOR, drukowane też będą dokumenty wydawane przez opozycję; Pismo, w ramach istniejącego Funduszu "Kultury" rozpoczyna zbiórkę pieniędzy na opozycję w Polsce; W "K." (nr 346-347) ukazuje się po raz pierwszy Kronika niemiecka Andrzeja Chileckiego (1935-1989);

IX - w "K." (nr 348) protest studencki przeciwko zmianom w Konstytucji PRL; Ponadto pierwszy z cyklu felietonów Stefana Kisielewskiego pt.: Wołanie na puszczy;

W emigracyjnym piśmie rosyjskim "Kontynent" artykuł Władimira Maksimowa pt.: Na trzydziestolecie Kultury (Przedruk: "Kultura" nr 7-8/358-359/). "Można rzec bez przesady, że współczesna kultura polska temu właśnie pismu zawdzięcza wiele ze swojej żywotności, jemu to zawdzięcza może najpiękniejsze swoje rysy. Czytając je wciąż sobie tę prawdę powtarzam: nie, jeszcze Polska nie zginęła!";

Publikacje książkowe - m.in.: L. Kołakowski: Główne nurty marksizmu. Powstanie-rozwój-rozkład t. I; T. Staliński: Ludzie w akwarium; Stanisław Swianiewicz: W cieniu Katynia; J. Mieroszewski: Materiały do refleksji i zadumy.

1977

V - w "K." (nr 356) Deklaracja w sprawie ukraińskiej. Wspólne oświadczenie emigrantów polskich, czeskich, rosyjskich i węgierskich w sprawie wolności dla krajów ULB, podpisane ponadto przez przedstawicieli Ukraińskiego Ruchu Demokratycznego. "[...] Nie będzie wolnych naprawdę Polaków, Czechów, czy Węgrów bez wolnych Ukraińców, Białorusinów, czy Litwinów. i, w ostatecznym rozrachunku, bez wolnych Rosjan"; Deklarację przedrukują ukraińskie czasopisma;

VI - w "K." (nr 357) oświadczenie Studenckiego Komitetu Solidarności (Kraków) z maja 1977 r., w związku z tragiczną śmiercią studenta Stanisława Pyjasa. Wśród sygnatariuszy: L. Maleszka, J. Ruszar, B. Sonik, B. Wildstein;

VII - w "K." (nr 358-359) artykuł Bohdana Osadczuka o roli pisma w dialogu polsko-ukraińskim, a także refleksje o Juliuszu Mieroszewskim; Apele intelektualistów amerykańskich a także rosyjskich (W. Bukowski, A. Galicz, N. Gorbaniewska, W. Maksimow), solidaryzujące się z prześladowanymi działaczami KOR; Ponadto: S. Swianiewicz: Idea wspólnoty środkowo - europejskiej;

XI - w "K." (nr 362) wywiad G. Herlinga - Grudzińskiego z W. Maksimowem, w 3. rocznicę powstania "Kontynentu;

W Polsce postępuje rozwój II obiegu wydawniczego - m.in. powstanie kwartalników "Zapis" i "Puls", oraz wydawnictwa "NOWA";

Publikacje książkowe - m.in.: Bogdan Madej: Maść na szczury; Aniela Steinsbergowa: Widziane z ławy obrończej; M. Tarniewski: Krótkie spięcie (Marzec 1968); Stanisław Barańczak: Ja wiem, że to niesłuszne (Wiersze z lat 1975-1976); Adam Michnik: Kościół-lewica-dialog; Cz. Miłosz: Ziemia Ulro; W. Gombrowicz: Wspomnienia polskie - Wędrówki po Argentynie; L. Kołakowski: Główne nurty marksizmu t. II.

1978

III - w "K." (nr 366) wiersze Ryszarda Krynickiego;

VI - w "K." (nr 369) artykuł Socjusza [Zdzisława Najdera] pt. Ile jest dróg, o różnorodności opozycji demokratycznej;

16 X - krakowski kardynał Karol Wojtyła zostaje papieżem, przyjmując imię Jana Pawła II;

Publikacje książkowe - m.in.: Kazimierz Brandys: Nierzeczywistość; A. Sołżenicyn: Archipelag GUŁag t. III; Maria Danilewicz Zielińska: Szkice o literaturze emigracyjnej; M. Czapska: Czas odmieniony; Ryszard Krynicki: Nasze życie rośnie; J. Kuroń: Zasady ideowe; L. Kołakowski: Główne nurty marksizmu t. III.

1979

I - w "K." (nr 378-377) dwugłos Tomasa Venclovy (ur. 1937, wybitnego poety litewskiego na emigracji w USA) i Cz. Miłosza pt.: Dialog o Wilnie. W Polsce tekst przedrukuje wyd. NOWA;

IV - w "K." (nr 379) artykuł Macieja Poleskiego [Czesława Bieleckiego] pt.: Wolność w obozie;

5 X - w Maisons - Laffitte umiera Zygmunt Hertz. "Był człowiekiem, który organicznie nie potrafił przejść obok drugiego w sposób obojętny. Cechowała go wrażliwość na ludzkie biedy, urzekająca subtelność w dostrzeganiu cierpienia, bezgraniczna uczynność w stosunku do napotkanego człowieka" - mówił ks. Józef Sadzik podczas homilii żałobnej ("K." nr 11/386)

Zostają ustanowione coroczne nagrody: literacka (im. Zygmunta Hertza) i publicystyczna (im. Juliusza Mieroszewskiego); W podziemnym wyd. NOWA ukazuje się wybór tekstów z "Kultury";

Publikacje książkowe: S. Barańczak: Etyka i poetyka; Cz. Miłosz: Ogród nauk; M. Tarniewski: Porcja wolności (październik 1956).

Autorzy: Mariusz Kubik