Książka Żaglowiec, czyli Przeciw swojskości to antologia jedenastu esejów, zwierających myśli przeciwko zbyt obłaskawionej i wygodnej swojskości. "Brak swojskości jest znacznie większym przeżyciem niż swojskość" - powiada Ludwig Wittgenstein.

Wprowadzenie do antologii - okolicznościowej księgi wręczonej Profesorowi Tadeuszowi Sławkowi 20 grudnia 2006 roku - napisał JM Rektor UŚ prof. zw. dr hab. Janusz Janeczek, który kreśli w swoim tekście niecodzienny portret Profesora Tadeusza Sławka - portret arcyuniwersalnego człowieka górnośląskiej Universitas, człowieka uniwersyteckiego, który stał się do pewnego stopnia ikoną tej Uczelni. Książka została także opatrzona Posłowiem prof. dr. hab. Tadeusza Rachwała, będącym topografią myśli Jubilata. Posłowie kondensuje najważniejsze idee twórczości Profesora Tadeusza Sławka, ale przede wszystkim jest listem do Przyjaciela, pilną korespondencją o ubywaniu, zaproszeniem do gościnności, zaproszeniem na urodzinowe przyjęcie...

Wybór esejów obejmuje 11 tekstów Jubilata z różnych lat ku rozjaśnieniu obcości i obecności, pisanych z różnych perspektyw, w rozmaitych poetykach. Niezwykłość książki polega przede wszystkim na tym, że Autor nieustannie wskazuje, ale nie zawłaszcza niczego; prowadzi czytelnika, ale nie zmusza go do przyjęcia jakiejś jednej i jedynej opcji.

Siłą książki jest wszechobecne morze: od pierwszego eseju o Janie Vermeerze van Delft i jego obrazie (z wedutą Delft) oraz eseju o Jonaszu rozważającym i zbuntowanym na wzburzonym morzu, aż po jedenasty esej potycko-filozoficzno-muzyczny Żaglowiec Nietzsche, w którym Autor z metafory żaglowca i walki z żywiołem morskim stworzył pewną filozofię walki (wychodząc od codzienności zmagań z cierpieniem Friedricha Nietzschego). Niezwykłość tej publikacji polega także na tym, że w indeksie nazwisk spotkamy obok siebie takie postaci jak Mick Jagger i św. Jana od Krzyża.

Książka jest odważna, bo nawołuje do porzucenia swojskości ideałów oraz idei, swojskości przestrzeni i rzeczy. Na naszych oczach oto rodzi się nowa dyscyplina humanistyczna: TOPOZOFIA. Jest bowiem wielkim traktatem topozoficznym. Topozof Profesor Tadeusz Sławek demaskuje naiwny antropocentryzm, ukazuje zawłaszczającą ułudę antropocentryzmu. Książka inspiruje i mocno zachęca do niewygodnego i niedogodnego wyjścia dalej, zobaczenia więcej, przeżycia życia w sposób prawdziwy i bardziej intensywny, zaprasza do życia poważnego.

Książka streszcza się w nakazie amerykańskiego mędrca Henry’ego Davida Thoreau, który jest często obecny na kartach antologii: "Przeto spędźmy życie na pojmowaniu. (...) Chociaż jeden dzień spędźmy tak rozważnie jak Natura i nie pozwólmy, aby cokolwiek skłoniło nas do zboczenia z raz obranej drogi". Obecni w niej są myśliciele i pisarze myślący w poprzek, nie na skróty, myślący solidnie przeciw swojskości: Friedrich Nietzsche, Henry David Thoreau, William Blake, Jacques Derrida, Czesław Miłosz, Sándor Márai i inni.

Publikacja ta szybko stanie się "elementarzem komparatystów", wszystkich tych, którzy od litery i literatury chcą pójść do innych sztuk, którzy we wszystkich artes widzą commune vinculum, czyli wspólny węzeł i powinowactwa, bo Autor widzi świat jako całość. Gościnny żaglowiec Profesora Sławka nie gwarantuje bezpiecznej i wygodnej podróży; swojskości nie zazna, kto nim żegluje. Żaglowiec gwarantuje jedynie podróż i przygodę, a także widoki widnych przestworzy, odległych i tajemniczych horyzontów. Pod pełnym żaglem - zawsze w kierunku Życia.

ZBIGNIEW KADŁUBEK