Kolejny spacer z cyklu „Śląsk na poziomie”, przygotowany przez Muzeum Śląskie, odbywał się wokół katedry Chrystusa Króla w Katowicach

Monumentalna i surowa

5 czerwca 1927 roku, ówczesny biskup śląski Arkadiusz Lisiecki, symbolicznym wykopaniem ziemi pod fundamenty, rozpoczął uroczyście budowę katedry. Przewodniczącym Komitetu Budowy Katedry w Katowicach wybrany został ks. prałat dr Emil Szramek. Kamień węgielny wmurowano 4 września 1932 roku. W uroczystości uczestniczyli: abp Adam Stefan Sapieha, bp Antoni Szlagowski, bp Bernard Dembek, nuncjusz apostolski abp Francesco Marmaggi, wojewoda Michał Grażyński i członkowie kapituły katedralnej.

Mury katedry wzniesiono z dolomitu wydobywanego i obrabianego w kamieniołomach Imielina (woj. śląskie)
Mury katedry wzniesiono z dolomitu wydobywanego i obrabianego w kamieniołomach Imielina (woj. śląskie)
Rozpiętość kopuły we wnętrzu wynosi 28 metrów
Rozpiętość kopuły we wnętrzu wynosi 28 metrów

Konkurs na projekt katedry został ogłoszony w 1924 roku. Początkowo nie został wybrany żaden z nadesłanych projektów – mimo że na konkurs swe prace przesłało wielu wybitnych architektów. Ostatecznie zdecydowano się na propozycję młodego architekta z Krakowa – Zygmunta Gawlika, któremu pomagał doświadczony architekt Franciszek Mączyński. W trakcie realizacji projektu nastąpiło wiele zmian. Katedra miała być zdecydowanie większa, jeszcze bardziej monumentalna. Zaplanowano fasadę parawanową, czyli szerszą niż pozostała część budynku. W rzeczywistości fasada została „ściśnięta”. Zmniejszono również kopułę, która miała być większa i osadzona na bębnie, zaś wokół niej miał powstać taras widokowy, aby katowiczanie mogli podziwiać panoramę miasta. Rzut kościoła miał być na planie krzyża – jest na planie kwadratu. Projekt przedstawiał obiekt w stylu neobarokowym, historyzującym, powstały gmach jest zlepkiem różnych stylów z dominującymi nawiązaniami do architektury starożytnego Rzymu. Większy miał być także teren zielony otaczający budynek. W formie rekompensaty, władze miasta podarowały plac przed katedrą.

Jakie były powody tak dużych zmian w projekcie? Z pewnością przyczyną były problemy finansowe. W latach 1934–1938 budowa była wstrzymana ze względu na brak pieniędzy i spore zadłużenie. Po wojnie pojawiła się wątpliwość, czy projekt Gawlika nie będzie zbyt monumentalny. Katedra uległa więc „zmniejszeniu”. Budowę udało się ukończyć po wojnie dzięki potężnemu kredytowi i datkom zbieranym w innych parafiach. Ostatecznie długość katedry od wejścia do prezbiterium wynosi 89 metrów, szerokość między wejściami bocznymi 53 metry, wysokość od poziomu terenu do szczytu kopuły 59 metrów, zaś rozpiętość kopuły we wnętrzu 28 metrów.

Czemu warto przyjrzeć się podczas odwiedzin w katedrze? Z pewnością ołtarzowi w stylu art deco, organom i mozaikom w bocznych kaplicach. Duże wrażenie robi także charakterystyczna figura Chrystusa Króla Wszechświata, zawieszona w prezbiterium nad głównym ołtarzem. Pozostaje tylko niedosyt, że nie jest dane nam podziwiać panoramy Katowic z, planowanego w projekcie, tarasu widokowego.

Autorzy: Joanna Dawidowska
Fotografie: Joanna Dawidowska