15 października w Sali Sejmu Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach zainaugurowany został I Zjazd Polskiego Towarzystwa Kulturoznawczego pod patronatem Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Współorganizatorem był Komitet Nauk o Kulturze PAN przy współpracy Instytutu Nauk o Kulturze Uniwersytetu Śląskiego. Celem Zjazdu była dyskusja nad problemem granic kultury i prezentacja kulturoznawczego warsztatu ich naukowej obserwacji. Część konferencyjna (16 i 17 października) odbyła się w Cieszynie.

Od lewej: dyrektor Departamentu Mecenatu Państwa w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego dr Zina Jarmoszuk, honorowy prezes Polskiego Towarzystwa Kulturoznawczego prof. dr hab. Andrzej Mencwel (Uniwersytet Warszawski), JM Rektor Uniwersytetu Śląskiego prof. zw. dr hab. Wiesław Banyś i prof. zw. dr hab. Andrzej Gwóźdź - prezes PTK

Witający gości prezes PTK, prof. zw. dr hab. Andrzej Gwóźdź, kierownik Zakładu Filmoznawstwa i Wiedzy o Mediach w Instytucie Nauk o Kulturze Uniwersytetu Śląskiego, powiedział: – Jest to nasz pierwszy Zjazd, ma więc on wymiar historyczny, a to sprawia, że spoczywa na nas szczególna odpowiedzialność za jego poziom, przebieg i rezultaty. Spotykamy się w sytuacji dość szczególnej, tuż po Kongresie Kultury Polskiej i u schyłku trzeciej kadencji naszego Towarzystwa.

Odwołując się do tematu Zjazdu – „Granice kultury”, prof. Gwóźdź wyjaśnił: – Graniczność zjawisk kulturowych, ale także ich charakter pomiędzy różnymi porządkami kulturowymi, na tyle silnie wpływają na funkcjonowanie kultury, że warto temu zagadnieniu poświęcić cały Zjazd. Równocześnie przecież rozważać przychodzi granice kulturoznawstwa jako dyscypliny naukowej i kierunku studiów w uniwersytetach i innych szkołach wyższych. Może zatem nie przypadkowo miejscem naszego spotkania jest nadgraniczny Cieszyn. Pragniemy, aby I Zjazd PTK stał się okazją do integracji ogólnopolskiego środowiska kulturoznawczego a także platformą merytorycznej dyskusji o współczesnych problemach kultury i nauk o kulturze, a także by przyczynił się do umocnienia rangi kulturoznawstwa.

Bogdan Zdrojewski, minister kultury i dziedzictwa narodowego w liście do uczestników Zjazdu, który odczytała dr Zina Jarmoszuk, Dyrektor Departamentu Mecenatu Państwa MKiDN, zapewnił że: – Modernizację systemu finansowania kultury w system sprzyjający aktywności twórczej wszystkich funkcjonujących w tym obszarze instytucji, organizacji i ludzi, stawiam sobie dzisiaj za cel podstawowy. Jego realizacja będzie oznaczała, że kolejna granica niemożności została w Polsce pokonana. Chciałbym móc w realizacji tego celu liczyć na państwa wsparcie i pomoc, na udział w dyskusjach nad przedstawianymi propozycjami rozwiązań, na wskazywanie obszarów i zadań, których polityka kulturalna nie może pomijać, na ostrzeganie przed grożącymi kulturze polskiej zagrożeniami i wspieranie tych rozwiązań, które uznacie państwo za korzystne dla niej. O tym, jakim będziemy społeczeństwem, będziemy decydować wspólnie.

JM rektor UŚ prof. zw. dr hab. Wiesław Banyś, życząc uczestnikom spotkania sukcesów, które staną się udziałem nas wszystkich, nie krył zadowolenia: – Bardzo się cieszę, że to właśnie pod egidą i patronatem Uniwersytetu Śląskiego I Zjazd PKT odbywa się tu w Katowicach, w tej historycznej sali Sejmu Śląskiego, w otoczeniu wspaniałych Ślązaków. Wszyscy chcemy wierzyć w powodzenie przedsięwzięcia pana ministra i całego zespołu, zmierzającego do tego, aby kultura odnalazła należny jej status w Polsce.

Nawiązując do październikowej daty I Zjazdu rektor przypomniał, że to czas planowania budżetów na wszystkich szczeblach i zarazem najwłaściwszy moment, aby upomnieć się o środki wspierające kulturę: – Wszędzie tam, gdzie nasz głos może być słyszalny, powinniśmy podkreślać rolę kultury a także przypominać o zachowaniu właściwych proporcji finansowania kultury i nauk humanistycznych w stosunku do innych dziedzin.

Dr Łucja Ginko, doradca marszałka woj. śląskiego do spraw kultury, gratulując inicjatywy, przedstawiła publikację, będącą rezultatem Kongresu Kultury Górnego Śląska, który odbył się przed 11 laty, w tej samej sali, zapewniła, że w opracowywaniu strategii rozwoju kultury rolę nie do przecenienia odgrywa dialog i głos tych, którzy tworzą kulturę, pośredniczą w jej przekazie a także odbiorców.

Honorowy prezes PTK prof. dr hab. Andrzej Mencwel z Uniwersytetu Warszawskiego w wykładzie inaugurującym pt. „Kilka reguł elementarnych” wiele uwagi poświęcił mediom publicznym, które zachowując wierność nazwie winny pozostać rzeczywiście publicznymi, czyli każdego z nas, stanowią bowiem potencjalne dobro i potencjalną siłę, tymczasem zostały zepchnięte w byt państwowo-polityczny i poddane rozgrywkom partyjno-frakcyjnym. Prof. Mencwel zachęcał do przywrócenia publicznego, obywatelskiego i społecznego statusu mediom publicznym.

Gość Zjazdu prof. dr hab. Ralf Konersmann z Uniwersytetu Christiana Albrechta w Kilonii wykład swój poświęcił problemom pregnancji kultury.

– Kultura – pointował profesor – jest czymś własnym, niewywiedlnym. Nie jest ani bazą, ani nadbudową, i bez wątpienia nie jest konstruktem. Określenie specyficznego modusu, w jakim jest dana i ponadto udostępnienie świata fenomenalnego kultury wymaga gotowości do przestrzegania pregnancji kultury oraz ujmowanych przezeń fenomenów jako wyzwania dla teorii oraz tegoż wyzwania faktycznej akceptacji.