Srebrny jubileusz katowickich sympozjów chromatograficznych (1977-2001)

Jednym z najpoważniejszych wyzwań współczesnych nauk przyrodniczych jest opanowanie umiejętności możliwie najpełniejszego analizowania i charakteryzowania materii we wszelkich, możliwych jej postaciach. Stanowi to wystarczający powód, dla jakiego chcemy posiąść wysoko wyspecjalizowane narzędzia analityczne, takie, które pozwoliłyby nam prosto, szybko i zarazem jak najrzetelniej określać zawartość zanieczyszczeń na własnej działce, w wodzie jeziora, czy też w powietrzu wielkomiejskiej aglomeracji. Chcielibyśmy poznać dokładny skład próbki księżycowego gruntu, a także przypadkiem na turystycznej ścieżce znalezionego meteorytu. Chcielibyśmy dowiedzieć się czegoś więcej na temat wieku znaleziska archeologicznego, diety faraonów, składu substancji chemicznych, zawartych w ziołowym specyfiku medycyny ludowej, czy wreszcie szczegółowo poznać alchemię naszych własnych, ludzkich organizmów. Życie zaskakuje nas też, niestety, istnym kalejdoskopem zagadek kryminalistycznych. Wszystkie te i także bardzo wiele innych, absorbujących nas kwestii posiada wszakże jeden, wspólny mianownik, w gruncie rzeczy są to bowiem pytania o szczegółowy skład złożonych mieszanin substancji chemicznych.

W chwili obecnej chemia dysponuje już narzędziem analitycznym na miarę istniejących problemów i potrzeb, a jest nim bogaty zespół metod chromatograficznych. W sposób nader pomysłowy wykorzystują one różne, powszechnie znane właściwości materii, takie jak jej zdolność do rozpuszczania, do adsorpcji, czy też do udziału w prostych reakcjach z otoczeniem, aby w ostatecznym efekcie pozwolić na rozdział bardzo nawet złożonych mieszanin związków na pojedyncze indywidua chemiczne. Mimo wysokiego stanu zaawansowania, metody chromatograficzne w dalszym ciągu wymagają doskonalenia, ponadto zaś dosłownie każdego dnia otwierają się przed nimi coraz to nowe horyzonty dalszych, interesujących zastosowań praktycznych.

Rozwój metod chromatograficznych oraz znajdowanie dla nich coraz to nowych obszarów zastosowań to jedna z prawdziwych specjalności polskiej nauki. Poważny dorobek w tej dziedzinie posiada również Instytut Chemii Uniwersytetu Śląskiego, gdzie od samego początku istnienia Uczelni pracował – i w dalszym ciągu nader efektywnie pracuje – zespół badawczy pod kierownictwem prof. zw. dr hab. Józefa Śliwioka i prof. zw. dr hab. Teresy Kowalskiej, zajmujący się rozwijaniem teorii oraz praktyki metod chromatograficznych. Obok licznych publikacji z zakresu chromatografii, ogłaszanych drukiem w czołowych, międzynarodowych czasopismach fachowych, a także obok referatów z badań własnych, wygłaszanych na krajowych i międzynarodowych konferencjach i sympozjach, zespół ten wniósł w naszym kraju bardzo znaczący wkład merytoryczny i organizacyjny w rozwój chromatografii jako trudnej do przecenienia dziedziny chemii analitycznej. Od roku 1992 wydaje bowiem międzynarodowe czasopismo z zakresu chromatografii, noszące nazwę Acta Chromatographica (niebawem ukaże się już jedenasty tom tego czasopisma, jedynego zresztą o takim profilu w całej Europie Wschodniej). Od pewnego już czasu czasopismo to jest dostępne on-line w Internecie, na stronie domowej naszego Uniwersytetu (jego adres internetowy: http://www.us.edu.pl/uniwersytet/jednostki/wydzialy/chemia/acta/tekst/index.html

Niemniej koronną działalnością o charakterze organizacyjnym są nieprzerwanie od roku 1977 organizowane, doroczne sympozja naukowe nt. „Chromatograficzne metody badania związków organicznych”, które z początku odbywały się na terenie campusu uniwersyteckiego w Katowicach, a od dłuższego już czasu są organizowane w wygodnym i przytulnym ośrodku wypoczynkowym „Orle Gniazdo” w Szczyrku. Przez wszystkie, minione lata katowicko-szczyrkowskie sympozja chromatograficzne skupiały teoretyków i praktyków chromatografii z całej Polski, stwarzając im wielce atrakcyjny grunt dla regularnych spotkań, a także dla życzliwych dyskusji i inspirującej wymiany myśli. W spotkaniach tych uczestniczyli zresztą niejednokrotnie również przedstawiciele zagranicznych środowisk naukowych.

W roku bieżącym, w dniach od 5 do 8 czerwca sympozjum to odbędzie się już po raz dwudziesty piąty z rzędu, stając się w ten sposób imprezą jubileuszową. Będzie w nim uczestniczyło około trzystu osób z całej Polski, w tym wszyscy ci, dzięki którym chromatografia stała się przysłowiową, polską dyscypliną naukową, a więc znani badacze z czołowych ośrodków naukowych Gdańska, Krakowa, Lublina, Poznania i Warszawy, a oprócz nich liczni i znaczący goście zagraniczni, m.in. z Niemiec, Japonii, Wielkiej Brytanii i Węgier. O bogatym, interesującym i wielce zróżnicowanym zakresie tematycznym tego sympozjum niechaj zaświadczy jego program, również dostępny na stronie domowej UŚ Konferencja Chromatograficzna