Jednym z ostatnich efektów prac badawczych młodego naukowca jest odkrycie mołdawitów w warstwie dolnośląskich piasków. Okruchy szkliwa powstały podczas kolizji półtorakilometrowej komety z Ziemią w miejscu określanym jako kratery Ries i Steinheim w Niemczech.

Aktualne zainteresowania mgr. Tomasza Brachańca wiążą się ze zmianami szokowymi zachodzącymi w meteorytach żelaznych

Promotorem pracy magisterskiej Tomasza Brachańca był prof. dr hab. Łukasz Karwowski. Jej tematyka koncentrowała się wokół stanowiska w Lechówce na Lubelszczyźnie, odkrytego w 2011 roku i opisanego przez zespół prof. dr. hab. Grzegorza Rackiego. Podejmowane zagadnienia uznano za niezwykle interesujące i ważne, ponieważ zawierały pierwszy polski zapis anomalii irydowej, występującej w wielu światowych stanowiskach.

– Odkrycie profesora Rackiego zainspirowało mnie oraz profesora Karwowskiego do kontynuacji badań – wyjaśnia Tomasz Brachaniec. – Chodziło o poszukiwanie innych dowodów impaktu (uderzecia ciała pochodzącego z kosmosu), takich, których nie udało się dotychczas odkryć. Nasze prace przyniosły pożądany rezultat. Odnaleźliśmy tzw. sferule, czyli drobny, kulisty materiał powstały na skutek przetopienia się meteorytu oraz skał, w które meteoryt uderzył, a następnie został wyrzucony z krateru na skutek wyzwolenia ogromnej energii. Jest to kolejny dowód na obecność śladów późnokredowego impaktu na terenie Polski.

Odnalezienie mołdawitów (stopionego materiału skalnego, który zastygł w postaci zielonego szkła używanego w przemyśle jubilerskim) zostało poprzedzone badaniami o charakterze teoretycznym. Studiując literaturę przedmiotu, Tomasz Brachaniec odnalazł informacje na temat mołdawitów oraz miejsc ich występowania. Odkryto je w Czechach (tu znaleziono największe ich ilości), Austrii i Niemczech. Wówczas pojawiła się myśl o potencjalnym istnieniu mołdawitów w Polsce. Przypuszczenie młody naukowiec oparł na fakcie ich występowania niedaleko granic naszego kraju. W rezultacie prac w terenie odnaleziono siedem sztuk mołdawitów w listopadzie 2012 roku. Drugi wyjazd miał mie

jsce na przełomie lipca i sierpnia 2013. – Pojechałem wraz z dr. Krzysztofem Szopą, również zaangażowanym w projekt – wspomina Tomasz Brachaniec. – Odnaleźliśmy wówczas kolejne dwa mołdawity, posiadamy już zatem dziewięć sztuk. Ich wielkość nie przekracza kilku milimetrów. W przyszłym roku planujemy dalsze badania. Będziemy starali się określić obszar występowania mołdawitów w Polsce.

Odkrycie ma dużą wagę dla ogólnoświatowej nauki, zmienia bowiem elipsę rozrzutu mołdawitów, wyrzuconych około 15 milionów lat temu z krateru Ries w czasie kosmicznej katastrofy na terenie środkowej Europy. W 2002 roku opublikowano pracę pod kierunkiem profesora Dietera Stöfflera, który stwierdził, że najdalszym miejscem znajdowania mołdawitów są Łużyce, umiejscowione na obszarze Niemiec, około 450–460 km od krateru. W pracy pojawia się jednakże sugestia, że teoretycznie mogą być one odnajdywane nawet w odległości 500 km (lub dalej) od wspomianego miejsca. Odkrycie, którego dokonał Tomasz Brachaniec, potwierdziło to przypuszczenie.

Obecne zainteresowania naukowe doktoranta wiążą się ze zmianami szokowymi zachodzącymi w meteorytach żelaznych.

– Każdy meteoryt, uderzając w Ziemię, wyzwala ogromne ciśnienie i temperaturę, które zaburzają jego strukturę wewnętrzną – tłumaczy Tomasz Brachaniec. – Jest to ciekawy, aczkolwiek ukierunkowany ściśle specjalistycznie temat. W swojej rozprawie doktorskiej skupiam się na badaniu wspomianych efektów szokowych w trzech polskich meteorytach: Morasko, Przełazach i Jankowie Dolnym.

Wybór kierunku kształcenia jest konsekwencją zainteresowań sięgających jeszcze okresu dzieciństwa. Wówczas, jak wspomina doktorant, interesował się „kamieniami“ i obserwacją przyrody. Po ukończeniu szkoły średniej ówczesny maturzysta zdecydował o podjęciu studiów na Wydziale Nauk o Ziemi, chcąc zgłębiać swoje zainteresowania. O wyborze zdecydował również fakt istnienia tu siedziby Polskiego Towarzystwa Meteorytowego pod kierownictwem profesora Karwowskiego, który obecnie jest promotorem jego rozprawy doktorskiej.

Tomasz Brachaniec publikuje teksty w czasopismach naukowych, m.in. w „Roczniku Polskiego Towarzystwa Meteorytowego”. Jest również współautorem artykułu pt. Ophiuroids discovered in the Middle Triassic hypersaline environment, powstałego pod kierownictwem dr. hab. Mariusza Salamona z Katedry Paleontologii i Stratygrafii Wydziału Nauk o Ziemi UŚ i opublikowanego na łamach prestiżowego czasopisma naukowego „PLoS ONE”. Artykuł ten został wzmiankowany na łamach „Nature”, jednego z najważniejszych magazynów naukowych.

– Uważam, że projekty realizowane w zespołach nie są tak absorbujące czasowo jak praca indywidualna, mam więc czas na chwile wytchnienia – wyjaśnia Tomasz Brachaniec. – Czytam książki, interesuję się motoryzacją i sportem. Nie ukrywam jednak, że rdzeń moich zainteresowań stanowią zagadnienia, którymi obecnie zajmuję się naukowo. Konsekwentnie podążam wybraną przez siebie drogą.