10 sierpnia w Centrum Kultury i Sztuki „Dwór Kossaków” w Górkach Wielkich odbyła się konferencja naukowa zorganizowana z okazji 130. rocznicy urodzin Zofii Kossak przez Instytut Polonistyki i Neofilologii Uniwersytetu Przyrodniczo- -Humanistycznego w Siedlcach oraz Instytut Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej Uniwersytetu Śląskiego.

Konferencja, będąca spotkaniem w miejscu, „gdzie bije źródło, którego się nie da zasypać, które wciąż daje ożywcze siły i które wciąż przyciąga ludzi”, i które dla autorki Krzyżowców było domową przestrzenią przez 26 lat (1923–1939; 1958–1968), zgromadziła liczne grono słuchaczy. Wydarzenie zostało objęte patronatem honorowym przez Starostwo Powiatowe w Cieszynie.

Wnuczka pisarki, Anna Fenby Taylor, odkrywczyni prawdziwej daty urodzin Zofii Kossak (10 sierpnia 1889), szczególne słowa podziękowania skierowała pod adresem inicjatorki naukowego przedsięwzięcia – prof. dr hab. Krystyny Heskiej-Kwaśniewicz, zwąc badaczkę twórczości Z. Kossak „motorem przywracania pamięci o pisarce”. Za inicjatorkę konferencji poczytać należy także dr hab. Elżbietę M. Kur, prof. UPH. Swoistym preludium obrad była prezentacja nakręconego amatorską kamerą filmu z ostatnich urodzin pisarki (sierpień 1967) udostępnionego przez A. Fenby Taylor.

Swoimi refleksjami na temat Zofii Kossak, poszczególnymi etapami zapoznawania się z jej osobą i dziełem oraz sposobami przekazywania pozyskanej wiedzy innym (rozdawanie w latach 80. w czasie wizytacji kanonicznych w diecezji katowickiej na spotkaniach z nauczycielami wycofanej z obiegu publicznego Pożogi) podzielił się z uczestnikami konferencji arcybiskup senior archidiecezji katowickiej dr Damian Zimoń.

Wystąpienia kolejnych prelegentów ogniskowały się wokół utworów Z. Kossak. Prof. dr hab. Zdzisława Mokranowska w referacie „Opisać Prasłowian − Gród nad jeziorem i Troja Północy Zofii Kossak” podjęta próbę usytuowania powieści, których tematem są dzieje Prasłowian, w kontekście źródeł historycznych, uznając, iż „formalnie i morfologicznie odrębne gatunki literackie łączy umiłowanie historii przez autorkę i potrzeba nawiązania z czytelnikiem relacji, aby przybliżyć mu dawne, wręcz legendowe dzieje, i zachęcić do ich poznawania”. Prof. Elżbieta M. Kur w wystąpieniu „Świętość według Zofii Kossak” podjęła zagadnienie ukazania postawy świętości oraz literackich sylwetek świętych w zbiorze opowiadań Szaleńcy Boży, konkludując, iż świętość owa „jest indywidualnym, zazwyczaj trudnym wyborem, w imię ponadindywidualnych prostych zasad”. Utwór hagiograficzny (Z miłości) uwzględniony został także przez prof. dr hab. Krystynę Heską-Kwaśniewicz w referacie „Zofii Kossak pisarstwo dla dzieci i młodzieży”. Prelegentka podkreśliła, iż teksty adresowane przez Z. Kossak do młodych odbiorców (m.in. Kłopoty Kacperka góreckiego skrzata, Ku swoim, Topsy i Lupus, Puszkarz Orbano) – nierzadko, z racji wykluczenia i ograniczeń przez cenzurę, w PRL-u długo nieobecne w bibliotekach i mało znane, po roku 1989 zaś wydawane i ponownie odkrywane – „cechuje szlachetny pomysł, dbałość o poziom artystyczny i troska o niedojrzałego czytelnika”, a „wartości uniwersalne i narodowe wpisane w tę twórczość nie tracą swej aktualności”. Zbiór opowiadań Bursztyny poddany został analizie przez dr Lucynę Sadzikowską („Historia i geografia serdeczna w Bursztynach Zofii Kossak”) jako „utrwalony w słowie namysł autorki nad polską przeszłością, krajobrazem, przyrodą i historią”. „Nieznaną twórczość nastoletniej Zofii”, w tym „poemat liryczny” Wycieczka do Kozic z roku 1909, pozwalający na konstatację, iż Zofia Kossak, „choć nie była poetką, miała i poetycką przeszłość”, przywołała w swym komunikacie dr Joanna Jurgała-Jureczka.

Odkryte przez prelegentkę w trakcie kwerend archiwalnych juwenilia Z. Kossak dopełniły wielostronny portret wybitnej mistrzyni pióra konstruowany z wielką pieczołowitością w czasie konferencyjnych obrad.

Tego, iż książki Kossak nie wypadły z obiegu czytelniczego, a „najwyżej oceniana jest trylogia o wyprawach krzyżowych”, dowiodło wystąpienie dr hab. Katarzyny Tałuć pt. „Pisarstwo Zofii Kossak w internecie”, stanowiące efekt rozpoznania, jakie teksty autorki Przymierza są czytane przez użytkowników portalu: lubimyczytać.pl. i jak są one oceniane. Różne formy budzenia zainteresowania twórczością pisarki wpisujące się w program edukacji regionalnej w zakresie poszerzania wiedzy o Śląsku studentów Uniwersytetu Trzeciego Wieku w Rybniku przywołała dr Edyta Korepta w komunikacie „Międzypokoleniowe rozmowy na temat Zofii Kossak-Szczuckiej”. Także jako dyskurs pokoleniowy postrzegać należy – w świetle referatu mgr Magdaleny Smyczek pt. „Pamiętnik z Powstania Warszawskiego Anny Szatkowskiej” – książkę córki Zofii Kossak Był dom…, której odrębną częścią są wspomnienia z czasów Powstania Warszawskiego, gdzie ważne miejsce w relacji zajmuje matka narratorki jako „postać godna upamiętnienia, której działalność i postawa mogą i powinny stanowić przykład dla kolejnych pokoleń”.

Pomiędzy ujętymi w dwa bloki obradami uczestnicy konferencji złożyli kwiaty na grobie pisarki znajdującym się na cmentarzu parafialnym w Górkach Wielkich.