Źródła - konsekwencje - strategie zaradcze

DYSFUNKCJE AKADEMICKIE

W dniach 21-22 listopada 1997 roku odbyła się kolejna konferencja. prorektorów uniwersytetów polskich. Tego rodzaju spotkania obrastają powoli w tradycję. Odbywały się w poprzedniej kadencji i kończyły zwykle podejmowaniem ważnych inicjatyw, zatwierdzanych następnie przez Konferencję Rektorów Uniwersytetów Polskich (KRUP). Każda kolejna konferencja odbywa się w innym ośrodku akademickim co ma dodatkowy walor - stwarza okazję do zapoznania się z potencjałem danej uczelni, jej urodą, specyficznymi cechami. Tym razem Cieszyńska Filia naszego Uniwersytetu pełniła honory i rolę gospodarza.

Otwarcia konferencji dokonał Rektor - Magnificus, Filię Cieszyńska prezentowali i reprezentowali jej gospodarze - Prorektor Prof. Alojzy Kopoczek i Dziekan Prof. Andrzej Wójtowicz Program spotkania był bogaty, a jego celem głównym dyskusja na zjawiskami niepożądanymi i często nieprzewidywalnymi, jakie zachodzą w uniwersytetach w dobie przemian ustrojowych. Mówiono o wyzwaniach, ale i zagrożeniach z tym związanych. Głównym wyzwaniem jest niewątpliwie zaspokojenie potrzeb edukacyjnych młodzieży poprzez zwiększenie dostępności do studiów uniwersyteckich, z drugiej - dbałość o poziom, czyli tzw. jakość kształcenia. Te wyzwania są ze sobą sprzeczne w warunkach systematycznie malejącej dotacji państwa na naukę i szkolnictwo wyższe w naszym kraju, niedotrzymywanie obietnic i odsuwanie zasadniczej reformy tej sfery życia społecznego.

Głównym zagrożeniem jest więc pogorszenie a nie polepszenie sytuacji i zahamowanie rozwoju uczelni wyższych. Zjawiska dysfunkcjonalne wymagają przede wszystkim starannej diagnozy przyczyn, ponieważ tylko taka wiedza może stać się podstawą tworzenia strategii zaradczych. Konferencja zbiegła się z przekazaniem środowisku akademickiemu "Założeń do reformy szkolnictwa wyższego". Zastanawiano się więc, jakie zmiany w przyszłej Ustawie będą sprzyjały usuwaniu istniejących zjawisk dysfunkcjonalnych.

W referacie programowym ( Prof. Z. Ratajczak) omówiono główne źródła tych zjawisk, a mianowicie: dysharmonię między charakterem i tempem zmian, zwanych transformacją ustrojową po 1989 roku, a charakterem zmian zachodzących w całym systemie oświaty w tych latach; między rolą zawodową jako źródłem utrzymania a misją nauczycieli akademickich, między rożnymi obowiązkami na uczelni ( badania, dydaktyka, działalność organizacyjna. ), między różymi grupami pracowniczymi, np. pracownimi naukowymi a administracją, co jest zjawiskiem występującym we wszystkich uczelniach.

Dyskusja była bogata, a jej wnioski odnosiły się głównie do problemu jakości kształcenia, który zostanie całościowo rozwiązany w projekcie utworzenia Uniwersyteckiej Komisji Akredytacyjnej (UKA). Zostanie ona powołana po zatwierdzeniu zasad przez KRUP, najprawdopodobniej w styczniu 1998. Jest to inicjatywa zgodna z ideą akredytacji zawarta w "Założeniach do reformy szkolnictwa wyższego", ale niezależna i różniąca się od tej ostatniej w szczegółach.

W drugim dniu konferencji Prorektor ds. Studenckich prof. Krystian Roleder przedstawił kwestie wiążące się z wizją rozwoju uniwersytetów w XXI wieku w oparciu o materiały z Utrechtu oraz porównał ten rodzaj instytucji do przedsiębiorstwa. Przedstawił też przemyślenia Prorektora ds. Nauki Prof. Jacka Jani pt. "Czy badania na. uniwersytecie są nieodzowne" oraz podzielił się projektami zmian w zarządzaniu finansami w naszej uczelni w oparciu o zasadę tzw. zdolności dydaktycznej. Idea ta wzbudziła. duże zainteresowanie. W dyskusji zwrócono uwagę na problem zróżnicowania. jednostek (słabe i silne finansowo i konieczność ich ewentualnego łączenia z silniejszymi, na zasady podziału środków finansowych wewnątrz uczelni, na proporcje czasu przeznaczanego na badania i dydaktykę oraz likwidacje nadgodzin w związku z przejściem do system ECTS (tzw. punktowy system oceniania ).

Zwracano uwagę na konieczność szerszego wykorzystania technik informatycznych w nauczaniu, większą aktywizację studentów, utrzymanie właściwych proporcji studentów stacjonarnych i studiujących trybem zaocznym i wieczorowym, rosnącą konkurencję (szkoły niepubliczne), oraz podstawę określania wysokości opłat za studia a ich rzeczywistą kosztochłonność.

Ponadto Prorektor Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu Prof. Stanisław Chwirot przedstawił sprawozdanie z posiedzenia Konferencji Rektorów Uniwersytetów Polskich w Lublinie i ich decyzje o utworzeniu Uniwersyteckiej Komisji Akredytacyjnej. Ostateczny kształt dokumentu UKA postanowiono opracować na kolejnym spotkaniu w Polanicy - którego organizacje wziął na siebie Uniwersytet Wrocławski (Prorektor Prof. Zdzisław Latajka).

Kolejna konferencja prorektorów odbędzie się w styczniu 1998 na temat kompleksu zagadnień dotyczących modelu i wizji szkolnictwa wyższego jako całości organizator prorektor Uniwersytetu Warszawskiego( Prof. Janusz Grzelak).

Były też rozmowy nieformalne, przy świecach i przy śmiechu w trakcie uroczystej kolacji. Rola takich rozmów jest ważna, ponieważ świetnie uzupełnia dyskusje formalne i inspiruje pomysły. Następnego dnia - odbyło się spotkanie z władzami miasta na ratuszu i przechadzka po starówce. Nie ulega wątpliwości, ze Cieszyn urasta na potęgę krajoznawczą, a Filia Uniwersytetu jest idealnym miejscem na tego rodzaju spotkania. Przyciąga swoją unikalnością (artystyczny jej duch i piękne otoczenie), wabi gościnnością i świetnymi warunkami ułatwiającymi prowadzenie obrad (sali i jej konferencyjne zaplecze).

W spotkaniu uczestniczyli przedstawiciele niemal wszystkich uniwersytetów, w tym KULu i ATK. Pogoda pokrzyżowała plany łodzianom. Tak liczna obecność była zapewne wynikiem spotkania czerwcowego w Cieszynie - w którym uczestniczyli rektorzy wszystkich uniwersytetów polskich i zachowując Cieszyn i nasz Uniwersytet we wdzięcznej pamięci.