Wspomnienie

Prof. dr hab. inż. Erast Konstantynowicz

13 maja 2001 roku nad ranem odszedł wybitny specjalista w zakresie geologii stosowanej, nauczyciel akademicki, profesor zwyczajny dr hab. inż. Erast Konstantynowicz, człowiek wielce zasłużony dla środowiska naukowego naszego regionu.

Prof. Erast Konstantynowicz (1919-2001)
Prof. Erast Konstantynowicz
(1919-2001)

Talent organizatorski, autorytet i skuteczność Profesora sprawiały, że chętnie skupiali się wokół Niego koledzy i uczniowie, badacze i praktycy związani z górnictwem i geologią. Najdobitniej świadczy o tym okres, w którym Profesor występował jako orędownik utworzenia na Uniwersytecie Śląskim Wydziału Nauk o Ziemi, współzałożyciel i organizator tej nowoczesnej placówki naukowej. Po powstaniu Wydziału kierował Katedrą Geologii Stosowanej, a następnie Zakładem Geologii Złóż, zawsze dostrzegając konieczność współpracy uczelni z przemysłem wydobywczym, któremu zawdzięczał swoje bogate doświadczenie zawodowe. Zabiegał zatem o utrzymanie żywych kontaktów Wydziału Nauk o Ziemi z geologami górniczymi ze wszystkich zakątków kraju.

Erast Konstantynowicz, katowiczanin ze świadomego wyboru, urodził się w 1919 roku w południowo-wschodniej Polsce. Przed wojną zdążył zostać studentem na Politechnice Lwowskiej, ale wkrótce rozpoczęła się Jego odyseja. Jego własna, a jednocześnie tak typowa dla losów pokolenia Kolumbów - deportacja, gehenna radzieckiego więzienia i obozu pracy, gorycz powrotu do powojennego Lwowa i radość z przyjazdu do kraju. Po skończeniu studiów geologicznych na Akademii Górniczo-Hutniczej związał się z górnictwem i Katowicami, początkowo pracując w centralnej jednostce kierującej przemysłem metali nieżelaznych, a potem w Głównym Instytucie Górnictwa. Zmagał się wówczas z problemami złóż rud metali i węgla, przyczyniając się do zwiększenia stopnia ich rozpoznania, rozwoju sposobów racjonalnego gospodarowania bogactwami naturalnymi wnętrza ziemi i metod ograniczania skutków zagrożeń naturalnych towarzyszących trudnemu procesowi wydobywania kopalin. Skuteczność proponowanych przez Niego rozwiązań sprawiła, że był proszony o zajęcie się istotnymi zagadnieniami geologicznymi w zagłębiach górniczych poza krajem, między innymi w Boliwii, Algierii, Albanii i Jugosławii. Energia, kreatywność i wnikliwość, którymi cechowało się Jego podejście do obowiązków zawodowych, zaowocowały doktoratem i rychłym uzyskaniem stopnia doktora habilitowanego w dziedzinie geologii górniczej. Ukoronowanie Jego kariery naukowej nastąpiło w 1987 roku wraz z uzyskaniem tytułu profesora zwyczajnego.

Profesor przedstawił swoje poglądy naukowe w ponad 120 pracach, z których znakomita większość to książki i artykuły poświęcone chlubie polskiego przemysłu surowców mineralnych - dolnośląskiemu złożu miedzi i srebra. Wkład Profesora w rozpoznanie bogactw Lubińsko-Głogowskiego Okręgu Miedzionośnego, zrozumienie zasad koncentracji związków miedzi w skorupie ziemskiej i określenie perspektyw ich poszukiwania na obszarze Polski, przyniósł Mu duże uznanie w kręgach naukowych. W jego dorobku znalazło się kilka cenionych podręczników dotyczących surowców mineralnych. Był również współtwórcą sześciu projektów chronionych patentami krajowymi i dziewięciu dalszych racjonalizacji wdrożonych w kopalniach węgla kamiennego naszego regionu.

W trakcie swej pracy zawodowej profesor kierował działaniami licznych jednostek naukowych, sprawując między innymi funkcję zastępcy dyrektora naczelnego Głównego Instytutu Górnictwa. Był członkiem rad naukowych i rad nadzorczych wielu instytucji badawczych, rad wydawniczych ogólnopolskich czasopism fachowych, pracował jako ekspert w centralnych i resortowych ciałach doradczych. Osobnym wątkiem działalności Profesora była Jego społeczna praca na rzecz ochrony środowiska w naszym silnie zurbanizowanym i uprzemysłowionym regionie. Walczył o podejmowanie korzystnych dla nas wszystkich decyzji na szczeblu urzędowym jako członek Społecznej Rady Ochrony Środowiska, działającej przy prezydencie Katowic, ale przede wszystkim wykonywał ważną, popularyzatorską pracę u podstaw, jako założyciel i długoletni prezes Oddziału Górnośląskiego Polskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk o Ziemi, o którego inicjatywach nieraz bywało głośno. W tych dziedzinach wykorzystywał swoje przyrodzone talenty dydaktyczne i pedagogiczne.

Profesora zachowamy w swej pamięci jako surowego, ale sprawiedliwego i niezwykle obowiązkowego nauczyciela, który jednak nawet w trakcie najważniejszego z wykładów był gotów wykroić chwilkę dla anegdotki przywołującej z przeszłości zabawne wydarzenia zżycia swojego lub przyjaciół albo barwnie opisującej sylwetki Jego nauczycieli. Te cechy sprawiły, że młodzież chętnie się do Niego garnęła i na Uniwersytecie Śląskim, i wcześniej na Wydziale Górniczym Politechniki Wrocławskiej. Dzięki temu wychował kilkudziesięcioosobową rzeszę magistrów, wypromował dziesięciu doktorów, zaś wielu innym pomógł w ustabilizowaniu kariery naukowej i zawodowej. Wszechstronna działalność Profesora była wysoko oceniana również przez władze państwowe, resortowe wojewódzkie i uczelniane. Wyraziło się to w przyznaniu Mu licznych odznaczeń, wśród których najbardziej cenił Krzyż Oficerski i Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, Medal Komisji Edukacji Narodowej oraz Złotą Odznakę Zasłużonego dla Polskiej Geologii. Dzieło Erasta Konstantynowicza przetrwa w naszych wspomnieniach przede wszystkim jako myśl zaszczepiona przez Niego w wychowankach, młodszych kolegach i przyjaciołach kontynuatorach pracy naszego profesora.

LESŁAW TEPER
Wydział Nauk o Ziemi
Uniwersytetu Śląskiego

Autorzy: Lesław Teper